Pisemna interpretacja organu, o jaką mogą ubiegać się przedsiębiorcy, może dotyczyć zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek realizacji świadczeń przez przedsiębiorcę.

Takie prawo mają tylko przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.).

Art. 10 tej ustawy pozwala im na uzyskanie interpretacji, która usunie stan ewentualnej niepewności w stosowaniu określonych przepisów prawa.  Tego rodzaju stanowisko musi zajmować również ZUS m.in. w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Zakres związania

W art. 10a ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej określono, odmienny od wynikającego z kodeksu postępowania admnistracyjnego, zakres związania wydaną decyzją. Decyzje w sprawie wydania interpretacji można określić jako jednostronnie wiążące. Nie jest bowiem wiążąca dla przedsiębiorcy, lecz wyłącznie dla organu, który ją wydał.

Powyższe oznacza, że organ, który wydał interpretację, nie może w stosunku do przedsiębiorcy wydać rozstrzygnięcia w przedstawionym stanie faktycznym innego niż przedstawione w decyzji interpretacyjnej. Tego samego stanu faktycznego nie można więc ocenić w stosunku do danego przedsiębiorcy inaczej niż w decyzji interpretacyjnej.

Rozstrzygnięcie zawarte w tym akcie w zakresie tego samego stanu faktycznego może być zmienione wyłącznie w drodze wznowienia postępowania. Jednak nie zmieni się wówczas interpretacja, w wyniku której nastąpiły nieodwracalne skutki prawne. Wznowienie postępowania następuje w trybie przepisów k.p.a., a przesłanki powodujące wznowienie postępowania zakończonego decyzją ostateczną określa art. 145 § 1 k.p.a.

Wznowienie postępowania może mieć zatem miejsce jedynie wówczas, gdy zachodzi jedna ze wskazanych okoliczności. Przy czym w odniesieniu do decyzji w sprawie o interpretację zastosowanie może mieć w zasadzie  przesłanka dotycząca albo wydania decyzji w wyniku przestępstwa albo wydania jej przez osobę lub organ, który powinien zostać wyłączony z postępowania. W pozostałych przypadkach nie ma konieczności wznawiania postępowania, gdyż treść rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie może być inna niż rozstrzygnięcie zawarte w decyzji o interpretacji.

Wykładnia przepisów prawa przedstawiona w decyzji interpretacyjnej dotyczy sytuacji, której ramy wyznacza przedstawiony we wniosku stan faktyczny – istniejący lub przyszły. Jeśli więc np. okoliczności podane przez przedsiębiorcę we wniosku okażą się nieprawdziwe lub niepełne, to i interpretacja będzie nieadekwatna do stanu faktycznego.

Istotną cechą decyzji o interpretacji jest szczególna ochrona przedsiębiorcy. Nie może być obciążony jakimikolwiek negatywnymi daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do tej interpretacji.

Pytający jest bezpieczny

Zasada ta wydaje się nie budzić wątpliwości. Należy jednak pamiętać, że przedsiębiorca jest chroniony o tyle, o ile stan faktyczny zawarty we wniosku o interpretację pokrywa się z rzeczywistym stanem faktycznym, jaki u niego faktycznie zaistniał. Oznacza to, że składając wniosek o wydanie interpretacji, przedsiębiorca powinien w jak najdokładniejszym stopniu przedstawić stan faktyczny ze wskazaniem wszystkich okoliczności mogących mieć znaczenie dla ewentualnego rozstrzygnięcia sprawy.

W kwestii stanu faktycznego i jego oceny powstaje pytanie, czy może być on uzupełniany przez organ w trakcie wydawania decyzji o interpretacji lub sąd rozpatrujący odwołanie przedsiębiorcy od takiej decyzji.

Kwestia ta była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który m.in. w postanowieniu z 6 kwietnia 2011 r. (II UK 331/10) stwierdził, że wniosek o interpretację przepisów powinien dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych i zawierać przedstawienie owego stanu faktycznego oraz stanowisko wnioskodawcy w kwestii prawnej wymagającej interpretacji.

Decyzja właściwego organu, która zapadła w wyniku rozpoznania wniosku, musi z kolei zawierać wskazanie prawidłowego stanowiska w tym zakresie i jego uzasadnienie. Zatem treść wniosku wszczynającego postępowanie konstytuuje zakres i przedmiot sprawy o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa.

Z kolei rolą organu prowadzącego to postępowanie jest ocena stanowiska strony w spornej kwestii, nie zaś przedstawianie poglądów i wykładni przepisów odnoszących się do różnych sytuacji faktycznych.

Zakaz ingerencji organu

Istotą postępowania w sprawie wydania decyzji interpretacyjnej jest uzyskanie przez stronę wyjaśnienia treści przepisów prawa i ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sytuacji wskazanej we wniosku.

Organ wydający decyzję nie może więc ingerować w stan faktyczny opisany we wniosku, podważać go, uzupełniać czy zmieniać w oparciu o inne źródła lub wiedzę znaną mu z urzędu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 16 lipca 2009 r., II SAB/ Go 8/09).

Zatem do zapewnienia właściwej ochrony dla przedsiębiorcy, jaką daje decyzja interpretacyjna, konieczne jest, aby wniosek o wydanie pisemnej interpretacji zawierał wyczerpujące i rzeczywiste przedstawienie stanu faktycznego.

Jeśli natomiast stan faktyczny zawiera np. inne istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności, które nie były podniesione przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji, może się okazać, że ochrona płynąca z decyzji o interpretacji nie będzie działała w danej sprawie.

Wznowienie zakończonego postępowania

W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli wystąpi przynajmniej jedna z poniższych przesłanek:

• dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

• decyzja została wydana w wyniku przestępstwa,

• decyzję wydał pracownik lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27 k.p.a.,

• strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

• wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, których nie znał organ wydający decyzję,

• decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

• zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2 k.p.a.),

• decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które następnie uchylono lub zmieniono.