- Osoba, która ma zostać dyrektorem w naszej spółce, prowadzi działalność gospodarczą w  zakresie usług menedżerskich na podstawie wpisu do  ewidencji. Czy jeśli podpiszemy z nią kontrakt menedżerski, możemy nie naliczać od wypłacanego wynagrodzenia żadnych składek?

– pyta czytelnik.

Kontrakt menedżerski jest umową nienazwaną. Może mieć charakter umowy o pracę lub zlecenia jako umowa o świadczenie usług. W praktyce dużo częściej występuje ten drugi rodzaj kontraktu.

Dwie podstawy

Do 31 grudnia 2003 menedżer, który prowadził działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i w jej ramach zawierał kontrakt menedżerski (jako umowę o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy dotyczące umowy-zlecenia), podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym tylko z działalności.

Z kontraktu menedżerskiego nie był nimi objęty, bo ten był traktowany jako jedna z umów, na podstawie której prowadzona jest działalność.

To się jednak zmieniło od 1 stycznia 2004 za sprawą modyfikacji zasad opodatkowania. Od tego dnia przedsiębiorcy mogą opodatkować uzyskiwane dochody według stawki liniowej. Ale tej możliwości zostały pozbawione osoby uzyskujące przychody na podstawie kontraktu menedżerskiego.

Takie przychody są bowiem traktowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście i tym samym podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej.

Zdaniem ZUS i resortu pracy ta zmiana wpłynęła również na podleganie ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. W konsekwencji menedżer, który ma wpis do ewidencji działalności gospodarczej na usługi związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem i wykonuje kontrakt menedżerski w ramach tej działalności, ma dwa tytuły do obowiązkowych ubezpieczeń.

Kiedy obowiązkowo, kiedy dobrowolnie

Osoba, która jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą i wykonuje umowę-zlecenie (lub umowę o takim charakterze), co do zasady podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z działalności, a ze zlecenia – dobrowolnie.

Tak wynika z art. 9 ustawy z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.; dalej ustawa systemowa).

Można wybrać zlecenie jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń, gdy podstawa wymiaru składek, tj. uzyskiwane w danym miesiącu wynagrodzenie, jest równa co najmniej minimalnej podstawie obowiązującej przedsiębiorcę.

Ta ostatnia w 2011 r. wynosi 2015,40 zł lub 415,80 zł, gdy są spełnione warunki do opłacania składek na preferencyjnych zasadach, określonych w art. 18a ustawy systemowej.

Przypomnijmy, że zleceniobiorca obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i  zdrowotnemu, a dobrowolnie chorobowemu. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskiwany ze zlecenia, z wyłączeniem zasiłków z ubezpieczenia społecznego.

W przypadku jej ustalania – od 1 sierpnia 2010 – stosuje się odpowiednio rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na  ubezpieczenia emerytalne i  rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Wobec tego, jeżeli menedżer podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jako zleceniobiorca i otrzymuje w danym miesiącu wynagrodzenie w wysokości 10 tys. zł, kwota ta stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a na ubezpieczenie zdrowotne 8629 zł [10 000 zł – (10 000 zł x 13,71 proc., przy założeniu że ubezpieczony przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego)].

Menedżer zapłaci składki na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1371 zł (13,71 proc. x 10 000 zł).

Ubezpieczenia:

- emerytalne finansują po połowie (po 9,76 proc.) on i płatnik,

- rentowe – płatnik pokrywa 4,5 proc., a 1,5 proc. menedżer,

- chorobowe finansuje sam menedżer,

- wypadkowe – sam płatnik.

W takim razie również płatnik (zleceniodawca) ma dodatkowe koszty wynikające z zatrudnienia menedżera. Ma też dodatkowe obowiązki związane ze zgłoszeniem go do ubezpieczeń oraz wykazywaniem za każdy miesiąc należnych składek w imiennym raporcie miesięcznym.

I właśnie z tych powodów najczęściej działalność gospodarcza jest wybierana jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń, a z kontraktu menedżerskiego jest opłacana składka na ubezpieczenie zdrowotne.

Rola przychodów

Ubezpieczeniom z działalności podlega osoba, która po  uzyskaniu wpisu w ewidencji rozpoczyna prowadzenie działalności. Przez rozpoczęcie działalności należy rozumieć pozostawanie w gotowości do  wykonywania usług objętych wpisem.

Okoliczność nieuzyskiwania przychodów z tego tytułu nie zwalnia przedsiębiorcy z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Ustawa systemowa nie uzależnia bowiem obowiązku ubezpieczeń z działalności od faktu uzyskiwania z tej działalności przychodów, a tym bardziej od uzyskiwania przychodów, które dla celów podatkowych są zakwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej.

Wobec tego, gdy dana osoba uzyska wpis do ewidencji działalności gospodarczej i zgłosi się do ubezpieczeń, będzie traktowana jako przedsiębiorca. Gdy jednak zawrze w ramach prowadzonej działalności kontrakt menedżerski, będzie miała dwa tytuły do ubezpieczeń społecznych.

Pojawia się jednak problem podlegania ubezpieczeniom z prowadzonej działalności, gdy menedżer:

- uzyskuje jedynie przychody z kontraktu menedżerskiego, które podlegają opodatkowaniu jako przychody z działalności wykonywanej osobiście; z działalności nie ma żadnych przychodów,

- świadczy jedynie usługi kontraktu menedżerskiego, zgodnie z wpisem do ewidencji.

W takiej sytuacji ZUS może uznać, że jedynym tytułem do ubezpieczeń jest kontrakt menedżerski.

Zatem lepiej jest, gdy wpis obejmuje również inny zakres działalności (np. usługi doradcze).

Wówczas należy uznać, że działalność jest tytułem do ubezpieczeń, a fakt czasowego nieuzyskiwania przychodów z działalności nie ma znaczenia, bo przedsiębiorca pozostaje w gotowości do jej prowadzenia.

Sąd Najwyższy swoje, organ rentowy swoje

W wyroku z 9 grudnia 2008 (I UK 138/08) Sąd Najwyższy uznał, że umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem (spółką) lub kontrakt menedżerski ujęte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jako źródła przychodu z działalności wykonywanej osobiście nie stanowią samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej, jeżeli są realizowane w ramach prowadzonej przez przedsiębiorcę (podatnika) pozarolniczej działalności gospodarczej. To orzeczenie nie zmieniło jednak stanowiska ZUS.

Wobec tego, z punktu widzenia płatnika, wydaje się, że bezpieczniejszym rozwiązaniem jest opłacenie za menedżera (który prowadzi działalność gospodarczą i z działalności podlega obowiązkowym ubezpieczeniom) składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Składka ta wynosi 9 proc. podstawy wymiaru, a jej część 7,75 proc. podlega odliczeniu od zaliczki na podatek, w związku z czym realne obciążenie wynosi w praktyce 1,25 proc. Przy wynagrodzeniu 10 tys. zł kwota składki wynosi 900 zł, a z zaliczki na podatek odliczeniu podlega kwota 775 zł. Wówczas z dochodu ubezpieczonego finansowana jest składka w wysokości 125 zł.

Jeżeli płatnik nie opłacałby tej składki a ZUS by to zakwestionował i miałby rację, wówczas płatnik musiałby opłacić ją wraz z odsetkami za zwłokę.

Czytaj też:

Zobacz więcej:

» ZUS » Składki ZUS » Kto i od jakiej umowy płaci składki » Menedżer w firmie

» ZUS » Składki ZUS » Kto i od jakiej umowy płaci składki » Przedsiębiorcy

» ZUS » Składki ZUS » Jakie składki trzeba płacić