Nowe rozporządzenia zawierające nowe zasady w odniesieniu do pracowników będą regulować także kwestie podlegania ubezpieczeniom społecznym urzędników służby cywilnej, personelu misji dyplomatycznych i placówek konsularnych oraz personelu pomocniczego Wspólnot Europejskich.

[srodtytul]Oficjel w Polsce[/srodtytul]

Za urzędnika w naszym kraju uważa się osobę, która pracuje lub pełni funkcję w administracji publicznej. Zaliczamy do niej m.in. wyodrębnioną grupę urzędników służby cywilnej, pracowników administracji państwowej lub samorządowej.

Z punktu widzenia zabezpieczenia społecznego urzędnicy w Polsce, co do zasady, są objęci powszechnym systemem ubezpieczeń społecznych. Istnieje jednak taka ich grupa, która jest objęta specjalnym systemem zabezpieczenia społecznego.

Dotyczy to prokuratorów, sędziów oraz funkcjonariuszy: policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu i żołnierzy zawodowych.

Co ciekawe, do grupy urzędników, ze względu na wykonywanie przez nich funkcji publicznych, zalicza się również korespondentów zagranicznych i pracowników szkół działających przy placówkach dyplomatycznych.

[srodtytul]Dziś jak pracownicy najemni [/srodtytul]

Zgodnie z ogólną zasadą do urzędników mają zastosowanie przepisy koordynacyjne dotyczące pracowników najemnych z pewnymi wyjątkami. I tak urzędnicy administracji służby cywilnej i personel im równorzędny muszą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne w kraju, którego administracja ich zatrudnia.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Jan, pracownik Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, został oddelegowany na trzy lata do Biura Regionalnego Województwa Dolnośląskiego w Brukseli.

Zgodnie z obecnymi przepisami w okresie oddelegowania pan Jan podlega polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych.

Dowodem jest poświadczenie formularza E101 w oddziale ZUS właściwym dla jego pracodawcy, tj. urzędu marszałkowskiego.[/ramka]

[srodtytul]Inaczej w razie kilku źródeł dochodów[/srodtytul]

W przypadku urzędników służby cywilnej uzyskujących dochody również z innych źródeł, w tym z tytułu umowy o pracę, prowadzenia działalności gospodarczej, umów cywilnoprawnych, rozporządzenie nr 1408/71 wprowadza dodatkowe zasady pozwalające na określenie, gdzie należy opłacać składki na ubezpieczenia społeczne.

I tak osoby ubezpieczone w specjalnym systemie ubezpieczeń dla urzędników służby cywilnej w jednym z państw członkowskich, które jednocześnie wykonują obowiązki na podstawie umowy o pracę lub prowadzą działalność na własny rachunek na terytorium jednego lub wielu państw członkowskich, powinny opłacać składki na ubezpieczenia społeczne w państwie, w którym są ubezpieczone w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Funkcjonariusz Państwowej Straży Pożarnej mający miejsce zamieszkania w Polsce został zatrudniony na podstawie umowy-zlecenia we Włoszech.

Podlega zatem polskiemu ustawodawstwu i składki z tytułu umowy o pracę i zlecenia powinny być wpłacane do ZUS. [/ramka]

W przypadku urzędników służby cywilnej i osób traktowanych na równi z takimi osobami istnieje wyłom od ogólnej zasady jednego kraju opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

[srodtytul]W wielu państwach[/srodtytul]

Dotyczy on sytuacji urzędnika wykonującego swoje obowiązki jednocześnie w więcej niż jednym państwie członkowskim i ubezpieczonego w przynajmniej jednym z tych państw w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej.

Taki urzędnik, zgodnie z rozporządzeniem nr 1408/71, podlega ustawodawstwu każdego z tych państw, w których pracuje. W każdym z nich jest więc zobowiązany opłacać składki na ubezpieczenia społeczne.

[srodtytul]Trochę uproszczeń [/srodtytul]

Wchodzące w życie 1 maja 2010 r. rozporządzenie (WE) nr 883/2004 uprościło częściowo zasady opłacania składek przez urzędników.

Zachowuje jednocześnie obecną regułę podstawową, że urzędnik podlega ustawodawstwu państwa, jakiemu podlega zatrudniająca go administracja.

Powtarza również zasadę, zgodnie z którą osoba, która jest zatrudniona jako urzędnik służby cywilnej przez jedno państwo członkowskie i która wykonuje pracę i/lub pracę na własny rachunek w jednym lub w kilku państwach członkowskich, powinna opłacać składki w państwie, któremu podlega zatrudniająca ją administracja.

W pozostałym zakresie, dotychczas regulowanym przez rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71, nowe rozporządzenie odsyła do reguł ogólnych dotyczących pracowników.

[srodtytul]Według państwa zatrudnienia[/srodtytul]

Teraz osoby wchodzące w skład personelu placówek dyplomatycznych i konsularnych oraz prywatna służba domowa zatrudniona przez pracowników tych placówek, co do zasady, podlegają ustawodawstwu państwa zatrudnienia i w nim powinny opłacać składki na ubezpieczenia społeczne.

Mogą jednak zdecydować o wpłacaniu składek do systemu zabezpieczenia społecznego w wysyłającym państwie członkowskim. Wybór ten przysługuje jedynie obywatelom państwa członkowskiego przyjmującego lub wysyłającego.

Zatem, przykładowo, z omawianego prawa skorzystać może obywatel francuski lub polski zatrudniony w Ambasadzie Republiki Francuskiej w Polsce i wybrać uczestnictwo we francuskim albo polskim systemie ubezpieczeń społecznych.

Prawa wyboru dokonuje się w końcu każdego roku kalendarzowego tylko w odniesieniu do okresów przyszłych. Jednakże prawo wyboru powinno być wykonane w okresie trzech miesięcy od daty zatrudnienia pracownika w danej placówce.

Zainteresowany pracownik placówki o swoim wyborze informuje instytucję państwa (ZUS w Polsce), do którego chce wpłacać składki na ubezpieczenia społeczne, oraz pracodawcę. Wyboru dokonuje się jednorazowo na formularzu E103 „Korzystanie z prawa wyboru”.

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Pani Anna, obywatelka polska, zostaje zatrudniona w charakterze tłumacza przez Ambasadę RP w Paryżu. Powinna płacić składki w kraju wykonywania pracy, tj. we Francji.

Może jednak zdecydować się na opłacanie składek do polskiego systemu ubezpieczeń społecznych.

W tym celu powinna w okresie trzech miesięcy od chwili zatrudniania wypełnić formularz E103 i przekazać jeden egzemplarz pracodawcy, a dwa egzemplarze do I Oddziału ZUS w Warszawie, który dokona poświadczenia formularza.[/ramka]

[srodtytul]Prawo jednorazowego wyboru [/srodtytul]

Mają je członkowie personelu pomocniczego Wspólnot Europejskich (np. tłumacze, pracownicy biurowi). Mogą oni wybrać ustawodawstwo państwa:

- na terytorium którego są zatrudnieni,

- w którym przed zatrudnieniem w placówce dyplomatycznej lub konsularnej opłacali składki na ubezpieczenia społeczne bądź

- którego są obywatelami.

W przypadku personelu zatrudnionego w misjach dyplomatycznych i placówkach konsularnych rozporządzenie (WE) nr 883/2004 zniesie dotychczas obowiązujące zasady, zrównując go z innymi pracownikami.

Pracownicy tych placówek będą zatem podlegali obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w kraju wykonywania pracy.

[srodtytul]Zrównanie z innymi nie dla kadr pomocniczych [/srodtytul]

Odrębne zasady ustalania państwa opłacania składek zachowano tylko w przypadku członków personelu pomocniczego Wspólnot Europejskich (określonego jako personel kontraktowy).

Oni na tych samych zasadach, jakie obowiązują teraz, będą mogli wybrać państwo, gdzie będą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne.

Będą mogli skorzystać z prawa wyboru państwa opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w chwili zawierania umowy o pracę. Ich wybór zostanie potwierdzony od maja 2010 r. (do czasu wymiany elektronicznej) przez poświadczenie formularza A1, który zastąpi formularz E103.

[ramka][b]Przykład 4[/b]

Pan Adam, obywatel polski, w czerwcu 2010 r. podejmie pracę jako tłumacz symultaniczny niemieckiego i hiszpańskiego w Komisji Europejskiej.

Przed podjęciem pracy w Brukseli pan Adam pracował i mieszkał w Hiszpanii, gdzie opłacano za niego składki na ubezpieczenia społeczne.

Po 1 maja br. w okresie pracy w Belgii pan Adam może podlegać belgijskim przepisom ubezpieczeniowym.

Może jednak zdecydować się na podleganie hiszpańskim bądź polskim przepisom w zakresie zabezpieczenia społecznego.[/ramka]

[ramka][b]Jakie regulacje omawiamy[/b]

W cyklu przedstawiamy wchodzące w życie 1 maja 2010 r. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE):

- nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (zmienione w drodze rozporządzenia (WE) nr 988/2009 z 16 września 2009 r.

w celu uwzględnienia wymogów państw członkowskich, które przystąpiły do Unii Europejskiej po przyjęciu rozporządzenia nr 883/2004, oraz ostatnich zmian w pozostałych państwach członkowskich),

- nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004.

Zmodyfikują one europejski system koordynacji zabezpieczenia społecznego oparty w głównej mierze na rozporządzeniach Rady (EWG) nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. i nr 574/72 z 21 marca 1972 r.[/ramka]

[i]Autor jest konsultantem firmy PricewaterhouseCoopers[/i]

[ramka][b] Zobacz inne teksty z poradnika [link=http://www.rp.pl/temat/429134_Skladki_ubezpieczeniowe_w_Unii_Europejskiej.html]„Składki ubezpieczeniowe w Unii Europejskiej”[/link][/b][/ramka]

[ramka][b] Zobacz inne teksty z poradnika [link=http://www.rp.pl/temat/471682.html]„Zmiany w ubezpieczeniach od 1 maja 2010 r.”[/link][/b][/ramka]