Gdy ZUS otrzyma dokument potwierdzający wysokość przychodu uzyskanego w poprzednim roku rozliczeniowym – zaświadczenie lub oświadczenie ?– przystąpi do jego rozliczenia. Może to zrobić w formie rocznej lub miesięcznej, w zależności od tego, co będzie dla świadczeniobiorcy korzystniejsze. Takiego porównania dokona pod warunkiem, że zarobki zostaną wykazane w zaświadczeniu w rozbiciu na poszczególne miesiące.

Rozliczając przychód w formie miesięcznej, ZUS porówna kwoty przychodu osiągnięte w kolejnych miesiącach do miesięcznej dopuszczalnej i granicznej kwoty przychodu. W razie przekroczenia drugiego z limitów stwierdzi, że świadczenie za dany miesiąc podlega zawieszeniu. Jeśli zarobki osoby uprawnionej z danego miesiąca nie będą wyższe od tego limitu, ale przekroczą dopuszczalną kwotę przychodu, ZUS zmniejszy należne świadczenie o kwotę przekroczenia tego progu zarobkowego. Po zmniejszeniu nie będzie to mogło być mniej niż gwarantowana miesięczna kwota świadczenia.

Rozliczając świadczenie w stosunku rocznym, ZUS porówna sumę przychodów osiągniętych w okresie od marca 2013 r. do lutego 2014 r. do rocznej dopuszczalnej i granicznej kwoty przychodu (stanowiących 12-krotność miesięcznych kwot dopuszczalnych i granicznych). Jeśli przekroczony zostanie któryś z progów zarobkowych, ZUS stwierdzi, że świadczenie podlegało zawieszeniu lub zmniejszeniu za cały rozliczany okres albo też powinno być wypłacone w pełnej wysokości.

Zwrot lub wyrównanie

W zależności od tego, czy ?w wyniku dokonanego rozliczenia świadczenie przysługuje w pełnej lub zmniejszonej wysokości, czy też podlega zawieszeniu, ZUS może ustalić:

- ?prawidłowość wypłaty świadczenia (gdy uprawniony dostał tyle, ile mu się należało),

- ?wyrównanie świadczenia (gdy kwota wypłaconych świadczeń jest niższa od tej, która powinna być wypłacona) lub

- ?kwotę nienależnie pobranych świadczeń (jeśli świadczeniobiorca otrzymał więcej, niż mu się należało).

Bieżąca egzekucja

Gdy okaże się, że ZUS wypłacił więcej, niż powinien, świadczeniobiorca otrzyma decyzję o obowiązku zwrotu nienależnie pobranych pieniędzy. W ciągu miesiąca od jej otrzymania musi wpłacić wskazaną kwotę na podane konto  ZUS. Jeśli tego nie zrobi, po uprawomocnieniu się decyzji ZUS rozpocznie potrącanie należności (aż do całkowitej spłaty) z bieżąco wypłacanych świadczeń lub skieruje sprawę do komórki windykacyjnej w celu ściągnięcia należności w drodze postępowania egzekucyjnego.