Zdarza się, że matka dziecka rezygnuje z części urlopu macierzyńskiego, a w konsekwencji z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. W takiej sytuacji z tych uprawnień urlopowych może skorzystać ojciec dziecka.

Co do zasady wyliczanie należnego mu zasiłku macierzyńskiego odbywa się według takich samych reguł jak przy kalkulowaniu zasiłku dla matki. Trzeba jednak pamiętać, że w podstawie tego świadczenia uwzględnia się pensję z miesięcy poprzedzających miesiąc startu urlopu macierzyńskiego.

Tak jak przy chorobie

Bazą obliczeniową zasiłku macierzyńskiego należnego pracownikowi jest przychód osiągnięty za:

Do podstawy zasiłku macierzyńskiego wchodzą oskładkowane składniki pensji otrzymane od pracodawcy w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego etatowiec korzysta z urlopu macierzyńskiego. Za okres nieprzerwanego ubezpieczenia uznaje się także kolejne okresy podlegania w firmie ubezpieczeniu chorobowemu ?z tego samego tytułu (np. kolejne angaże zawarte z tym samym pracodawcą).

Nie wszystkie składniki płacy wpływają jednak na wysokość tego zasiłku >patrz tabela 1.

Jeśli w wewnątrzfirmowych przepisach płacowych nie ma postanowień o zachowaniu prawa do danego elementu płacy za dni urlopów związanych z macierzyństwem, uznaje się, że nie jest on należny za te dni i należy włączać go do podstawy wymiaru świadczeń macierzyńskich (pod warunkiem, że w istocie nie jest on wypłacany za okres urlopów macierzyńskich). Jeżeli w tej sprawie pojawią się wątpliwości, a szef jest w stanie udokumentować, że wypłaca konkretny składnik pensji również za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, mimo że nie zawarł tej zasady w przepisach płacowych lub umowie o pracę, składnika tego nie uwzględnia się przy rachowaniu wysokości zasiłków. Tak wynika z ust. 157 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej udostępnionego na stronie internetowej www.zus.pl.

Trzeba uzupełnić

Przy ustalaniu bazy obliczeniowej należności przysługujących za czas urlopu macierzyńskiego pojawia się czasami konieczność uzupełnienia wchodzących do niej składników. Istotą uzupełnienia wynagrodzenia uwzględnianego w podstawie zasiłkowej jest ustalenie wysokości zarobku, który ubezpieczony osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy (art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Uzupełnienie stosuje się zarówno do składników o charakterze stałym (np. płaca zasadnicza), jak i zmiennych elementów pensji (np. prowizja od sprzedaży). Ilustruje to >tabela 2.

Jeżeli pracownik otrzymuje tzw. wynagrodzenie mieszane, czyli  opłacany jest zarówno stawkami stałymi, jak i zmiennymi, pensję za dany miesiąc zasadniczo uzupełnia się według reguł odpowiednich dla danego rodzaju płacy. Osobno trzeba więc uzupełnić wynagrodzenie stałe, oddzielnie – płacę zmienną.

Niekiedy bez dokładki

Jednak nie wszystkie składniki się uzupełnia. Niektóre z nich uwzględniamy w podstawie świadczeń wypłacanych w razie choroby i macierzyństwa w kwocie faktycznej. Zaliczamy do nich:

Pamiętajmy, że bez względu na okoliczności nie uzupełnia się wynagrodzenia wypłaconego za część miesiąca:

Niekiedy pracownik nie wypracowuje połowy nominalnego czasu pracy przez wszystkie miesiące brane do podstawy obliczeniowej. Wtedy uzupełnia się pensję za każdy miesiąc.

Od 60 do 100 procent

Co do zasady zasiłek za czas podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru. Natomiast miesięczny zasiłek macierzyński za czas urlopu rodzicielskiego to 60 proc. podstawy wymiaru.

Istnieje także opcja, że pracownik otrzyma 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres korzystania z urlopów przysługujących w związku z macierzyństwem. Zachodzi to jednak wyłącznie wtedy, gdy pracownica, nie później niż 14 dni po porodzie (lub przyjęciu dziecka na wychowanie), złoży pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim urlopie – całego urlopu rodzicielskiego.

Art. 31 ust. 4 ustawy zasiłkowej przewiduje jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do 100 proc. podstawy jego wymiaru, gdy rezygnuje się z całości lub części urlopu. Trzeba tu jednak spełnić warunek – ubezpieczony nie pobierze zasiłków macierzyńskich za czas odpowiadający okresom urlopów, z których zrezygnował np. drugi rodzic.

Jak obliczyć kwotę świadczenia

Po ustaleniu podstawy czas na finalne wyliczenia zasiłku. Można je podzielić na następujące etapy:

1. ?ustalenie podstawy zasiłku z poszczególnych miesięcy (wynagrodzenie wchodzące do podstawy pomniejsza się o 13,71 proc.),

2. ?podzielenie sumy podstaw przez liczbę miesięcy, które uwzględniono przy obliczaniu zasiłku macierzyńskiego,

3. ?wyliczenie 60, 80 lub 100 proc. przeciętnej podstawy (w zależności od rodzaju urlopu i tego, w jakiej wysokości przysługiwał zasiłek matce dziecka),

4. ?podzielenie skalkulowanej w ten sposób kwoty przez 30 (niezależnie od liczby dni w miesiącu),

5. ?pomnożenie wyliczonej w pkt 4 dniówki przez liczbę dni urlopu macierzyńskiego/rodzicielskiego w danym miesiącu.

Przykład

Żona pracownika ma stałe miesięczne wynagrodzenie. ?20 października 2013 r. urodziła syna i udzielono jej 20 tygodni urlopu macierzyńskiego do 8 marca 2014 r. Za czas tego urlopu przysługiwał jej zasiłek w wysokości 100 proc. podstawy jego wymiaru, którą stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone kobiecie od października 2012 r. do września 2013 r.

Po skróceniu przez nią urlopu macierzyńskiego od 26 stycznia 2014 r. do 8 marca 2014 r. korzystał z niego ojciec dziecka. Do ustalenia podstawy wymiaru przysługującego mu za to zasiłku macierzyńskiego przyjęto wynagrodzenie od stycznia do grudnia 2013 r. W tych miesiącach pensja mężczyzny wynosiła:

4000 zł brutto (miesięczna stała pensja) – 548,40 zł (składki ZUS) ?= 3451,60 zł x 6 m-cy = 20 709,60 zł,

4300 zł brutto (miesięczna stała pensja) – 589,53 zł (składki ZUS) ?= 3710,47 zł x 6 m-cy = 22 262,82 zł.

W tych okolicznościach podstawę wymiaru i stawkę dzienną zasiłku macierzyńskiego dla pracownika – ojca dziecka do 8 marca 2014 r. należało obliczyć w następujący sposób:

(20 709,60 zł + 22 262,82 zł) : 12 m-cy = 3581,04 zł;

3581,04 zł x 100 proc. : 30 = 119,37 zł.

Tyle samo wyniesie podstawa wymiaru i dzienna stawka zasiłku macierzyńskiego dla ojca dziecka za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

Natomiast skalkulowanie dziennej stawki zasiłku należnego ojcu dziecka za urlop rodzicielski powinno przebiegać tak:

3581,04 zł x 60 proc. : 30 = 71,62 zł.