Podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi przychód pracownika pomniejszony o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne. Do ZUS odprowadza się składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. podstawy wymiaru. Jednak jej część – nie wyższą niż 7,75 proc. podstawy wymiaru – odlicza się od zaliczki na podatek.
Zdarza się, że wyliczona składka zdrowotna jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy. Takie okoliczności mogą mieć miejsce w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, absencji chorobowej lub nieprzepracowania całego miesiąca. Obowiązujące przepisy określają zasady postępowania w takiej sytuacji, nakazując pomniejszenie składki zdrowotnej do wysokości zaliczki.
Niższa opłata
Zasadą jest, że składka na ubezpieczenie zdrowotne (w wysokości 9 proc.) nie może przewyższać naliczonej zaliczki na podatek. W takiej sytuacji składkę tę trzeba obniżyć do kwoty tej zaliczki.
Przykład
Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu otrzymuje wynagrodzenie brutto w wysokości 800 zł. Przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodu (111,25 zł). W oświadczeniu PIT-2 upoważnił pracodawcę do odliczania ulgi podatkowej. Obliczenie pensji do wypłaty >> patrz tabelka 1.
Podatek do zera
Gdy zaliczka na podatek jest niższa od składki zdrowotnej, którą odlicza się od podatku, zaliczka do odprowadzenia wynosi 0 zł.
Przykład
Pracownik zatrudniony na 1/3 etatu otrzymuje wynagrodzenie brutto w wysokości 600 zł. Przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodu (111,25 zł). W oświadczeniu PIT-2 upoważnił pracodawcę do odliczania ulgi podatkowej. Jego pensję netto należy ustalić następująco >> patrz tabelka 2.
Bez danin dla ZUS i fiskusa
Zdarza się też tak, że zarówno składka na ubezpieczenie zdrowotne, jak i zaliczka na podatek wynoszą 0 zł. Chodzi o sytuację, gdy zaliczka wynosi 0 zł, więc składka zdrowotna obniżona do kwoty zaliczki to również 0 zł.
Przykład
Pracownik zatrudniony na 1/4 etatu otrzymuje wynagrodzenie brutto w wysokości 425 zł. Jest uprawniony do podwyższonych kosztów uzyskania przychodów (139,06 zł). W oświadczeniu PIT-2 upoważnił pracodawcę do odliczania ulgi podatkowej. Jego wynagrodzenie należy rozliczyć następująco >> patrz tabelka 3.
Pensja plus świadczenie
Bywają sytuacje, kiedy pracownik otrzymujący niskie wynagrodzenie, uzyskuje jednocześnie opodatkowany przychód w postaci świadczenia niepieniężnego, od którego nie odprowadza się składek ZUS. W takim przypadku składkę zdrowotną należy ustalić, przyjmując za podstawę jej wymiaru wyłącznie przychód podlegający oskładkowaniu pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne potrącone z płacy podwładnego. Obliczoną składkę trzeba jednak porównać z zaliczką na podatek dochodowy należną od całego opodatkowanego przychodu.
Przykład
Pracownik zatrudniony na 1/8 etatu otrzymuje wynagrodzenie brutto w wysokości 200 zł oraz pakiet medyczny o wartości 275 zł miesięcznie. Przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodu (111,25 zł). W oświadczeniu PIT-2 upoważnił pracodawcę do odliczania ulgi podatkowej. Jego wynagrodzenie należy rozliczyć następująco >> patrz tabelka 4.
We wszystkich przedstawionych przykładach z pensji pracownika nie potrąca się różnicy między składką zdrowotną należną (9 proc.) a odliczoną od zaliczki (7,75 proc.). Takiego potrącenia dokonuje się bowiem tylko wtedy, gdy zaliczka na podatek dochodowy jest wyższa lub równa składce zdrowotnej.
Obniżenie nie zawsze możliwe
Regulacje ustawowe przewidują wyjątki od zasady obniżania składki na ubezpieczenie zdrowotne do 0 zł. Wymienia je art. 83 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Z katalogu tych wyjątków na szczególną uwagę zasługują dwa, które są najczęściej spotykane. Mianowicie składki zdrowotnej nie wolno obniżać do 0 zł, jeśli została ona naliczona m.in. z tytułu:
