Zmiana przepisów dotyczących zasiłków z ubezpieczenia społecznego, która weszła w życie 17 czerwca 2013 r., spowodowała:

- wydłużenie wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego/dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,

- wprowadzenie nowego rodzaju urlopu rodzicielskiego,

- zmiany w zakresie zasiłku macierzyńskiego za okresy wskazanych urlopów.

Wymiar wolnego

Nowelizacja nie wprowadziła zmian w zakresie tzw. podstawowego urlopu macierzyńskiego (lub na warunkach tego urlopu) i przysługującego za jego okres zasiłku macierzyńskiego. Nadal przysługują one przez okres:

- 20 tygodni (140 dni) – w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

- 31 tygodni (217 dni) – gdy przy jednym porodzie pojawi się dwójka dzieci,

- 33 tygodni (231 dni) – przy urodzeniu trojaczków,

- 35 tygodni (245 dni) – w razie pojawienia się na raz czwórki dzieci,

- 37 tygodni (259 dni) – gdy podczas jednego porodu kobieta urodzi pięcioro lub więcej dzieci.

Taki sam wymiar urlopu i zasiłku przysługuje osobie, która przyjęła jedno lub więcej dzieci (jednorazowo) na wychowanie.

Nowelizacja ustawy, z dniem jej wejścia w życie, wydłużyła natomiast okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego o 2 tygodnie. W efekcie to wolne i przysługujący za niego zasiłek macierzyński, przysługują w wymiarze:

- do 6 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

- do 8 tygodni – w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Tyle samo wynosi dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. Jedynie w sytuacji, gdy z powodu wieku dziecka nie można wykorzystać wolnego w tym wymiarze, przysługuje ono przez minimalny gwarantowany okres – do 3 tygodni.

Oprócz wskazanych urlopów, począwszy od 17 czerwca br. nowelizacja wprowadziła pojęcie nowego urlopu – rodzicielskiego. Za jego okres również przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego. Wymiar tego uprawnienia to maksymalnie 26 tygodni. W tym przypadku nie ma znaczenia liczba dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Stawki w procentach

Zasadniczo od 17 czerwca 2013 r. zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje – tak jak przed nowelizacją – w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Natomiast zasiłek macierzyński za czas urlopu rodzicielskiego to należność w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru.

Ustawodawca przewiduje jednak możliwość pobierania tego świadczenia za okres wszystkich urlopów w wysokości 80 proc. Dzieje się tak, jeśli pracownica (lub ubezpieczona niebędąca pracownicą) wystąpi nie później niż do 14 dni po porodzie (lub po przyjęciu dziecka na wychowanie) w trybie art. 179

1

k.p. z wnioskiem zawierającym prośbę o udzielenie jej od razu:

- dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (6 lub 8 tygodni) bezpośrednio po urlopie podstawowym oraz

- urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (26 tygodni) bezpośrednio po urlopie dodatkowym.

Każdy z tych urlopów jest wówczas opłacany 80-proc. stawką. Ubezpieczona nie odczuje wtedy diametralnego obniżenia otrzymywanego świadczenia w poszczególnych okresach pobierania zasiłku.

Analogicznie dzieje się w przypadku osoby, która przysposobiła dziecko i chce skorzystać z urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego – podstawowego i dodatkowego, a potem rodzicielskiego.

Ta sama kwota

Kobieta, która po urodzeniu jednego dziecka, wykorzysta wszystkie urlopy (podstawowy, dodatkowy i rodzicielski) w pełnym wymiarze, otrzyma za ten okres taki sam zasiłek. Nie ma znaczenia, czy złoży wniosek o udzielenie tego wolnego w całości w ciągu 14 dni po porodzie (w trybie art. 179

1

k.p.), czy będzie je wybierała na podstawie kolejno składanych podań.

Przykład

Pani Katarzyna 5 sierpnia br. urodziła dziecko, a 16 sierpnia złożyła pracodawcy wniosek w trybie art. 179

1

k.p. o udzielenie jej – bezpośrednio po urlopie macierzyńskim – dodatkowego macierzyńskiego w pełnym wymiarze – 6 tygodni, a następnie bez dnia przerwy również 26-tygodniowego urlopu rodzicielskiego. Podstawa przysługującego pracownicy zasiłku macierzyńskiego wynosi 3880,56 zł.

W efekcie złożenia przez nią wniosku w terminie do 14 dni po porodzie pracodawca (będący płatnikiem zasiłku) musi wypłacić jej zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru za czas wszystkich urlopów, tj. za okres:

- 20 tygodni (140 dni) urlopu macierzyńskiego,

- 6 tygodni (42 dni) dodatkowego urlopu macierzyńskiego,

- 26 tygodni (182 dni) urlopu rodzicielskiego.

Łączna wysokość wypłaconego zatrudnionej zasiłku macierzyńskiego wyniesie 37 666,72 zł, co wynika z wyliczenia:

- 3880,56 zł x 80 proc. = 3104,45 zł

- 3104,45 zł : 30 = 103,48 zł

- 103,48 zł x 364 dni (liczba dni kalendarzowych urlopu macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego, tj. 20 tyg. x 7 = 140 dni; 6 tyg. x 7 dni = 42 dni; 26 tyg. x 7 dni = 182 dni) = 37 666,72 zł (kwota zasiłku macierzyńskiego za okres wszystkich urlopów w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru).

Gdyby pani Katarzyna nie złożyła wniosku w trybie art. 179

1

k.p., a jednocześnie wykorzystałaby dodatkowy urlop macierzyński i rodzicielski w pełnych wymiarach, to otrzymałaby zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru za okres:

- 20 tygodni (140 dni) urlopu macierzyńskiego,

- 6 tygodni (42 dni) dodatkowego urlopu macierzyńskiego,

oraz w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru za okres:

- 26 tygodni (182 dni) urlopu rodzicielskiego.

W efekcie kwota otrzymanego zasiłku wyniosłaby 37 666,72 zł, co wynika z wyliczenia;

- 129,35 zł [3880,56 zł : 30 = 129,35 zł (dzienna kwota zasiłku w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru)] x 182 dni (liczba dni urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego; 140 + 42) = 23 541,70 zł,

- 77,61 zł [3880,56 zł x 60 proc. : 30 = 77,61 zł (dzienna kwota zasiłku w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru)] x 182 dni (liczba dni urlopu rodzicielskiego) = 14 125,02 zł,

- 23 541,70 zł + 14 125,02 zł = 37 666,72 zł

W obydwu wariantach łączna wysokość należnego zasiłku będzie taka sama. Zatem finansowo pracownica nie straci niezależnie od tego, czy złoży przedmiotowy wniosek, czy tego nie zrobi.

Można się oszukać

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku porodu mnogiego lub przyjęcia na wychowanie jednorazowo więcej niż jednego dziecka. Wynika to z faktu, że przysługuje wówczas wyższy wymiar podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego (odpowiednio urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego), przy jednoczesnym zachowaniu identycznego wymiaru urlopu rodzicielskiego.

Złożenie wniosku w trybie art. 179

1

k.p. spowoduje wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres wszystkich urlopów w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. A to w praktyce będzie mniej korzystne dla pracownicy niż gdyby takiego wniosku nie złożyła >patrz przykład.

Im większa jest różnica w podstawie wymiaru zasiłku, tym większa będzie też różnica w łącznej kwocie wypłaconego zasiłku macierzyńskiego w okolicznościach opisanych w przykładzie. Zwiększy się ona ponadto w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie, ponieważ wiąże się to z wyższym wymiarem podstawowego urlopu macierzyńskiego.

Odnosząc się do powyższych przykładów, w przypadku porodu mnogiego i zamiaru wykorzystania wszystkich urlopów w pełnym wymiarze, ubezpieczona powinna dobrze przemyśleć decyzję w sprawie złożenia wniosku w trybie art. 179

1

k.p. Jeżeli go złoży, nie odczuje wprawdzie różnicy w wysokości pobieranego zasiłku w całym okresie jego pobierania, jednak łączna kwota świadczenia będzie niższa niż byłaby, gdyby tego podania nie złożyła.

Przykład

Pani Barbara 2 sierpnia br. urodziła bliźnięta. 14 sierpnia wystąpiła z wnioskiem w trybie art. 179

1

k.p. o udzielenie jej – bezpośrednio po urlopie macierzyńskim – urlopu dodatkowego w pełnym wymiarze (8 tygodni), a zaraz po nim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (26 tygodni).

Podstawa przysługującego pracownicy zasiłku macierzyńskiego wynosi 4246,80 zł.

W następstwie złożonego wniosku, pracodawca (będący płatnikiem zasiłku) wypłaci zatrudnionej zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru za okres:

- 31 tygodni (217 dni) urlopu macierzyńskiego,

- 8 tygodni (56 dni) dodatkowego urlopu macierzyńskiego,

- 26 tygodni (182 dni) urlopu rodzicielskiego.

Gdyby zatrudniona nie złożyła wniosku w trybie art. 179

1

k.p. i gdyby wykorzystała pełny wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego i pełny wymiar urlopu rodzicielskiego, to pracodawca wypłaciłby jej zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru za okres:

- 31 tygodni (217 dni) urlopu macierzyńskiego,

- 8 tygodni (56 dni) dodatkowego urlopu macierzyńskiego,

oraz w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru za okres:

- 26 tygodni (182 dni) urlopu rodzicielskiego.

W efekcie różnica w łącznej kwocie zasiłku macierzyńskiego – w zależności od tego, czy pracownica złożyła wniosek w trybie art. 179

1

k.p., wyniesie 2576,21 zł (54 104,96 zł – 51 528,75 zł). -