Długi wobec ZUS powstałe po 28 lutego 2009 r. nie są objęte abolicją. Nie mogą zostać umorzone na uproszczonych zasadach określonych w ustawie z 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

Jeśli więc osoba prowadząca działalność gospodarczą nie jest kompletnym bankrutem i chce wyjść z tych długów, by nadal prowadzić działalność, lub chce powstrzymać egzekucję ZUS, który zajął już konto przedsiębiorcy i przymierza się do licytacji mieszkania, warto złożyć wniosek o tzw. układ ratalny. Na jego podstawie ZUS powinien wstrzymać toczącą się egzekucję i rozłożyć zaległości na raty. Jest jednak kilka warunków, które trzeba spełnić, aby uzyskać taką pomoc.

Krok 1. Sprawdź, czy możesz odroczyć spłatę

Zgodnie z art. 29 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych osobami uprawnionymi do złożenia wniosku o taką ulgę są:

? płatnicy składek oraz byli płatnicy składek (tj. osoby, które mają zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek w związku z prowadzoną w przeszłości działalnością gospodarczą),

? osoby, na które została przeniesiona odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek, np. z tytułu dziedziczenia przez członków rodziny po zmarłym przedsiębiorcy, lub na członka zarządu spółki, który nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w terminie i ZUS nałożył na niego obowiązek zapłaty zaległości powstałych po tej dacie,

? małżonek odpowiadający na zasadzie wspólności majątkowej za zadłużenie z tytułu składek współmałżonka.

Krok 2. Złóż wniosek o układ ratalny

ZUS wychodzi z założenia, że składki powinny być płacone w terminie, więc możliwość rozłożenia zaległości na raty traktuje jako wyjątkową pomoc, udzielaną jedynie w uzasadnionych przypadkach. Dlatego zakład wymaga, aby każdy wniosek o rozłożenie zaległości na raty był poparty szczególnymi okolicznościami, z powodu których dłużnik nie jest w stanie jednorazowo uregulować należności z tytułu składek.

Z uzasadnienia powinno więc wynikać, że rozłożenie zaległości na raty pozwoli przedsiębiorcy utrzymać się na rynku gospodarczym i terminowo spłacić powstałe zaległości. W przypadku osób, które już nie prowadzą działalności gospodarczej lub odziedziczyły długi w spadku, czy muszą regulować należności małżonka, w uzasadnieniu do wniosku o rozłożenie spłaty na raty warto zwrócić uwagę na sytuację finansową zobowiązanego, która nie pozwala na jednorazową spłatę zadłużenia bez poważnego uszczerbku dla jego sytuacji życiowej.

Uwaga! Złożenie wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty nie gwarantuje udzielenia ulgi i nie przesądza o wstrzymaniu postępowania egzekucyjnego. W sytuacji odmowy udzielenia ulgi dłużnik zobowiązany jest do uregulowania zadłużenia wraz z odsetkami za zwłokę do dnia zapłaty.

Krok 3. Ustal kwotę zaległości do spłaty

Nie wszystkie zaległe składki na ubezpieczenia społeczne mogą zostać rozłożone na raty. W myśl ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przesunięcie terminu zapłaty może dotyczyć wyłącznie składek płaconych przez przedsiębiorcę z jego własnych środków.

W najprostszej sytuacji są więc osoby prowadzące działalność gospodarczą, które nie zatrudniały żadnych pracowników lub płaciły za nich składki w terminie, pomijając jedynie zapłatę składek za własne ubezpieczenie. W przypadku takich osób układem ratalnym może zostać objęta pełna kwota należności z tytułu składek, w tym składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Jeśli przedsiębiorca zatrudniał pracowników i nie opłacał składek za ich ubezpieczenie, rozłożeniu na raty nie może podlegać składka emerytalna i składka zdrowotna, które muszą zostać spłacone jednorazowo w pierwszej kolejności, inaczej ZUS nie rozpatrzy wniosku o rozłożenie zaległości na raty. Rozłożone na raty i spłacone w późniejszym trerminie mogą zostać tylko pozostałe składki za pracowników, czyli rentowa, chorobowa, wypadkowa oraz składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Krok 4. Spłać składki za pracowników i złóż dodatkowe dokumenty

Zanim ZUS rozpatrzy wniosek, dłużnik musi spłacić wspomniane należności za ubezpieczenie emerytalne i zdrowotne pracowników, zleceniobiorców czy chałupników. W sytuacji gdy egzekucja zaległości była prowadzona przez dyrektora oddziału, przed rozłożeniem składek na raty przedsiębiorca musi pokryć także koszty tego postępowania

Oprócz tego przedsiębiorca jest zobowiązany w terminie 2 tygodni od złożenia wniosku dostarczyć wszelkie dokumenty niezbędne do ustalenia przez ZUS kwoty zaległości i dotyczące kondycji finansowej firmy, którą prowadzi, a także wszelkich dokumentów o udzielonej mu pomocy publicznej w okresie, za który ubiega się o rozłożenie zaległości na raty. Dokumenty o które może poprosić ZUS czy też takie, które warto złożyć na poparcie wniosku o układ ratalny, to:

? bilans za ostatnie 3 lata obrotowe lub kserokopia zeznań podatkowych PIT za ostatnie 3 lata oraz PIT za bieżący rok,

? rachunek przepływów środków pieniężnych za ostanie 3 lata obrotowe,

? oświadczenie o spodziewanych zyskach z zawartych kontaktów, umów itp.,

? oświadczenie o wartości zobowiązań firmy,

? szacunkowa wycena majątku firmy,

? zaświadczenie z urzędu skarbowego o niezaleganiu lub zaleganiu z podatkami,

? aktualne dokumenty potwierdzające zadłużenie z tytułu innych zobowiązań, np. z tytułu czynszu, opłat za energię elektryczną, opłat za gaz, kredytu bankowego,

? wszelkie dokumenty dotyczące bieżących wydatków, np. wydatki na leki oraz leczenie,

? zaświadczenia o zarobkach osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe,

? zaświadczenie z urzędu pracy o statusie osoby bezrobotnej czy z ośrodka pomocy społecznej o korzystaniu z różnych form pomocy społecznej.

Oprócz tego przedsiębiorca, który korzystał z pomocy publicznej w okresie, za który ubiega się o rozłożenie zaległości na raty, powinien złożyć zaświadczenia o uzyskanej pomocy de minimis czy innej pomocy publicznej. Co ważne, obowiązek dotyczy nie tylko roku, za który będzie udzielana pomoc, ale także dwóch lat poprzedzających.

Krok 5. Terminowo płać raty albo poproś o zmianę harmonogramu

Uwzględnienie wniosku o ratalną spłatę zadłużenia powoduje, że odsetki za zwłokę nie są naliczane, począwszy od dnia następnego po dniu wpływu wniosku w tej sprawie. Natomiast od składek, które rozłożono na raty ZUS, naliczy – do każdej raty – opłatę prolongacyjną w wysokości 50 proc. stawki odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania umowy. Od 4 lipca 2013 r. wynoszą one 10 proc. w skali roku. Opłata prolongacyjna wyniesie więc 5 proc. kwoty zaległych składek.

Rozłożenie spłaty zadłużenia na raty powoduje zawieszenie wcześniej wszczętych i niezakończonych postępowań egzekucyjnych, dotyczących należności objętych ulgą.

Po zawarciu umowy z ZUS w sprawie rozłożenia zaległości na raty płacenie ich w terminie jest niezwykle ważne, gdyż spóźnienie czy błędne zaadresowanie przelewu może skończyć się zerwaniem tego kontraktu. W takiej sytuacji pozostała do spłaty kwota stanie się natychmiast wymagalna. ZUS zastosuje więc wszystkie egzekucyjne triki, z blokowaniem konta czy licytacją majątku przedsiębiorcy.

Oprócz terminowej spłaty rat przedsiębiorca ma też obowiązek na bieżąco płacić składki na własne ubezpieczenia społeczne i zatrudnionych u siebie pracowników. Powstanie nowych zaległości może skończyć się zerwaniem układu ratalnego.

By tego uniknąć, przedsiębiorca, który widzi zbliżające się tarapaty finansowe, ma prawo wystąpić z wnioskiem o zmianę harmonogramu spłat, a także zmniejszenie raty. Powinien złożyć wniosek wraz z dokumentami potwierdzającymi przyczyny niemożności regulowania rat w dotychczasowej wysokości. Może to być np. zaświadczenie z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej o wykreśleniu działalności z tego rejestru i zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy o uzyskaniu statusu osoby bezrobotnej.

Do czasu podpisania aneksu do umowy należności objęte umową o ratalnej spłacie należności podlegają zapłacie zgodnie z dotychczasowym harmonogramem spłaty.

Istnieje możliwość skrócenia spłaty zaległości. W takim przypadku w stosunku do należności objętych ratami, których termin płatności nie upłynął, ZUS przeliczy opłatę prolongacyjną.

Podstawa prawna:

ustawa

z 9 listopada 2012 r. – o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (DzU z 31 grudnia 2012 r., poz. 1551)

ustawa

z 13 października 1998 r. – o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585, ze zm.)