- Wykonywałem pracę na podstawie umowy zawartej na czas określony. W czasie trwania zatrudnienia założyłem działalność gospodarczą, z której opłacałem tylko składkę zdrowotną. Umowa zakończyła się w sobotę, 15 grudnia. Pod koniec jej trwania, tj. 10 grudnia, zachorowałem. Zwolnienie lekarskie mam do 31 grudnia, czyli obejmuje już okres po ustaniu zatrudnienia. Czy przysługuje mi zasiłek chorobowy także po rozwiązaniu umowy, jeżeli zgłosiłem się do ubezpieczeń emerytalno-rentowych oraz do chorobowego 17 grudnia? Jak ZUS naliczy mi zasiłek z działalności, jeżeli jako podstawę zadeklarowałem 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia? –

pyta czytelnik.

Czytelnik otrzyma z ZUS zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy w czasie opłacania składki chorobowej z racji prowadzenia działalności, tj. od 17 do 31 grudnia.

Chorobowe po umowie

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Nie oznacza to, że choroba „wystająca" poza okres ubezpieczenia, czyli przypadająca na czas po ustaniu tytułu do ubezpieczenia, pozostanie niepłatna.

Zasiłek należny jest również za okres po zakończeniu np. zatrudnienia, jeśli osoba poszła na zwolnienie lekarskie jeszcze w czasie istnienia tytułu do ubezpieczenia i choruje nieprzerwanie także po wygaśnięciu ubezpieczenia.

Wstępnie oznaczałoby to, że czytelnik otrzyma odpowiednie świadczenie chorobowe za cały okres zwolnienia lekarskiego. Choroba rozpoczęła się bowiem w czasie zatrudnienia i trwa bez przerwy po rozwiązaniu angażu. Jednak pojawia się przeszkoda w postaci działalności gospodarczej, którą ta osoba rozpoczęła, będąc jeszcze na etacie. Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, nie przysługuje bowiem za okres po jego ustaniu, jeżeli chory:

- ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,

- kontynuuje lub podjął działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,

- nie nabył prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia, gdyż nie uzyskał tzw. okresu wyczekiwania (czas pozostawania w ubezpieczeniu chorobowym),

- jest uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,

- podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Tak stanowi art. 13 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.; dalej ustawa zasiłkowa).

Ponieważ czytelnik kontynuuje prowadzenie firmy po odejściu od pracodawcy, nie otrzyma z tego tytułu zasiłku za okres po ustaniu zatrudnienia. Otrzyma natomiast wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek za czas choroby od 10 do 15 grudnia.

Finanse z firmy

Póki trwała praca na etacie z wynagrodzeniem co najmniej minimalnym, ubezpieczenia emerytalno-rentowe z równolegle prowadzonej działalności pracownika miały dobrowolny charakter. Obowiązkowe było tylko zdrowotne. Po przejściu wyłącznie na własny biznes, również ubezpieczenia społeczne stały się dla przedsiębiorcy przymusowe. Otworzyło mu to jednocześnie prawo przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, które z kolei nadaje uprawnienia zasiłkowe.

Zatem biznesmen powinien najpierw wyrejestrować się z ubezpieczenia zdrowotnego (na ZUS ZWUA), do którego był uprzednio zgłoszony, a następnie dokonać nowego zgłoszenia do ubezpieczeń (na ZUS ZUA): emerytalnego, rentowych, wypadkowego, chorobowego oraz zdrowotnego. W przypadku ubezpieczenia chorobowego, przystąpienie do niego następuje jednak od dnia wskazanego we wniosku (druku zgłoszeniowym), nie wcześniej niż od dnia, w którym został on zgłoszony.

Zatem ZUS objął przedsiębiorcę ubezpieczeniem chorobowym z tytułu działalności od 17 grudnia, jeżeli w tym dniu złożył on zgłoszenie w ZUS. Od tego dnia wypłaci też przedsiębiorcy zasiłek chorobowy. Nie ma w tym przypadku ciągłości ubezpieczenia (16 grudnia wypadł niedzielę, czyli dzień wolny, ale 17 grudnia nie jest pierwszym roboczym dniem miesiąca).

Jednak przerwa w ubezpieczeniu chorobowym trwała mniej niż 31 dni. A to oznacza, że ustalając 90-dniowy okres wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego z tytułu działalności, można doliczyć wcześniejsze ubezpieczenie trwające w czasie zatrudnienia.

Poprawne formalności

Prawidłowe zgłoszenie do ubezpieczeń z tytułu działalności pozwoli przedsiębiorcy uzyskać prawo do zasiłku chorobowego za pozostałą część zwolnienia lekarskiego, tj. od 17 do 31 grudnia.

Prawo do świadczenia przysługuje bowiem także wtedy, gdy nieprzerwana niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, np. jeżeli osoba w dniu powstania niezdolności do pracy miała równolegle co najmniej dwa tytuły do ubezpieczeń, a podlegała ubezpieczeniu tylko z jednego.

Istotne jest jednak, kiedy przedsiębiorca przystąpi do ubezpieczenia chorobowego. Między okresami ubezpieczeń z poszczególnych tytułów przerwa nie powinna być bowiem dłuższa niż 30 dni. Inaczej poprzedniego okresu ubezpieczenia nie można uwzględnić i okres wyczekiwania liczony jest na nowo. A w przypadku osób objętych ubezpieczeniem chorobowym okres wyczekiwania to 90 dni.

Przykład

Pan Jerzy, pracownik pełnoetatowy, był zatrudniony do 30 listopada. W tym czasie otworzył własną firmę. Do końca listopada jako przedsiębiorca podlegał tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Do ubezpieczeń społecznych z racji działalności, w tym do chorobowego, przystąpił od 12 grudnia.

Od 21 listopada do 21 grudnia był chory. Za okres od 21 do 30 listopada ubezpieczony ma prawo do świadczenia chorobowego z tytułu stosunku pracy. Natomiast od 1 do 11 grudnia nie otrzyma chorobowych pieniędzy z ZUS, ponieważ po ustaniu zatrudnienia ma inny tytuł do ubezpieczeń społecznych (prowadzi biznes).

Ponieważ niezdolność do pracy powstała w czasie pracowniczego ubezpieczenia chorobowego i trwa nieprzerwanie, przedsiębiorca uzyska prawo do zasiłku chorobowego z tytułu objęcia firmowym ubezpieczeniem chorobowym, tj. za okres od 12 do 21 grudnia. Czas zatrudnienia zostanie tu doliczony do okresu ubezpieczenia, od którego zależy prawo do zasiłku chorobowego, z uwagi na to, że przerwa w ubezpieczeniu chorobowym nie przekroczyła 30 dni.

Inne rachunki

Wysokość zasiłku, jaki przedsiębiorcy będzie wypłacał ZUS, będzie inna niż ta, którą otrzymywał z racji zatrudnienia. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego przedsiębiorcy ustala się bowiem na innych zasadach.

Podstawą wymiaru chorobówki dla osoby prowadzącej działalność jest średni miesięczny przychód za 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia poprzedzających miesiąc, w którym zachorował. Przychodem jest w tym przypadku kwota stanowiąca podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu jej części odpowiadającej 13,71 proc.

Jeżeli niedyspozycja zdrowotna powstała przed upływem tego okresu, podstawę zasiłkową tworzy przeciętny miesięczny przychód z faktycznego okresu ubezpieczenia – za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia.

Jeżeli przedsiębiorca zachoruje w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku stanowi najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc, w którym powstało prawo do świadczenia, po odliczeniu 13,71 proc. podstawy. Oznacza to, że ZUS naliczy świadczenie od podstawy w wysokości 1825,55 zł. To minimalna podstawa wymiaru składek społecznych za grudzień 2012 r. (2115,60 zł) po odliczeniu 13,71 proc.