Ojcowie coraz częściej angażują się w opiekę nad potomstwem. Od 1 stycznia 2010 r. ubezpieczony ojciec wychowujący dziecko ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez czas ustalony w art. 182
3
jako okres urlopu ojcowskiego. Od 1 stycznia 2012 r. są to dwa tygodnie, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko określonego wieku >
patrz ramka
.
- Prowadzę własną firmę. 18 lipca br. wystąpiłem do ZUS o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego od 16 lipca br. ZUS wydał decyzję odmawiającą prawa do tego świadczenia, ponieważ wniosek nie został złożony przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku. Czy mogę ponowie wystąpić o jego wypłatę? – pyta czytelnik.
Wiek dziecka
Biologiczny rodzic może wziąć urlop ojcowski wyłącznie do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Z chwilą osiągnięcia przez nie tego wieku pracownik traci uprawnienie do tego wolnego i tym samym do zasiłku macierzyńskiego.
Zgodnie z art. 112 kodeksu cywilnego termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. A zatem 12 miesięcy upływa z początkiem ostatniego dnia, w którym dziecko miało równo 12 miesięcy. Jeśli np. urodziło się 3 kwietnia, to 12 miesięcy skończy o północy z 2 na 3 kwietnia następnego roku kalendarzowego.
Natomiast ojciec adopcyjny uzyskuje prawo do zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu ojcowskiego w okresie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia sądu orzekającego przysposobienie, ale nie później niż do ukończenia przez dziecko siódmego roku życia, a u dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.
Dla kogo
Art. 29 ust. 5a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.) wskazuje, że prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego przysługuje zarówno ojcom biologicznym, jak i adopcyjnym.
Podstawowym warunkiem jego uzyskania jest posiadanie przez ojca statusu pracownika. Natomiast pozostali ubezpieczeni niebędący pracownikami, a więc m.in. prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, nabędą prawo do zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu ojcowskiego, jeśli podlegają dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.
Do końca 2011 r. zasiłek macierzyński za okres tego urlopu przysługiwał za tydzień, natomiast od 1 stycznia 2012 r. zaczęła obowiązywać pełna jego docelowa wielkość – dwa tygodnie. Art. 182
3
§ 1 k.p. stanowi, że urlop ojcowski przysługuje w wymiarze dwóch tygodni. Oznacza to, że nie można go dzielić na raty i wykorzystywać w pojedynczych dniach. Okres ten obejmuje też dni wolne, czyli soboty i niedziele oraz wypadające w tym czasie święta.
Wymiar zasiłku za urlop ojcowski nie zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Zatem świadczenie przysługujące ubezpieczonemu będzie takie samo zarówno przy urodzeniu jednego dziecka, jak i pojawieniu się bliźniąt czy trojaczków. W każdej z tych sytuacji ubezpieczony otrzyma zasiłek za dwa tygodnie.
Dokumenty na czas
Aby uzyskać to świadczenie, pracownik musi złożyć pracodawcy pisemny wniosek najpóźniej na siedem dni przed planowanym terminem rozpoczęcia urlopu. Szef musi go uwzględnić (art. 182
3
§ 2 k.p.). Natomiast złożenie pisma z krótszym niż siedmiodniowym wyprzedzeniem nie wiąże pracodawcy. Jeżeli mimo naruszenia terminu szef udzieli urlopu, za ten okres przysługuje zasiłek macierzyński.
U ubezpieczonego, który nie jest pracownikiem, ustalenie prawa do zasiłku macierzyńskiego za czas określony w kodeksie pracy jako okres urlopu ojcowskiego następuje na podstawie wniosku złożonego do płatnika zasiłku. Należy go złożyć przed rozpoczęciem korzystania ze świadczenia i ma on zawierać datę, od której ubezpieczony występuje z wnioskiem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego.
Jeśli ZUS odmawia prawa do zasiłku macierzyńskiego, dlatego że ubezpieczony nie zachował siedmiodniowego terminu na złożenie wniosku, można skorzystać z tego uprawnienia w innym czasie, do chwili ukończenia przez dziecko roku.
Wzajemne przywileje
Zasiłek macierzyński za urlop ojcowski przysługuje niezależnie od uprawnień do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla matki dziecka.
Dlatego zasiłek macierzyński:
-może przebiegać równolegle z urlopem matki,
- przysługuje niezależnie od tego, czy rodzicielka korzysta z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego czy urlopu wychowawczego,
- przysługuje, gdy ubezpieczony weźmie urlop ojcowski już po zakończeniu urlopu matki,
- przysługuje ubezpieczonemu, który ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za część okresu urlopu macierzyńskiego (gdy ubezpieczona matka dziecka zrezygnowała z pobierania zasiłku macierzyńskiego po 14 tygodniach) lub za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego (gdy matka nie korzystała z zasiłku macierzyńskiego za dodatkowy okres),
- przysługuje, gdy matka dziecka jest osobą nieuprawnioną do zasiłku macierzyńskiego, np. jest bezrobotna.
Czytelnik podlegający ubezpieczeniu chorobowemu z racji prowadzenia własnej działalności gospodarczej wystąpił 18 lipca br. do ZUS – płatnika zasiłku z wnioskiem o wypłatę zasiłku za urlop ojcowski od 16 lipca br., a więc po terminie rozpoczęcia korzystania z tego świadczenia.
Dlatego ZUS odmówił prawa do zasiłku. Jednak nie pozbawia to czytelnika możliwości ponownego wystąpienia do ZUS o jego wypłatę, jeśli nie upłynął okres, po upływie którego prawo do tego świadczenia nie przysługuje, tj. dziecko, które urodziło się ubezpieczonemu, nie ukończyło 12. miesięcy życia.
