Odmawiając prawa do zasiłku pogrzebowego żonie po zmarłym mężu, który nie był wówczas ubezpieczony, a z którym kobieta pozostawała w separacji orzeczonej przez sąd, ZUS uznał, że świadczenie nie przysługuje, bo nie można go uznać za członka rodziny.
Powołał się przy tym na art. 77 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.), który mówi, że członkami rodziny są osoby wymienione w art. 67 tej ustawy.
Zdaniem ZUS pojęcie członka rodziny nie obejmuje małżonka pozostającego w separacji. Z punktu widzenia prawa do zasiłku pogrzebowego należy go więc traktować tak jak małżonka rozwiedzionego. Separacja jest bowiem w swoich skutkach, co do zasady, równoznaczna z orzeczeniem rozwodu.
Innego zdania był Sąd Najwyższy. Uznał, że ujawniony w sprawie problem nie dotyczy bezpośrednio wykładni art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalno-rentowej, lecz wykładni art. 77 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 77 ust. 2 tej ustawy. Istota małżeństwa została uregulowana w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.).
Jak wskazał SN, nie ma podstaw do tego, aby na gruncie przepisów prawa ubezpieczeń społecznych poszukiwać w odniesieniu do zasiłku pogrzebowego (art. 77 ustawy emerytalnej) odmiennego rozumienia małżeństwa. Dopóki zatem nie ustaną skutki małżeństwa zawartego na podstawie art. 1 § 1 prawa rodzinnego, małżonkowie pozostają małżonkami, mimo orzeczonej separacji w rozumieniu art. 614 k.r.o.
Wobec braku odmiennych uregulowań w ustawie o emeryturach i rentach, w trakcie orzeczonej przez sąd separacji małżonkowie nadal pozostają małżonkami, co pozwala na potraktowanie ich tak jak członków rodziny w rozumieniu art. 77 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej. Tym samym śmierć nieubezpieczonego małżonka nie pozbawia drugiego z nich prawa do zasiłku pogrzebowego, jeśli to on pokrył koszty pochówku.
