Już od dnia podpisania umowy-zlecenia zmieni się tytuł do ubezpieczeń dla tej osoby i ich zakres. W okresie wykonywania umowy cywilnej pracownica musi figurować w ZUS jako zleceniobiorca. Znaczenie ma okres realizowania przez nią tego kontraktu, a nie data wypłacania przychodu. Zakładając, że praca na zlecenie w okresie urlopu wychowawczego będzie jedynym źródłem osiągania przez nią przychodów stanowiących dla ZUS tytuł do ubezpieczeń, należy ją zgłosić do wszystkich ubezpieczeń obowiązkowo, poza chorobowym, które jest dla zleceniobiorców dobrowolne.

Istotne zmiany

Do końca 2011 r. podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla osób objętych nimi z racji korzystania z urlopu wychowawczego była kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast od początku bieżącego roku jest to  równowartość 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, ale nie może to być kwota wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone konkretnej osobie za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy (art. 18 ust. 5b oraz ust. 14 ustawy systemowej).

Przykład

Pani Ewa przebywa na urlopie wychowawczym od 1 kwietnia 2012 r. Złożyła pracodawcy oświadczenie, że ten urlop będzie jej jedynym tytułem do opłacania składek społecznych i zdrowotnej. Aby ustalić podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych, pracodawca musi

Miesięczne wynagrodzenie pani Ewy za wskazany okres wyniosło 3123,87 zł. W okresie marzec – maj 2012 r. maksymalna podstawa wymiaru składek z wychowawczego (60 proc. przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale) wynosi 2152,05 zł. Od tej kwoty pracodawca musi naliczyć za panią Ewę składki emerytalno-rentowe za kwiecień i maj br.

Nie zmieniła się natomiast podstawa składek zdrowotnych. Nadal odpowiada  aktualnej kwocie świadczenia pielęgnacyjnego, które wynosi 520 zł (art. 80 ust. 8 pkt 10 ustawy zdrowotnej).

Pracodawca jedynie wykazuje składki należne za pracowników korzystających z urlopu wychowawczego, ale ich nie opłaca. W całości finansuje je budżet państwa za pośrednictwem ZUS.

Przerwany tytuł

Pracownik, który z własnym pracodawcą dodatkowo podpisze umowę-zlecenie, z przychodów z obydwu umów musi być rozliczany jako pracownik (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej). Zasada ta nie działa jednak w sytuacji, gdy kontrakt cywilny trwa w okresie urlopu wychowawczego. Przebywanie na tym urlopie jest bowiem odrębnym od stosunku pracy tytułem do ubezpieczeń.

W takiej sytuacji dochodzi więc do zbiegu tytułów do ubezpieczeń, umowy-zlecenia z przebywaniem na urlopie wychowawczym. Wygrywa tu praca zarobkowa. Budżet państwa przestaje wówczas finansować składki zarówno na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak i zdrowotne.

Nie ma przy tym znaczenia data wypłaty przychodu, ale dzień, od którego powstał tytuł do ubezpieczeń inny niż korzystanie z urlopu wychowawczego. Zatem pracownica, o którą pyta czytelnik, do 15 kwietnia br. będzie ubezpieczona z racji urlopu, a od dnia następnego – jako zleceniobiorca. W tej sytuacji składki emerytalno-rentowe za kwiecień czytelnik musi rozliczyć od proporcjonalnie obniżonej podstawy wymiaru składek. Czyli kwotę miesięcznej podstawy musi:

Składkę zdrowotną musi natomiast naliczyć w pełnej wysokości, bo jest ona miesięczna i niepodzielna.

Przyjmując, że średnia pensji z okresu kwiecień 2011 r. – marzec 2012 r. pracownicy, o której mowa w pytaniu, wynosi 1987,65 zł, pracodawca ma obowiązek naliczyć za nią za kwiecień br. składki za czas urlopu wychowawczego w RCA (z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od cyfr 12 11):

Dodatkowo musi złożyć za tę osobę raport RCA z kodem osoby ubezpieczonej jako zleceniobiorca, tj. 04 11 xx (po wcześniejszym zgłoszeniu jej do ubezpieczeń na ZUS ZUA). Ponieważ w tym miesiącu pracownica nie otrzyma żadnych pieniędzy za pracę na zlecenie, raport ten musi być  „zerowy".

Pracodawca powinien też przekazać do ZUS dwa raporty RSA: jeden jako okres przerwy w ubezpieczeniu pracowniczym w związku z korzystaniem z urlopu wychowawczego (na cały miesiąc z kodem tytułu 01 10 xx i kodem świadczenia/przerwy 121),  drugi jako przerwę w opłacaniu składek z tytułu urlopu wychowawczego (kod tytułu ubezpieczenia 12 11 xx i kod świadczenia/przerwy 350).