Kto ma tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, ten płaci składkę zdrowotną, ale może liczyć na przynajmniej częściowe odliczenie wydatku od podatku dochodowego. W pewnych sytuacjach można ją nawet obniżyć i wpłacić do ZUS mniej.
Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i opłacania składek na NFZ określa ustawa z 27 sierpnia 2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm., dalej ustawa zdrowotna).
Zgodnie z jej przepisami obowiązkowo składkę zdrowotną płacą nie tylko pracownicy, ale także zleceniobiorcy, osoby wykonujące pracę nakładczą, członkowie rad nadzorczych czy przedsiębiorcy z tytułu prowadzonego biznesu.
Garść zasad
Obecnie składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy wymiaru. Jest miesięczna i niepodzielna, co oznacza, że nawet w przypadku podlegania ubezpieczeniu tylko przez część miesiąca trzeba zapłacić pełną należność.
Każdy sam finansuje w całości swoją składkę, choć niektórym osobom funduje je budżet państwa, np. przebywającym na urlopach wychowawczych czy rolnikom. W przypadku osób rozliczanych przez płatnika – pracodawcę, zleceniodawcę, nakładcę – to on dokonuje potrącenia składki z wynagrodzenia zatrudnionego.
Ubezpieczony nie odczuwa całego ciężaru składki, gdyż przysługuje mu odliczenie od podatku dochodowego (zaliczki). Trzeba jednak pamiętać o limicie odliczenia. Składka zdrowotna jest wpłacana do ZUS według obowiązującej stopy procentowej.
Natomiast podatku nie można obniżyć o więcej niż 7,75 proc. podstawy wymiaru składki. Pozostała część w wysokości 1,25 proc. obciąża dochód ubezpieczonego i nie ma żadnej możliwości wrzucenia jej w koszty uzyskania przychodów czy zastosowania innych ulg.
W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od zaliczki na podatek, płatnik (pracodawca, zleceniodawca czy nakładca) obniża ją do kwoty zaliczki. Trzeba również pamiętać, że od podatku nie można odliczyć części składki zdrowotnej, która została naliczona od przychodu zwolnionego z opodatkowania. Ale po kolei.
U osób na etacie
Osoby pozostające w stosunku pracy obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu z tego tytułu. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi ten sam przychód, od którego wymierzane są składki społeczne, tj. przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
Chodzi o wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartości pieniężne świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń; w szczególności: wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika oraz wartości innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Składki naliczamy jednak od przychodów niepodlegających zwolnieniu. Niektóre należności ze stosunku pracy, wymienione w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.), są bowiem wyłączone z podstawy wymiaru składek społecznych, a tym samym również zdrowotnej.
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie zawsze pokrywa się jednak z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Są tu pewne wyjątki. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracowników:
- podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonego, potrąconych przez pracodawcę zgodnie z ustawą z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) – łącznie 13,71 proc. podstawy wymiaru; innymi słowy składkę zdrowotną naliczamy od podstawy wymiaru składek społecznych, ale po odliczeniu części 13,71 proc.,
- nie stosuje się ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek tak jak przy podstawie składek emerytalnej i rentowych (tzw. limit trzydziestokrotności prognozowanego wynagrodzenia),
- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy podlega składce zdrowotnej, mimo że nie stanowi ono podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Kontrakty cywilnoprawne
Umowa-zlecenie czy agencyjna to też tytuł do przymusowego ubezpieczenia zdrowotnego.
W przypadku osób świadczących pracę na podstawie zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne również stanowi przychód w rozumieniu podatkowym (pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.
Gdy w kontrakcie inaczej zapisano wysokość wynagrodzenia lub go nie określono, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne zleceniobiorcy oblicza się od minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Jeśli zleceniobiorca nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (np. z powodu posiadania innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych), a nie przystąpił do ubezpieczeń dobrowolnie, podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest wówczas tożsama z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Czytaj też artykuły:
Więcej w serwisie:
»
»
»
»
»
»
