Od 1 sierpnia 2010 r. do zleceniobiorców stosujemy odpowiednio [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=77617]rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm[/link]., dalej rozporządzenie składkowe).

Ale nie tylko do nich, również osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksem cywilnym[/link] stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

[ramka][b]ZOBACZ [link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/dobrafirma/pdf/lista%20zwolnien%20skladkowych.pdf]LISTĘ ZWOLNIEŃ SKŁADKOWYCH[/link][/b][/ramka]

[srodtytul]Co w podstawie[/srodtytul]

Podstawę wymiaru składek zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.)[/link]. Chodzi o przychód otrzymany z tytułu wykonywania umowy-zlecenia, jeżeli odpłatność w umowie została ustalona kwotowo w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie.

Teoretycznie, gdy odpłatność została ustalona w inny sposób, podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia. Taka sytuacja w praktyce nie występuje.

W podstawie wymiaru składek za dany miesiąc uwzględniamy wszystkie wypłaty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, dokonane lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia danego miesiąca kalendarzowego.

Przy ustalaniu, które przychody pominiemy, nie kierujmy się tylko literalnym brzmieniem poszczególnych przepisów, powstały bowiem w okresie, gdy rozporządzenie składkowe dotyczyło wyłącznie pracowników (z małymi wyjątkami). To, że w treści danego przepisu pada słowo „pracownik”, nie oznacza, że tego wyłączenia nie stosujemy do zleceniobiorców.

Jednak nie wszystkie zwolnienia składkowe w praktyce wystąpią, co wynika ze specyfiki umowy-zlecenia, do której nie odnoszą się regulacje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]kodeksu pracy[/link], ale kodeksu cywilnego. Dziś omawiamy te, które do tej grupy osób mogą mieć w praktyce zastosowanie.

[srodtytul]Pieniądze na i po pożegnaniu[/srodtytul]

Nie płacimy składek od odpraw, odszkodowań i rekompensat z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania umowy-zlecenia. Nie ma przy tym znaczenia, czy takie świadczenie wypłaciliśmy zleceniobiorcy na podstawie odpowiednich zapisów zawartych w umowie-zleceniu bądź dodatkowego porozumienia zawartego w późniejszym terminie. Ważne jest jedynie, byśmy zaznaczyli, że wypłatę zrealizowaliśmy w związku z rozwiązaniem kontraktu.

Pracodawca może zawrzeć z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 1012 kodeksu pracy). Określa w niej okres obowiązywania zakazu i wysokość przysługującego w zamian odszkodowania dla zatrudnionego, które nie może być niższe od 25 proc. jego wynagrodzenia przed ustaniem stosunku pracy.

Odszkodowanie za powstrzymywanie się od pracy dla konkurencji może też dostawać zleceniobiorca, który był zatrudniony na podstawie kontraktu menedżerskiego o charakterze umowy-zlecenia. Będzie ono nieoskładkowane, tak samo jak odszkodowanie dla byłego pracownika.

[srodtytul]Napoje, jedzenie i ekwiwalenty za bhp [/srodtytul]

Nie oskładkowujemy wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bhp i ekwiwalentów za te świadczenia wypłacanych zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalentów pieniężnych za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego oraz wartości otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków i artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca.

Mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych.

Tak wynika z § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia składkowego. Przepis ten mówi wprawdzie o pracowniku, ale dotyczy również zleceniobiorców. A to za sprawą art. 304 § 1 k.p., który stanowi, że pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy lub umowy o pracę nakładczą.

Podobna sytuacja jest z ekwiwalentami pieniężnymi za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością zleceniobiorcy. Taki ekwiwalent przysługuje na ogół pracownikowi, ale nie jest wykluczone, że zleceniobiorca też będzie go otrzymywał z racji używania własnych narzędzi, materiałów lub sprzętu. Jeśli dostanie takie pieniądze, to od nich nie odprowadzamy składek.

[srodtytul]Służbowy mundurek[/srodtytul]

Wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ten ubiór nie wchodzi do podstawy wymiaru składek. Przepisy nie określają, co należy rozumieć pod pojęciem ubioru służbowego bądź umundurowania.

Mundurem – w świetle [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DDAE323055AEB16432467D5B74EC701F?id=75771]ustawy z 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (DzU nr 31, poz. 130 ze zm.)[/link], jest ubiór lub jego części służące oznaczeniu przynależności do określonej jednostki organizacyjnej lub wykonywania określonych funkcji albo służby.

Noszą go m.in. kolejarze, konduktorzy, strażnicy miejscy, bo taki obowiązek nakładają na nich ustawy i rozporządzenia. Ale jego zakładanie w pracy przez inne grupy zawodowe może być ustalone w danej firmie wewnętrznie lub na podstawie umowy o pracę ze względu na specyfikę wykonywanej pracy. Wtedy wartość służbowego ubrania oraz zwrot kosztów jego zakupu korzysta ze zwolnienia składkowego.

To wyłączenie możemy też stosować do zleceniobiorców, np. pracujących w ochronie osób i mienia.

[srodtytul]Posiłki do 190 zł miesięcznie[/srodtytul]

Pracodawca może udostępniać swoim pracownikom posiłki w stołówce zakładowej lub przekazywać talony uprawniające do zakupu posiłków w lokalach gastronomicznych. Wolna od składek jest tylko wartość – miesięczna kwota nieprzekraczająca 190 zł – finansowanych posiłków.

Ze zwolnienia nie korzystają przekazywane załodze bony (kupony) obiadowe, które następnie są realizowane np. punktach gastronomicznych, restauracjach, barach i w stołówkach przyzakładowych.

Wyłączenie to może mieć zastosowanie również do zleceniobiorców.

[srodtytul]Ryczałty samochodowe i koszty podróży[/srodtytul]

Z podstawy wymiaru składek wyłączone są należności związane z używaniem w jazdach lokalnych przez pracowników w celach służbowych środków lokomocji niebędących własnością pracodawcy. Składek nie opłacamy od

- kwoty ryczałtu (jest uzależniony od pojemności skokowej pojazdu i liczby mieszkańców miejscowości, w której ma siedzibę pracodawca) oraz

- należności, które zwracamy pracownikowi na podstawie ewidencji przebiegu pojazdu (tzw.kilometrówka), jeżeli taką prowadzi według zasad określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wyłączenie to możemy też zastosować do zleceniobiorcy, jeśli dokonujemy na jego rzecz takich wypłat. Tak samo możemy postąpić, gdy wypłacamy mu diety i inne należności z tytułu podróży służbowej.

Tych pieniędzy nie oskładkowujemy do wysokości określonej w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167998]rozporządzeniach ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i poza jego granicami (DzU nr 236, poz. 1990[/link] i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167999]1991 ze zm.[/link]).

Jeśli firma w swoich wewnętrznych regulacjach określi wyższe kwoty z racji odbywania podróży służbowych, do czego ma prawo, gdy nie należą do sfery budżetowej, to od nadwyżek ponad kwoty ze wskazanych rozporządzeń musi opłacić składki do ZUS.

[srodtytul]Pomoc socjalna[/srodtytul]

Świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są zwolnione ze składek. Przekazywane z tego funduszu świadczenia muszą spełniać wymogi określone w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=74017]ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.)[/link]. Ich przyznanie i wysokość powinna być uzależniona od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

Świadczenia spełniające takie wymogi są wyłączone od składek w pełnej wysokości bez względu na wysokość świadczeń, jakie otrzymuje pracownik. Dotyczy to m.in. często spotykanej formy dopłaty do wypoczynku finansowanej z zfśs, tzw. wczasów pod gruszą.

Stosownie do art. 2 pkt 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przez osoby uprawnione do korzystania z funduszu rozumie się pracowników i ich rodziny, emerytów i rencistów – byłych pracowników, i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał, w regulaminie, prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu.

Wobec tego, gdy w regulaminie takie prawo zostało przyznane także zleceniobiorcom, świadczenia im wypłacone z tego źródła są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Oczywiście pod warunkiem że ich wysokość jest uzależniona od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej zleceniobiorcy.

[srodtytul]Wypłaty podczas choroby [/srodtytul]

Nie wchodzą do podstawy wymiaru składek składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku.

Stosownie do art. 239 § 2 k.p. układem zbiorowym pracy mogą być objęte osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy. Może więc wystąpić sytuacja, że układ będzie miał zastosowanie także do zleceniobiorców. A w konsekwencji odnosić się będzie do nich również to zwolnienie.

[srodtytul]Zapomogi losowe [/srodtytul]

Te wypłacane wskutek klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby są wolne od składek.

Płatnik może przyznać takie świadczenie jednorazowo swojemu zleceniobiorcy, mimo że żadne przepisy go do tego nie zobowiązują. Jeżeli choćby jedną z przesłanek wypłacenia zapomogi było zdarzenie wymienione w § 2 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia składkowego, to jest ono wystarczające do uznania, że jest podstawa do wyłączenia tego przychodu od składek. Natomiast inne sytuacje, nieobjęte wskazanym przepisem, nie mają wpływu na nabycie prawa do zwolnienia.

Pojęcie „indywidualne zdarzenie losowe” jest określeniem dość szerokim. Ustawodawca go nie zdefiniował, ale zgodnie ze znaczeniem, jakie ma ono w języku potocznym, określamy je jako zdarzenie zależne od kolei losu, wydarzeń życia. Zatem zdarzenia losowe mogą być spowodowane nie tylko działaniem sił przyrody, ale również działaniem ludzi.

Pod warunkiem że zachowane są przesłanki losowości, tzn. musi zachodzić zdarzenie nieprzewidywalne, niezależne od woli człowieka i nie do uniknięcia mimo zachowania należytej staranności. Niezbędne jest tutaj ustalenie powodu udzielenia zapomogi.

Cechą charakterystyczną zapomogi jest to, że jest to świadczenie jednorazowe, mające na celu wsparcie finansowe osoby, która z różnych przyczyn znalazła się w trudnej sytuacji życiowej. Podstawą do jej wyłączenia z oskładkowania jest natomiast stwierdzenie wystąpienia określonego zdarzenia. Tak więc ze zwolnienia korzystać może każda zapomoga, która spełniać będzie te kryteria.

Płatnik, który będzie wypłacał takie świadczenie, powinien zachować dokumenty świadczące o tym, że zleceniobiorca spełniał przesłanki określone w § 2 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia składkowego. Takim dokumentem może być również oświadczenie na piśmie złożone przez ubezpieczonego.

[srodtytul]Nagrody za wyniki w sporcie[/srodtytul]

Do podstawy wymiaru składek nie wchodzą nagrody za wyniki sportowe, wypłacane przez kluby sportowe i polskie związki sportowe, oraz za wybitne osiągnięcia sportowe lub wybitne osiągnięcia w pracy zawodowej w dziedzinie kultury fizycznej, wypłacane ze środków budżetowych.

Zwolnienie przewiduje § 2 ust. 1 pkt 28 rozporządzenia składkowego. Może być ono również stosowane do zleceniobiorcy.

[ramka][b]Wystąp o interpretację[/b]

Płatnicy składek mający status przedsiębiorcy, którzy mają wątpliwości, czy od danego przychodu zleceniobiorcy powinni naliczać składki na ubezpieczenia społeczne, czy nie, mogą wystąpić do ZUS o interpretację.

Jest ona wydawana w formie decyzji, od której przysługuje prawo wniesienia odwołania do sądu, gdy płatnik nie zgadza się z rozstrzygnięciem w niej zawartym. [/ramka]

[ramka][b]ZOBACZ [link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/dobrafirma/pdf/lista%20zwolnien%20skladkowych.pdf]LISTĘ ZWOLNIEŃ SKŁADKOWYCH[/link][/b][/ramka]