- Od stycznia prowadzę działalność gospodarczą. W kwietniu przystąpiłam do ubezpieczenia chorobowego. Na początku maja dowiedziałam się, że jestem w ciąży. Lekarz kazał mi leżeć i dał zwolnienie. Czy mam szansę na zasiłek chorobowy, jeśli do końca 2012 r. byłam zatrudniona na etacie?

Nie.

Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje przedsiębiorcy, który przystąpił do chorobowego, ma tzw. 90-dniowy okres wyczekiwania i zachorował w okresie ubezpieczenia. Do tego 90-dniowego okresu ubezpieczenia zalicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu – zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie – pod warunkiem jednak, że przerwa w ubezpieczeniu nie przekracza 30 dni. Jedynie wyjątkowo dolicza się poprzedni okres ubezpieczenia, mimo dłuższej przerwy – gdy została spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Bizneswoman nie wystarczy zatem samo pracownicze ubezpieczenie chorobowe w przeszłości, aby otrzymać zasiłek od pierwszego dnia absencji zdrowotnej. Gdyby przystąpiła do tego ubezpieczenia z działalności najpóźniej 31. dnia od ustania zatrudnienia, to do ubezpieczenia z działalności można byłoby doliczyć to wcześniejsze z etatu.

- Dwa miesiące po obronie pracy magisterskiej rozpocząłem przygodę z własnym biznesem. Wcześniej nie pracowałem. Podczas studiów zdarzało mi się dorobić na umowie o dzieło. Przez 1,5 roku płaciłem tylko obowiązkowe składki. Teraz chcę przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Czy jeśli zachoruję przed trzema miesiącami opłacania składki, ZUS wypłaci mi zasiłek chorobowy?

Nie.

Mimo że między zakończeniem studiów a rozpoczęciem biznesu nie upłynęło więcej niż 90 dni, nie będzie szans na zasiłek.

Gdyby przedsiębiorca zadeklarował chęć przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wraz ze startem biznesu, miałoby zastosowanie zwolnienie absolwenta szkoły lub szkoły wyższej z konieczności posiadania 90-dniowego okresu wyczekiwania na świadczenie. Tak jest bowiem tylko pod warunkiem, że do ubezpieczenia chorobowego z biznesu ubezpieczony przystąpi w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych (w odniesieniu do absolwentów szkół datą ukończenia szkoły jest data podana w świadectwie ukończenia szkoły, natomiast w przypadku absolwentów szkół wyższych datą ukończenia szkoły wyższej jest data złożenia egzaminu dyplomowego).

- Prowadzę pozarolniczą działalność gospodarczą od dwóch lat. Od kilku miesięcy mam poważne problemy zdrowotne. Z tego powodu nie daję sobie rady z aktywnym prowadzeniem biznesu. Chciałbym zawiesić działalność. Czy w okresie zawieszenia będę miał prawo do świadczeń zdrowotnych?

Tak.

Ale dość krótko. Prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej ustaje bowiem po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. To oznacza, że przedsiębiorca po miesiącu od zawieszenia firmy nie będzie miał prawa do lekarza z NFZ. System e-Wuś wyświetli go na czerwono. Aby po tym czasie nie stracić prawa do zdrowotnych świadczeń, biznesmen ma trzy możliwości.

Po pierwsze – zgłoszenie do zdrowotnego jako członka rodziny. To rozwiązanie jest możliwe, jeśli przedsiębiorca spełnia ustawowe wymogi – tzn. jest członkiem rodziny osoby, z której ubezpieczenia miałby korzystać jako osoba „doubezpieczona" i nie ma własnego obowiązkowego tytułu rodzącego w czasie zawieszenia biznesu obowiązku ubezpieczenia społecznego. Zgłoszenia wówczas dokonuje np. pracujący na etacie małżonek. Za osobę zgłoszoną w taki sposób do ubezpieczenia zdrowotnego nie opłaca się żadnej dodatkowej składki zdrowotnej – korzysta ona ze świadczeń na podstawie składki odprowadzanej z umowy o pracę małżonka.

Po drugie – zarejestrowanie się w urzędzie pracy i podleganie zdrowotnemu jako bezrobotny. To rozwiązanie jest także dla tego, kto nie ma innego tytułu do ubezpieczeń. Składkę zdrowotną opłaca wówczas urząd pracy. Jeśli przedsiębiorca będzie pobierał zasiłek dla bezrobotnych, danina ta będzie potrącana z jego dochodu. Jednak uprawnienie to nie przysługuje tym przedsiębiorcom, którzy w okresie prowadzenia firmy korzystali z możliwości preferencyjnego opłacania składek na ZUS.

Po trzecie – przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. To opcja dostępna praktycznie dla każdego mieszkańca naszego kraju na podstawie pisemnego wniosku złożonego w NFZ. Za każdy miesiąc trwania ubezpieczenia opłaca składkę zdrowotną od zadeklarowanej kwoty miesięcznego dochodu, nie niższej jednak od kwoty odpowiadającej przeciętnemu wynagrodzeniu.

- Od trzech lat prowadzę działalność gospodarczą. Od razu przystąpiłem do ubezpieczenia chorobowego. Czy po zawieszeniu biznesu mogę liczyć na zasiłek chorobowy?

Tak.

Oczywiście pod warunkiem, że choroba powstała:

- w czasie ubezpieczenia i trwa nieprzerwanie również po zawieszeniu działalności,

- po ustaniu tytułu ubezpieczenia (czyli po zawieszeniu biznesu), jeżeli trwała co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od zawieszenia,

- po zawieszeniu, jeśli trwała co najmniej 30 dni, powstała nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zawieszenia i była spowodowana chorobą zakaźną lub inną chorobą (oznaczoną w zaświadczeniu lekarskim kodem literowym „E").

Zawieszenie wykonywania biznesu na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej oznacza ustanie tytułu do ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli niezdolność do pracy z powodu choroby spełnia powyższe warunki, to osoba prowadząca działalność gospodarczą ma prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Co istotne – wystawione zwolnienie lekarskie nie musi od razu obejmować 30 dni. Wystarczy, że zwolnienia dokumentujące fakt absencji zdrowotnej są wystawiane na okresy następujące bezpośrednio po sobie bez ani jednego dnia przerwy.

- Na rok chcę zawiesić działalność gospodarczą. Czy w tym czasie będę musiał składać jakieś dokumenty do ZUS?

Nie.

W czasie zawieszenia działalności nie trzeba składać zerowych dokumentów rozliczeniowych za miesiące, w których firma pauzuje. Taka dopuszczalna przez prawo, maksymalnie dwuletnia przerwa, powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności.

Za okres wstrzymania biznesu przedsiębiorca, który jest płatnikiem składek wyłącznie za siebie, nie ma obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej oraz opłacania składek. Przesądza o tym art. 36a ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Oczywiście jeśli zawieszenie nastąpiło w trakcie miesiąca, np. od 8 maja 2013 r., to przedsiębiorca musi się rozliczyć z ZUS za ten miesiąc. To oznacza konieczność uiszczenia proporcjonalnych składek emerytalno-rentowych (za pierwszy tydzień maja) oraz pełnej składki zdrowotnej i przekazania w czerwcu majowych dokumentów rozliczeniowych z wykazanymi składkami należnymi za maj.