Nieprawomocny wyrok WSA w Poznaniu wpisuje się w szerszy dyskurs dotyczący kwestii prymatu w prawie podatkowym skutków faktycznych nad wymogami formalnymi i skutkami konwencjonalnymi.

Relewantniejszymi z podatkowego punktu widzenia, szczególnie na gruncie VAT, są skutki ekonomiczne rzeczywistych działań, niż spełnione bądź niespełnione wymogi formalne. Nie kwestionuje się przecież, że czynności podlegają opodatkowaniu VAT niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami – jest to korzystne dla Skarbu Państwa. Ten kij ma jednak drugi koniec, właśnie w postaci prawa do odliczenia. W tym zakresie istnieje bogate orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, np. wyrok z 11 czerwca 1998 r. C-283/95 i wiele, wiele późniejszych.

Z punktu widzenia zharmonizowanego VAT nie ma znaczenia, czy muzeum może prowadzić, w świetle ustawy z 1996 r. o muzeach, działalność gospodarczą, a jeśli tak, to w jakim zakresie. Decydujące dla odliczenia VAT będą okoliczności, czy w rzeczywistości muzeum działalność gospodarczą, w rozumieniu ustawy o VAT, prowadzi i czy nabywane towary i usługi będą przez nie wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Okoliczności takie jak te, że działalność gospodarcza nie powinna być podstawową aktywnością muzeum, którą przecież może ono, ale nie musi prowadzić, są tu absolutnie bez znaczenia. Nawet gdyby uznać, że muzeum prowadziłoby działalność gospodarczą wbrew ustawie o muzeach, to zasady neutralności podatkowej i powszechności nie pozwoliłyby utrzymać wykonywanych czynności poza zakresem opodatkowania VAT, czego konsekwencją jest istnienie prawa do odliczenia. Nawet czynności niezgodne z prawem podlegają VAT, toteż rozważania, czy muzeum może wykonać taką czy inną czynność opodatkowaną w świetle ustawy o muzeach, są bez znaczenia na gruncie VAT. Jeśli przyjrzymy się sprawie, w której zapadł wyrok, zobaczymy, że dotyczy interpretacji indywidualnej. Rozstrzygnięcie fiskusa w świetle opisu stanu faktycznego jest szokujące, zwłaszcza że jest on nim związany. Wyrok WSA w Poznaniu należy więc ocenić pozytywnie.

Autor jest doradcą podatkowym, doktorem prawa, adiunktem Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie.

– oprac. olat