Spór dotyczył właściwości rzeczowej organu do rozpatrzenia wniosku o ustalenie i wypłatę świadczenia rekompensującego utracony dochód dla żołnierza, który odbył ćwiczenia wojskowe w 2022 r., po wejściu w życie ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny.
Kto ma płacić
Z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu wystąpił dowódca jednostki wojskowej. Wskazał, że 24 października 2022 r. do prezydenta miasta wpłynął wniosek żołnierza o wypłatę należnego świadczenia. Prezydent miasta stwierdził, że nie jest organem właściwym, bowiem na podstawie art. 312 ustawy o obronie Ojczyzny jest to zadanie dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz odbywał ćwiczenia. Jak podkreślono, w tym przypadku nie jest możliwe zastosowanie regulacji art. 119a ust. 6 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, ponieważ przepis ten i akty normatywne wydane na jego podstawie zostały uchylone z dniem wejścia w życie ustawy o obronie Ojczyzny.
Czytaj więcej
Za czas ćwiczeń wojskowych powołany pracownik czy przedsiębiorca otrzyma uposażenie i wyrównanie...
Dowódca jednostki wojskowej stanął na stanowisku, że zgodnie z art. 801 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny do ćwiczeń wojskowych z udziałem żołnierzy rezerwy zaplanowanych na 2022 rok stosuje się przepisy dotychczasowe tj. art. 119a ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 25 sierpnia 2015 r., według których organem właściwym do wypłaty świadczenia są wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast). Jego zdaniem, w tym przypadku nie ma znaczenia rozporządzenie z 20 maja 2022 r., ponieważ zasady stosowania przepisów dotychczasowych zostały określone na poziomie ustawowym, zatem organem właściwym do ustalenia i wypłacenia świadczenia jest organ samorządu terytorialnego.
Rozstrzygając spór Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że postępowanie w sprawie ustalenia i wypłacenia świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone wynagrodzenie jest odrębnym postępowaniem, wszczynanym na skutek złożenia udokumentowanego wniosku uprawnionego żołnierza rezerwy lub osoby przeniesionej do rezerwy niebędącej żołnierzem rezerwy, złożonym nie później niż w ciągu trzech miesięcy od zakończenia ćwiczeń wojskowych (art. 119a ust. 5 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej). Analogiczny tryb wypłaty tego świadczenia został przeniesiony do obecnie obowiązującej ustawy i również wymaga złożenia od żołnierza obrony terytorialnej (także aktywnej rezerwy i pasywnej rezerwy) udokumentowanego wniosku, nie później niż w terminie trzech miesięcy od zakończenia służby (art. 312 ust. 5 i 10 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny). Zmianie uległa natomiast właściwość rzeczowa organu.
NSA wskazał, że niemożność zastosowania w sprawie art. 801 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny czyni koniecznym odwołanie się do innej normy intertemporalnej, zawartej w art. 819 tejże ustawy. Zgodnie z tym przepisem „[w] sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, o ile ustawa nie stanowi inaczej”. – Z punktu widzenia tego przepisu kluczowym pozostaje natomiast moment złożenia wniosku o wypłatę świadczenia rekompensującego utracone wynagrodzenie, wszczynający stosowne postępowanie, co w niniejszej sprawie miało miejsce po wejściu w życie ustawy o obronie Ojczyzny. To z kolei przesądza o właściwości dowódcy jednostki wojskowej jako uprawnionego do rozpatrzenia wniosku o ustalenie i wypłatę świadczenia rekompensującego utracony dochód dla żołnierza, który odbył ćwiczenia wojskowe w 2022 r. – wskazał sąd.
Luka prawna
W uzasadnieniu NSA przyznał, że taka sytuacja prowadziła do powstania czasowej luki prawnej pomiędzy wejściem w życie ustawy a ogłoszeniem nowego rozporządzenia, jednak jak podkreślono, brak przepisów wykonawczych nie może wpłynąć na właściwość organu, która wymaga wyraźnej podstawy ustawowej do podejmowania działań organu, a więc do ustalenia i wypłaty świadczenia pieniężnego. Nie stanowi ona również zagrożenia dla uszczuplenia uprawnień żołnierza, bowiem maksymalny, trzymiesięczny termin dotyczy złożenia przez niego wniosku, a nie podjęcia działań przez organ.
Postanowienie NSA z 21 marca 2023 r.
Sygnatura akt: III OW 2/23
