Wierzytelności handlowe stanowią należność dla sprzedawcy oraz zobowiązanie dla nabywcy towarów i usług.
Zgodnie z art. 28 ust. 11 pkt 2 ustawy o rachunkowości (dalej: uor), powstałe należności i zobowiązania na dzień ich powstania ujmuje się w księgach rachunkowych według wartości nominalnej. Na dzień bilansowy, należności i zobowiązania wyceniane są w kwocie odpowiednio wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności oraz wymagającej zapłaty (art. 28 ust. 1 pkt 7 i 8 uor).
Kwota wymagalna
Kwota wymaganej (wymagająca) zapłaty oznacza wartość wierzytelności handlowej określoną na koniec roku obrotowego i obejmującą wartość nominalną należności (zobowiązania) z dnia początkowego jej ujęcia w ewidencji księgowej, skorygowaną o dokonane na dzień bilansowy spłaty, naliczone kary umowne, odsetki za zwłokę w jej zapłacie, zasądzone koszty postępowania sądowego, uznane reklamacje i przyznane rabaty. Należności i zobowiązania z tytułu dostaw i usług ujmowane są w bilansie, niezależnie od okresu ich spłaty/wymagalności (do lub powyżej 12 miesięcy) jako należności i zobowiązania krótkoterminowe. Wierzytelności handlowe mogą być wyrażone w walucie obcej (źródłem ich pochodzenia może być zarówno obrót krajowy, jak i obrót międzynarodowy, obejmujący transakcje wewnątrzwspólnotowe i pozawspólnotowe, realizowane z kontrahentami z i spoza Unii Europejskiej).
Czytaj także: Jakie operacje ujmie w księgach rachunkowych nabywca wierzytelności
Kwoty wyrażone w walutach obcych
W myśl art. 358 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), jeżeli przedmiotem zobowiązania podlegającego wykonaniu na terytorium Polski jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia wyłącznie w walucie obcej. Wartość waluty obcej określa się – co do zasady – według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia (o ile ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna nie zastrzegają inaczej). W przypadku, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonywana.
Rozliczenie
Podmiotom gospodarczym przysługuje prawo rozliczania w walucie obcej rozrachunków wynikających z transakcji handlowych realizowanych tak z kontrahentami krajowymi, jak i zagranicznymi. Uwzględnienia jednak wymaga, że operacje gospodarcze wyrażone w walucie obcej przed ich wprowadzeniem do ksiąg rachunkowych wymagają przeliczenia na walutę krajową (tj. na złotówki). Zgodnie bowiem z art. 9 uor, księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i walucie polskiej. Zapisów księgowych dotyczących operacji wyrażonych w walutach obcych dokonuje się w sposób umożliwiający ustalenie kwoty operacji w walucie polskiej i obcej (art. 23 ust. 3 uor). Ponadto, w myśl art. 21 ust. 3 uor, dowody księgowe (zwane również dowodami źródłowymi, stanowiące podstawę zapisów w księgach rachunkowych), opiewające na waluty obce powinny zawierać przeliczenie ich wartości na walutę polską według kursu obowiązującego w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej. Wynik przeliczenia zamieszcza się bezpośrednio na dowodzie, chyba że system przetwarzania danych zapewnia automatyczne przeliczenie walut obcych na walutę polską, a wykonanie tego przeliczenia potwierdza odpowiedni wydruk.
Ewidencja księgowa
Na gruncie bilansowym, wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze związane ze sprzedażą lub kupnem walut oraz zapłatą należności lub zobowiązań ujmowane są w ewidencji księgowej na dzień ich przeprowadzenia po kursie faktycznie zastosowanym w tym dniu lub – w razie braku zasadności zastosowania ww. kursu w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań – po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień (art. 30 ust. 2 uor). Wycena przychodu ze sprzedaży towarów (usług) wyrażonego w walucie obcej powinna być dokonywana przy zastosowaniu kursu średniego ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień dokonania tej sprzedaży (w praktyce będzie to dzień wystawienia faktury sprzedaży). Do wyceny wpływu waluty obcej na rachunek złotówkowy podmiotu (nieposiadającego w banku rachunku walutowego), w związku z zapłatą na jego rzecz należności handlowej przez kontrahenta krajowego (zagranicznego), należy przyjąć kurs faktycznie zastosowany (tj. kurs kupna przez bank od firmy waluty obcej). Z kolei, do wyceny wpływu waluty obcej na rachunek walutowy jednostki, w związku z zapłatą na jej rzecz należności handlowej przez kontrahenta krajowego (zagranicznego), przyjmuje się kurs średni ogłoszony przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania należności (w tej sytuacji nie dochodzi bowiem do sprzedaży/kupna waluty obcej). Rozchód (przelew) środków z rachunku walutowego na rachunek złotówkowy powinien zostać natomiast przeliczony według kursu faktycznie zastosowanego (tj. kursu, po jakim bank przeprowadza transakcję przewalutowania).
Przeliczanie wartości
Przeliczenia wartości wykazanej w fakturze zakupowej, wyrażonej w walucie obcej (w związku z zakupem towarów lub usług od kontrahenta krajowego/zagranicznego) należy dokonać przy zastosowaniu kursu średniego ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień wystawienia faktury. Do wyceny wypływu waluty obcej z rachunku złotówkowego podmiotu (nieposiadającego w banku rachunku walutowego), w związku z zapłatą zobowiązania handlowego na rzecz kontrahenta krajowego (zagranicznego), należy przyjąć kurs faktycznie zastosowany (tj. kurs sprzedaży przez bank firmie – waluty obcej).
Z kolei, do wyceny wypływu waluty obcej z rachunku walutowego firmy, w związku z zapłatą zobowiązania handlowego na rzecz kontrahenta krajowego (zagranicznego), przyjmuje się kurs średni ogłoszony przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień rozchodu waluty. Pamiętać również należy, że w przypadku, gdy kurs waluty obcej w chwili jej rozchodu będzie różnił się od kursu przyjętego do jej wyceny w dacie wpływu na rachunek walutowy, wówczas powstaną różnice kursowe od własnych środków pieniężnych (tego typu różnice nie powstaną jednak w sytuacji, gdy do wyceny rozchodu środków pieniężnych z rachunku walutowego przyjęto kurs historyczny, w oparciu o jedną z metod: cen przeciętnych, FIFO lub LIFO).
Wycena
Z kolei, na dzień bilansowy nieuregulowane wierzytelności handlowe wyrażone w walutach obcych należy – celem ich urealnienia – wycenić po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski (art. 30 ust. 1 pkt 1 uor).
Na dzień wyceny należności i zobowiązań wyrażonych w walutach obcych (tj. na dzień bilansowy) oraz przy ich zapłacie mogą powstać różnice kursowe (oznaczające, jako kategoria ekonomiczna, różnice wartości walut obcych wyrażonych w walucie polskiej, wynikające z zastosowania odmiennych kursów walutowych w różnych momentach czasu, obejmujących dzień zarachowania/zafakturowania wierzytelności oraz koniec roku obrotowego lub dzień zapłaty za sprzedane/nabyte dobra), które zalicza się do przychodów lub kosztów finansowych (w ramach tzw. podejścia wynikowego).
Różnice kursowe uwzględniane na dzień bilansowy w wyniku finansowym (tj. rozliczane wynikowo, na kontach przychodów i kosztów finansowych) są prezentowane – zgodnie z art. 42 ust. 3 uor – w rachunku zysków i strat „per saldo" (tj. na zasadzie kompensaty pozycji na kontach wynikowych, umożliwiającej wykazanie w ww. sprawozdaniu finansowym nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi jako przychodów finansowych lub nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi jako kosztów finansowych). Uwzględnienia jednak wymaga, że kompensata różnic kursowych dodatnich z ujemnymi nie znajduje zastosowania w ewidencji księgowej.
Uwzględnienia również wymaga, że w uzasadnionych przypadkach (np. niezbędne, długotrwałe przygotowanie towaru do sprzedaży) różnice kursowe związane z zobowiązaniami wyrażonymi w walucie obcej, zaciągniętymi w celu sfinansowania nabycia towarów (np. w postaci kredytu bankowego) zwiększają – zgodnie z tzw. podejściem bilansowym – cenę ich nabycia (art. 30 ust. 4 w zw. z art. 28 ust. 4 uor).
Wahania kursów
Różnice kursowe powstają wskutek wahań kursów (kurs – cena jednej waluty w jednostkach innej waluty) kupna i sprzedaży waluty krajowej w stosunku do walut obcych, wzajemnych zmian poziomów kursów innych walut oraz wystąpienia odchyleń między kursem średnim walut obcych, ogłaszanym przez NBP, a rzeczywistymi (najczęściej bankowymi) kursami sprzedaży lub zakupu poszczególnych walut (vide: interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 19 grudnia 2018 r., 0111-KDIB1-2.4010.380.2018.2.MM). Różnic kursowych nie powodują natomiast przepływy środków pieniężnych między własnymi rachunkami walutowymi oraz między rachunkiem walutowym, a kasą walutową (w takiej sytuacji nie dochodzi bowiem do zmiany wartości, czy ilości będącej w dyspozycji przedsiębiorstwa – waluty obcej. Zmianie ulegnie wyłącznie miejsce jej przechowywania. Przy przeliczaniu waluty przekazywanej między ww. rachunkami zastosowanie znajdzie zatem kurs historyczny). Pamiętać także należy, że w przypadku regulowania zobowiązań handlowych wyrażonych w walucie obcej na rzecz dostawców z rachunku walutowego, powstaną różnice kursowe na rozrachunkach oraz ew. różnice kursowe od własnych środków pieniężnych (te drugie różnice powstaną pod warunkiem, że rozchód waluty obcej z rachunku walutowego, w związku z zapłatą za zobowiązanie zostanie wyceniony według średniego kursu ogłoszonego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wypływu waluty). Różnice kursowe na rachunkach walutowych od własnych środków pieniężnych nie powstaną natomiast, gdy rozchód waluty obcej z rachunku walutowego, w związku z zapłatą za zobowiązanie zostanie wyceniony po kursie historycznym (wówczas, do wyceny rozchodu walut z rachunku walutowego stosowane są bowiem kursy przyjmowane przy ich wpływie na ten rachunek).
Zaliczki
Przedsiębiorstwa, w związku z realizowanymi, tak krajowymi, jak i międzynarodowymi transakcjami handlowymi mogą otrzymywać i wpłacać zaliczki na poczet przyszłych dostaw, wyrażone w walucie obcej. Wpływ i rozchód środków pieniężnych w walutach obcych z tytułu otrzymania (wpłaty) zaliczek od i na rzecz kontrahentów krajowych (zagranicznych) może następować za pośrednictwem rachunków bankowych, prowadzonych zarówno w walucie polskiej (rachunki złotowe), jak i obcej (rachunki walutowe). W zależności od ww. kategorii firmowych rachunków bankowych, różna będzie wycena rozliczanych zaliczek. Jeżeli zaliczki wyrażone w walucie obcej będą otrzymywane na rachunek (wypłacane z rachunku) złotowego przedsiębiorcy, wówczas do wyceny tych operacji gospodarczej zastosowanie znajdzie kurs faktycznie zastosowany w dniu wpłaty zaliczki przez zagranicznego odbiorcę na ten firmowy rachunek bankowy (i odpowiednio – wypłaty środków z rachunku złotowego jednostki tytułem udzielenia kontrahentowi zagranicznemu zaliczki). W sytuacji natomiast, gdy zaliczki wyrażone w walucie obcej będą otrzymywane na rachunek (wypłacane z rachunku) walutowego przedsiębiorcy, wówczas do wyceny tych operacji gospodarczej zastosowanie znajdzie kurs średni ogłoszony przez NBP z dnia poprzedzającego dzień wpływu zaliczki na tego typu rachunek od kontrahenta krajowego/zagranicznego (i odpowiednio wypływu środków z tego rachunku tytułem zaliczki wpłacanej na rzecz kontrahenta krajowego/zagranicznego).
Jeżeli kurs wzięty pod uwagę przy wycenie rozchodu waluty (w związku z zapłatą zaliczki) będzie różnił się od kursu uwzględnionego przy wycenie wpływu waluty na rachunek walutowy, wówczas powstaną różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Różnice kursowe od własnych środków pieniężnych nie powstaną natomiast w przypadku wyceny rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego (tytułem wpłaty zaliczki na rzecz kontrahenta) według – dopuszczalnego na gruncie prawa bilansowego – kursu historycznego (tj. kursu, po jakim wyceniono wcześniej wpływ tej waluty na rachunek walutowy), przy zastosowaniu jednej z metod, określonych w art. 34 ust. 4 pkt 1-3 w zw. z art. 35 ust. 8 uor (czyli metody średnioważonej, FIFO lub LIFO).
Faktura zaliczkowa
Faktura zaliczkowa, zarówno wystawiona na okoliczność otrzymania przedpłaty w walucie obcej od odbiorcy towarów (usług), jak i otrzymana od dostawcy z tytułu wpłaty na jego rzecz zaliczki wyrażonej w walucie obcej, przeliczana jest na złotówki według kursu średniego ogłoszonego przez NBP z dnia poprzedzającego dzień jej wystawienia (pamiętać należy, że po otrzymaniu faktury końcowej należy dokonać odpowiedniej korekty wyceny faktury zaliczkowej, przyjmując do tej wyceny kurs średni NBP z dnia poprzedzającego datę wystawienia faktury końcowej). Różne kursy walutowe zastosowane w dniu otrzymania/wpłaty zaliczki oraz w dniu wystawienia (zaksięgowania) faktury zaliczkowej mogą powodować powstanie różnic kursowych, które należy rozliczyć dopiero w momencie realizacji dostawy (tj. powstania przychodu/kosztu zarówno bilansowego, jak i podatkowego, w związku z wystawieniem faktury końcowej), zaliczając je do przychodów lub kosztów finansowych. Pamiętać również należy, że faktury zaliczkowej nie wystawia się w przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (art. 106b ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT).
UWAGA!
Na dzień bilansowy otrzymana od kontrahenta (odbiorcy towarów lub usług) lub wpłacona na rzecz dostawcy zaliczka na poczet przyszłej dostawy, wyrażona w walucie obcej powinna być przeliczona po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank (art. 30 ust. 1 pkt 1 uor).
Różnice kursowe
Uwzględnienia wymaga, że powstałe wskutek wyceny bilansowej różnice kursowe na rozrachunkach (wierzytelnościach) handlowych, wyrażonych w walutach obcych podlegają rozliczeniu z zastosowaniem jednej z metod, która powinna wynikać z przyjętych w danym podmiocie – zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości – zasad (polityki) rachunkowości. Wśród technik rozliczania na dzień bilansowy różnic kursowych na rozrachunkach (wierzytelnościach) handlowych wyróżnia się:
? storno określonych na koniec roku obrotowego różnic kursowych, przypadających na wierzytelności rzeczywiście zapłacone, pod datą ich uregulowania, z równoczesnym ujęciem w ewidencji księgowej różnic faktycznie zrealizowanych, skalkulowanych za okres od chwili powstania wierzytelności do momentu ich zapłaty (metoda ta zalecana jest firmom stosującym do ustalania różnic kursowych dla celów podatkowych metodę podatkową),
? wystornowanie (wyksięgowanie) różnic kursowych z wyceny bilansowej pod datą 1 stycznia następnego roku obrotowego, z jednoczesnym zarachowaniem różnic rzeczywiście zrealizowanych (określonych za okres od chwili powstania wierzytelności do dnia ich uregulowania), w dacie zapłaty tych należności/zobowiązań (metoda ta zalecana jest firmom stosującym do ustalania różnic kursowych dla celów podatkowych metodę podatkową),
? pozostawienie w ewidencji księgowej różnic kursowych z wyceny bilansowej danego roku obrotowego i wprowadzenie do ksiąg (zarachowanie) zrealizowanych różnic od wierzytelności, ustalonych od dnia 1 stycznia następnego roku obrotowego do dnia zapłaty tych wierzytelności; w ramach tego podejścia nie dokonuje się storn różnic kursowych na dzień bilansowy danego roku obrotowego, lecz doprowadza się stan wierzytelności do właściwego salda w drodze „doksięgowania" odpowiednio dodatnich lub ujemnych różnic kursowych (metoda ta wskazana jest w przypadku przedsiębiorstw stosującym do ustalania różnic kursowych dla celów podatkowych metodę bilansową; w tym przypadku, w rachunku podatkowym brane są pod uwagę zarówno różnice kursowe z wyceny bilansowej danego roku obrotowego, jak i różnice „doksięgowane" w następnym roku obrotowym).
Pamiętać należy, że dokonując stornowania różnic kursowych ustalonych na dzień bilansowy, wprowadza się odpowiedni zapis księgowy po tych samych stronach, tych samych kont rozrachunkowych, ale ze znakiem ujemnym (a więc na zasadzie tzw. „storna czerwonego"). Zapis taki dokonywany jest w korespondencji z odpowiednim kontem wynikowym: przychodów lub kosztów finansowych.
Operacje gospodarcze związane z wierzytelnościami handlowymi wyrażonymi w walucie obcej wymagają następującego ujęcie w księgach rachunkowych:
Zdarzenie gospodarcze Konto Wn Konto Ma
1. Różnice kursowe powstałe przy zapłacie wierzytelności handlowych, wyrażonych w walucie obcej
Należności wyrażone w walucie obcej „Rozrachunki z odbiorcami" „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT, jeżeli wystąpi)
„Sprzedaż towarów"
oraz (uregulowanie należności przez kontrahenta)
„Rachunki bankowe" (w walucie polskiej lub obcej) „Rozrachunki z odbiorcami"
oraz (rozliczenie różnic kursowych na rozrachunkach)
Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rozrachunki z odbiorcami"
Dodatnie różnice kursowe
„Rozrachunki z odbiorcami" „Przychody finansowe"
Różnice kursowe z wyceny bilansowej odpisu aktualizującego wartość należności wyrażonych w walucie obcej (w sytuacji, gdy odpisem objęta jest jedynie część należności; objęcie odpisem całej należności umożliwia odstąpienie od wyceny bilansowej tak należności, jak i aktualizującego ją odpisu; zgodnie bowiem z art. art. 46 ust. 2 pkt 3 ustawy o rachunkowości, wykazana w aktywach bilansu wartość należności wynika z ich wartości księgowej, skorygowanej o odpisy aktualizujące ich wartość; zatem wartość należności objęta w całości odpisem nie jest wykazywana w aktywach bilansu, jako że ich wartość bilansowa wynosi zero) Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" lub „Rozrachunki z odbiorcami" (na zasadzie uproszczenia, z pominięciem kont wynikowych) „Odpisy aktualizujące wartość należności"
Dodatnie różnice kursowe
„Odpisy aktualizujące wartość należności" „Przychody finansowe" lub „Rozrachunki z odbiorcami" (na zasadzie uproszczenia, z pominięciem kont wynikowych)
Zobowiązania handlowe wyrażone w walucie obcej „Rozliczenie zakupu"
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT, jeżeli wystąpi) „Rozrachunki z dostawcami"
oraz (uregulowanie zobowiązania handlowego wobec kontrahenta)
„Rozrachunki z dostawcami" „Rachunki bankowe" (w walucie polskiej lub obcej)
oraz (przyjęcie nabytych towarów do magazynu)
„Towary" „Rozliczenie zakupu"
oraz (rozliczenie różnic kursowych na rozrachunkach)
Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rozrachunki z dostawcami"
Dodatnie różnice kursowe
„Rozrachunki z dostawcami" „Przychody finansowe"
oraz (różnice kursowe od własnych środków pieniężnych, w związku z zapłatą zobowiązania handlowego wyrażonego w walucie obcej na rzecz kontrahenta)
Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rachunki bankowe" (w walucie obcej)
Dodatnie różnice kursowe
„Rachunki bankowe" (w walucie obcej) „Przychody finansowe"
Rozliczenie różnic kursowych od zobowiązań zaciągniętych w walucie obcej w celu sfinansowania nabycia towarów Ujemne różnice kursowe
„Towary" „Rozrachunki z dostawcami" lub „Kredyty bankowe"
Dodatnie różnice kursowe
„Rozrachunki z dostawcami" lub „Kredyty bankowe" „Towary"
VAT należny stanowiący równocześnie VAT naliczony (WNT, import towarów z zastosowaniem procedury uproszczonej na podstawie art. 33a ust. 1 ustawy o VAT) „Rozliczenie zakupu" „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny)
oraz równolegle
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT naliczony) „Rozliczenie zakupu"
lub (na zasadzie uproszenia)
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT naliczony) „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny)
VAT należny niestanowiący równocześnie VAT naliczonego (WNT, import towarów z zastosowaniem procedury uproszczonej na podstawie art. 33a ust. 1 ustawy o VAT) „Rozliczenie zakupu" „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny)
oraz równolegle
„Koszty według rodzajów" (podatki i opłaty) lub odpowiednie konto zespołu 5 albo – zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości – „Towary" „Rozliczenie zakupu"
lub (na zasadzie uproszenia)
„Koszty według rodzajów" (podatki i opłaty) lub odpowiednie konto zespołu 5 albo „Towary" „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny)
Należne cło (w przypadku importu towarów z zastosowaniem procedury uproszczonej na podstawie art. 33a ust. 1 ustawy o VAT) „Rozliczenie zakupu" „Rozrachunki publicznoprawne" (cło)
oraz równolegle (zwiększenie o wartość cła – ceny nabycia towarów, w myśl art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości)
„Towary" „Rozliczenie zakupu"
oraz (zapłata cła)
„Rozrachunki publicznoprawne" (cło) „Rachunki bankowe" (w walucie polskiej)
VAT należny stanowiący równocześnie VAT naliczony (import towarów z zastosowaniem zasad ogólnych, w oparciu o art. 33 ust. 1 i 4 ustawy o VAT) „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT naliczony) „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny)
oraz (należne cło)
„Rozliczenie zakupu" „Rozrachunki publicznoprawne" (cło)
oraz równolegle (zwiększenie o wartość cła – ceny nabycia towarów, w myśl art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości)
„Towary" „Rozliczenie zakupu"
oraz (zapłata VAT należnego wraz z cłem)
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny, cło) „Rachunki bankowe" (w walucie polskiej)
VAT należny niestanowiący równocześnie VAT naliczonego (import towarów z zastosowaniem zasad ogólnych, w oparciu o art. 33 ust. 1 i 4 ustawy o VAT) „Rozliczenie zakupu" „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny)
oraz równolegle (zaliczenie niepodlegającego odliczeniu VAT w ciężar kosztów operacyjnych lub zwiększenie o jego wartość ceny nabycia towarów)
„Koszty według rodzajów" (podatki i opłaty) lub odpowiednie konto zespołu 5 albo – zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości – Towary" „Rozliczenie zakupu"
oraz (należne cło)
„Rozliczenie zakupu" „Rozrachunki publicznoprawne" (cło)
oraz równolegle (zwiększenie o wartość cła – ceny nabycia towarów, w myśl art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości)
„Towary" „Rozliczenie zakupu"
oraz (zapłata VAT należnego wraz z cłem)
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny, cło) „Rachunki bankowe" (w walucie polskiej)
2. Wyksięgowanie przedawnionych (nieściągalnych) należności handlowych, wyrażonych w walucie obcej i związanych z nimi różnic kursowych
Spisanie przedawnionych (nieściągalnych) należności (art. 35b ust. 3 i 4 ustawy o rachunkowości) „Odpisy aktualizujące wartość należności" lub „Pozostałe koszty operacyjne" „Rozrachunki z odbiorcami"
Wystornowanie (stornem czerwonym) różnic kursowych, ustalonych na koniec poprzedniego roku obrotowego (t.j. na ubiegły dzień bilansowy) od przedawnionych (nieściągalnych) należności (niewyksięgowanych na początku następnego roku obrotowego) Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rozrachunki z odbiorcami"
Dodatnie różnice kursowe
„Rozrachunki z odbiorcami" „Przychody finansowe"
3. Kompensata wzajemnych wierzytelności handlowych, wyrażonych w walucie obcej (rozliczana według kursów średnich poszczególnych walut, ogłoszonych przez NBP na ostatni dzień roboczy, poprzedzający dzień dokonania potrącenia; w przypadku kompensaty, stanowiącej jedną z form bezgotówkowego rozliczania transakcji gospodarczych, nie dochodzi do przepływu środków pieniężnych, nie jest zatem możliwe uwzględnienie kursu rzeczywiście zastosowanego w dniu potrącenia) „Rozrachunki z dostawcami" „Rozrachunki z odbiorcami"
oraz (różnice kursowe na kompensowanych rozrachunkach, powstałe wskutek różnych kursów wykorzystanych do wyceny rozrachunków w dacie ich wprowadzenia do ewidencji księgowej oraz ich wyceny w związku z przeprowadzonym potrąceniem)
Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rozrachunki z odbiorcami"
„Rozrachunki z dostawcami"
Dodatnie różnice kursowe
„Rozrachunki z odbiorcami"
„Rozrachunki z dostawcami" „Przychody finansowe"
4. Zaliczka na poczet dostawy, wyrażona w walucie obcej
Zaliczki otrzymane od kontrahentów „Rachunki bankowe" (w walucie polskiej lub obcej) „Rozrachunki z odbiorcami"
oraz (wystawienie faktury zaliczkowej na rzecz kontrahenta)
„Rozrachunki z odbiorcami" „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT, jeżeli wystąpi)
„Rozliczenia międzyokresowe przychodów"
oraz (rozliczenie różnic kursowych, powstałych między dniem wpływu zaliczki na rachunek bankowy, a dniem zarachowania faktury zaliczkowej wystawionej na rzecz odbiorcy)
Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rozrachunki z odbiorcami" lub „Rozliczenia międzyokresowe przychodów"
Dodatnie różnice kursowe
„Rozrachunki z odbiorcami" lub „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" „Przychody finansowe"
Zaliczki wpłacone na rzecz kontrahentów „Rozrachunki z dostawcami" „Rachunki bankowe" (w walucie polskiej lub obcej)
oraz (otrzymanie od kontrahenta zagranicznego faktury zaliczkowej)
„Rozliczenie zakupu"
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT, jeżeli wystąpi) „Rozrachunki z dostawcami"
oraz (rozliczenie VAT należnego, będącego równocześnie VAT naliczonym)
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT naliczony) „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT należny)
oraz (rozliczenie różnic kursowych, powstałych od kwoty wpłaconej zaliczki)
Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rozliczenie zakupu"
Dodatnie różnice kursowe
„Rozliczenie zakupu" „Przychody finansowe"
oraz (różnice kursowe od własnych środków pieniężnych, w związku z uregulowaniem przedpłaty na rzecz kontrahenta)
Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rachunki bankowe" (w walucie obcej)
Dodatnie różnice kursowe
„Rachunki bankowe" (w walucie obcej) „Przychody finansowe"
5. Wymiana waluty za pośrednictwem bankowego kantoru internetowego (w związku z regulowaniem wierzytelności handlowych wyrażonych w walucie obcej) (przy odprzedaży waluty w kantorze internetowym stosuje się kurs rzeczywiście zastosowany w tym dniu, t.j. kurs kantorowy, po jakim podmiot sprzedał daną walutę lub też – w razie, gdy przewalutowanie nie następuje od razu w dacie przekazania waluty na konto kantoru internetowego – kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień rozchodu środków, względnie kurs historyczny; art. 30 ust. 2 i art. 35 ust. 8 ustawy o rachunkowości)
Przelew waluty do wymiany „Środki pieniężne w drodze" „Rachunki bankowe" (w walucie obcej)
Rozliczenie transakcji wymiany waluty „Rachunki bankowe" (w walucie polskiej) „Środki pieniężne w drodze"
Rozliczenie różnic kursowych od własnych środków pieniężnych Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Rachunki bankowe" (w walucie obcej)
Dodatnie różnice kursowe
„Rachunki bankowe" (w walucie obcej) „Przychody finansowe"
Rozliczenie różnic kursowych na transakcji wymiany walutowej Ujemne różnice kursowe
„Koszty finansowe" „Środki pieniężne w drodze"
Dodatnie różnice kursowe
„Środki pieniężne w drodze" „Przychody finansowe"
6. Przepływy (przekazanie) waluty obcej między własnymi rachunkami walutowymi i kasą walutową (operacja taka nie powoduje powstania różnic kursowych)
Pobranie waluty obcej z rachunku walutowego lub z kasy walutowej „Środki pieniężne w drodze" „Rachunki bankowe" (w walucie obcej) lub „Kasa" (waluta obce)
Przyjęcie waluty obcej do kasy walutowej lub na rachunek walutowy „Kasa" (waluta obce) lub „Rachunki bankowe" (w walucie obcej) „Środki pieniężne w drodze"
