Ze względu na brak przepisów przejściowych, osoby rozpoczynające procedurę przekształcenia przed 1 marca 2020 roku mogą mieć problem z ustaleniem czy badanie planu przez biegłego będzie konieczne w sytuacjach, w których rejestracja przekształcenia następować będzie już po tej dacie.

Prawie zawsze bez biegłego

Zmiany przepisów Kodeksu spółek handlowych, które wejdą w życie 1 marca 2020 roku, ograniczają sytuacje, w których plan przekształcenia będzie podlegał badaniu przez biegłego rewidenta. Badanie planu przekształcenia było do tej pory obowiązkowym elementem procedury przekształcenia spółki oraz jednoosobowego przedsiębiorcy (za wyjątkiem tzw. uproszczonego przekształcenia spółki cywilnej lub spółki jawnej w inną spółkę osobową). Od 1 marca 2020 roku obowiązkowemu badaniu będzie podlegał wyłącznie plan przekształcenia spółki w spółkę akcyjną oraz przedsiębiorcy w jednoosobową spółkę kapitałową.

Czytaj także: Przekształcenie spółki nie pozbawi jej prawa do zwolnienia dywidendowego - wyrok NSA

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej, konieczność utrzymania wymogu badania planu przekształcenia w spółkę akcyjną wynika z prawa europejskiego, które nakazuje poddać wszelkie wnoszone do spółki akcyjnej wkłady niepieniężne kontroli niezależnego biegłego rewidenta. Pozostawienie wymogu badania przez biegłego rewidenta planu przekształcenia w spółkę akcyjną ma na celu uniemożliwienie obejścia wskazanych regulacji unijnych, polegającego na założeniu spółki w innej formie prawnej, a następnie jej przekształceniu w spółkę akcyjną.

Jak w okresie przejściowym

Sama procedura przekształcenia spółki jest wieloetapowa i składa się z kilku powiązanych ze sobą czynności (m.in. przyjęcia planu przekształcenia, podjęcia uchwały o przekształceniu, złożenia wniosku o wpis przekształcenia do rejestru przedsiębiorców). Od momentu podjęcia pierwszych czynności do chwili wpisu przekształcenia do rejestru zazwyczaj mija ok. 3 miesięcy. Przepisy zmieniające Kodeks spółek handlowych wchodzą w życie 1 marca 2020 roku, jednak ustawa nowelizująca nie przewiduje żadnych przepisów przejściowych. Tym samym, ustawodawca w żaden sposób nie odniósł się do sytuacji, w której procedura przekształcenia spółki zostanie rozpoczęta przed wejściem w życie nowelizacji, natomiast zakończy się już w nowym stanie prawnym.

Powstaje zatem pytanie – czy wymóg badania przez biegłego rewidenta dotyczy planu przekształcenia sporządzonego przed 1 marca 2020 roku w sytuacji, gdy samo przekształcenie zostanie zarejestrowane po tym terminie? Odpowiadając na to pytanie należy stwierdzić, że rozstrzygając daną sprawę sąd powinien brać pod uwagę stan rzeczy na moment wydawania orzeczenia. A zatem w sytuacji, gdy referendarz będzie rozpoznawał wniosek o wpis do rejestru spółki przekształconej najwcześniej 1 marca 2020 roku, powinien ocenić wniosek o rejestrację przekształcenia zgodnie z nowymi przepisami. Tym samym, należy przyjąć, że jeśli wpis przekształcenia nastąpi po 29 lutego 2020 roku, to plan przekształcenia nie musi podlegać badaniu przez biegłego rewidenta mimo, że procedura przekształcenia zostanie rozpoczęta przed wejściem w życie nowelizacji.

Jednakże, w momencie składania wniosku o rejestrację spółki powstałej z przekształcenia wnioskodawca nie ma wiedzy, czy referendarz wyda postanowienie o wpisie spółki przed czy po 1 marca 2020 roku. Rozwiązaniem tej sytuacji może być złożenie wniosku o tzw. wpis celowany, a zatem o rejestrację przekształcenia rozpoczętego przed wejściem w życie nowelizacji w konkretnym dniu, w którym obowiązywać już będą nowe przepisy (np. 1 marca 2020 roku). Całą sytuację warto wówczas opisać w piśmie przewodnim załączonym do wniosku o wpis przekształcenia. Należy również pamiętać, że wszelkie dokumenty załączone wówczas do wniosku o wpis spółki przekształconej powinny być sporządzone zgodnie z nowymi przepisami.

komentarz eksperta

Martyna Kunke, radca prawny kancelaria PragmatIQ

Tomasz Rutkowski radca prawny wspólnik kancelarii PragmatIQ

Zmianę Kodeksu spółek handlowych w zakresie badania planu przekształcenia przez biegłego rewidenta należy ocenić pozytywnie. Ograniczenie wymogu badania planu skróci całą procedurę przekształcenia, a także znacznie obniży jej koszty. Pewnym utrudnieniem jest jednak brak przepisów przejściowych, jasno określających, które przepisy należy stosować do przekształceń rozpoczętych przed 1 marca 2020 roku a zakończonych po tej dacie.