Z 1 kwietnia 2021 r. weszły w życie zmiany w rozporządzeniu w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (wprowadzone rozporządzeniem z 16 marca 2021 r., DzU poz. 489). Ustalone na podstawie załącznika do rozporządzenia stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe dla poszczególnych grup płatników będą obowiązywać od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r. ZUS przeliczył już składki płatnikom, którzy złożyli ZUS IWA za ostanie trzy lata kalendarzowe.

Założenia zmian

Rozporządzenie aktualizuje kategorie ryzyka z odpowiadającymi im stopami procentowymi składki wypadkowej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) dla 22 grup wykonywanych działalności. W 15 grupach kategoria ryzyka i stopa procentowa zostały obniżone, a w 7 podwyższone. W pozostałych 42 grupach nie ma zmian względem poprzedniego roku.

Czytaj też: Wysokość stóp procentowych składki na ubezpieczenie wypadkowe

W nowym okresie składkowym najwyższa stopa procentowa wynosi 3,33 proc. Dotyczy to jedynie działalności usługowej wspomagającej górnictwo i wydobywanie. Z kolei najniższa stopa wynosi 0,67 proc. i obejmuje 9 branż, m.in. produkcję odzieży oraz działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, informacją i komunikacją oraz z finansami i ubezpieczeniami.

Gdzie wzrost,a gdzie spadek

Wzrostu kosztów składki wypadkowej mogą się spodziewać przedsiębiorstwa należące do następujących grup działalności:

- rybactwo,

- działalność usługowa wspomagająca górnictwo i wydobywanie,

- produkcja napojów, wyrobów tekstylnych, wyrobów tytoniowych i mebli,

- transport lotniczy.

Obniżenie stopy procentowej dotyczy z kolei:

- leśnictwa i pozyskiwania drewna,

- wydobywania węgla kamiennego, węgla brunatnego (lignitu), górnictwa ropy naftowej, gazu ziemnego i rud metali,

- pozostałego górnictwa i wydobywania,

- produkcji odzieży, papieru i wyrobów z papieru,

- produkcji metali,

- produkcji podstawowych substancji farmaceutycznych,

- działalności związanej z rekultywacją i pozostałą działalnością związaną z gospodarką odpadami,

- robót budowlanych specjalistycznych, związanych ze wnoszeniem budynków, z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej,

- transportu wodnego,

- magazynowania i działalności usługowej wspomagającej transport,

- wynajmu i dzierżawy.

Obciążenia z tytułu składki wypadkowej dla płatników zgłaszających do ubezpieczenia mniej niż 10 pracowników pozostaną na tym samym poziomie. W ich przypadku stopa procentowa nadal wynosi 1,67 proc., czyli 50 proc. najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy (3,33 proc.).

Nie tylko PKD

Ustalona kategoria ryzyka według PKD dla danej branży to jedynie jeden z elementów bazowych służących do wyliczenia wysokości stopy procentowej przez ZUS. Na jej ostateczną wysokość wpływa również liczba zatrudnionych osób, liczba wypadków oraz panujące w zakładzie warunki zagrożenia związane ze środowiskiem pracy (np. hałas, zapylenie, mikroklimat zimny lub gorący).

Kategorie ryzyka i przypisane do nich stopy procentowe aktualizowane są w głównej mierze na podstawie danych statystycznych GUS za trzy ostatnie lata. W szczególności chodzi o informacje dotyczące warunków pracy i wypadkowości.

W okresie od stycznia do września 2020 r. zgłoszono aż o 24,1 proc. mniej poszkodowanych w wypadkach przy pracy niż w analogicznym okresie w 2019 r. Co więcej, zmniejszył się też wskaźnik wypadkowości (liczba osób poszkodowanych przypadająca na 1000 pracujących) – z 3,91 na 2,96.

Odnotowywany corocznie ogólny spadek liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy przyczynił się w głównej mierze do obniżenia kategorii ryzyka i stóp procentowych aż w 15 grupach działalności. W konsekwencji może to prowadzić do obniżenia kosztów z tytułu składki wypadkowej w tych branżach.

Największy spadek wysokości składki związany z nową wysokością stopy procentowej dotyczy transportu wodnego. Kategoria ryzyka obniżyła się z 8. na 5. kategorię, a stopa procentowa zmalała z 2,26 na 1,47 proc.

Wzrost kosztów pracy

Nie we wszystkich branżach dane o wypadkowości czy warunkach pracy uległy poprawie. W 42 grupach kategoria ryzyka i związana z nią stopa procentowa pozostały bez zmian, co oznacza, że ich sytuacja się nie zmieniła.

Wśród sektorów, które najdotkliwiej odczują zmiany w wysokości składki wypadkowej – co przełoży się na wyższe koszty pracy – znajduje się branża meblarska. Odnotowała ona wzrost o 1 kategorię ryzyka i zmianę bazowej stopy procentowej z 1,47 na 1,73 proc.

Autor jest ekspertem ds. BHP w obszarze kosztów pracy w Ayming Polska