W wyniku nowelizacji zmianie uległy m.in.:

·       zasady ustalania prawa do zasiłku chorobowego w przypadku nieterminowego opłacania składek,

·       zasady ustalania okresów za jaki przysługuje zasiłek chorobowy,

·       zasady wypłacania zasiłków chorobowych za pobyt w szpitalu,

·       zasady ustalania prawa do zasiłku macierzyńskiego w przypadku śmierci pracodawcy, oraz

·       zasady obliczania podstawy wymiaru świadczeń, w przypadku przerwy między okresami pobierania zasiłków.

Zatrzymanie świadczenia

Dla osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w przypadku nieterminowych płatności składek ZUS nie dojdzie do ustania prawa do ubezpieczenia. Opóźnienia w płatności składek na ubezpieczenia społeczne może wpłynąć jedynie na zatrzymanie świadczenia. Zatrzymanie następuje w przypadku, gdy zadłużenie przekroczy kwotę 1 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę czyli ok. 30,00 zł - w dniu powstania prawa do świadczenia. W momencie spłaty zadłużenia prawo do zasiłku zostanie przywrócone. W przypadku nieuregulowania zaległości w terminie 6 miesięcy - prawo do świadczenia przedawni się a ubezpieczony nie będzie mógł żądać wypłaty zaległych świadczeń.

Po spłacie zadłużenia ZUS wypłaci świadczenia w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do tych świadczeń, nie później jednak niż w ciągu 60 dni od spłaty całości zadłużenia.

Skrócenie okresu za jaki przysługuje zasiłek chorobowy

Ponadto, w wyniku wprowadzonych zmian nastąpi skrócenie okresu za jaki przysługuje zasiłek chorobowy, do końca 2021 roku prawo to przysługiwało maksymalnie przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występowała w trakcie ciąży – przez 270 dni. To się jednak zmieniło wskutek nowelizacji art. 8 ustawy zasiłkowej. 

Według art. 8 ust. 2 ustawy zasiłkowej w brzmieniu nadanym art. 4 pkt 2 ustawy zmieniającej, za okres niezdolności do pracy przypadający po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego  zasiłek chorobowy będzie się należeć nie dłużej niż przez 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy, o której mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2, oraz spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży.

Zmiany w zasadach liczenia okresu zasiłkowego spowodują, że brane będą pod uwagę nie tylko sumy wszystkich okresów nieprzerwanej niezdolności do pracy oraz niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej (np. kwarantanny, izolacji czy izolacji w warunkach domowych z powodu choroby zakaźnej).

Według art. 9 ust. 2 ustawy zasiłkowej w poprzedniej wersji obejmował on także okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Po 1 stycznia 2022 roku zgodnie z nowymi zasadami liczenia okresu zasiłkowego nie ma już znaczenia, jaka choroba była powodem niezdolności do pracy przed i po przerwie (odpada kryterium tej samej choroby) przerwa będzie liczona tak samo, bez względu na to czy chodzi o te same choroby, czy różne.

Wypłaty zasiłków chorobowych za pobyt w szpitalu

Warto również wskazać na zmiany w wypłatach zasiłków chorobowych za pobyt w szpitalu. Dotychczas zasiłek ten był na poziomie 70 proc. podstawy wymiaru (art. 11 ust. 1a ustawy zasiłkowej), oczywiście z wyłączeniem przypadków dotyczących okresów, za które przysługuje wynagrodzenie chorobowe na mocy art. 92 kodeksu pracy, a także przypadków wskazanych w art. 11 ust. 1b i ust. 2 ustawy zasiłkowej. Od 1 stycznia 2022 r. wzrósł bez względu na okoliczności do 80 proc. podstawy wymiaru za sprawą modyfikacji art. 11 ust. 1 ustawy zasiłkowej i uchylenia ust. 1a i 1b tego przepisu (art. 4 pkt 4 lit. b ustawy zmieniającej).

Zasiłek macierzyński w przypadku śmierci pracodawcy

Zmianie uległa również zasada ustalania prawa do zasiłku macierzyńskiego w przypadku śmierci pracodawcy. Obecnie zasiłek macierzyński przysługuje w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ustało ono w okresie ciąży:

·       wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,

·       z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

Dzięki nowelizacji art. 30 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy zasiłkowej (art. 4 pkt 8 ustawy zmieniającej) pracownica uzyska również do niego prawo do dnia porodu w razie śmierci pracodawcy, jeśli spowoduje to wygaśnięcie jej stosunku pracy. 

Dotychczas ubezpieczone nie miały w takiej sytuacji prawa do zasiłku. Jeśli ubezpieczona była zatrudniona na umowę o pracę i ta umowa wygasła z powodu śmierci pracodawcy, to do dnia porodu kobieta będzie otrzymywać zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. To znaczy, że kobiety w ciąży, które stracą umowę w związku ze śmiercią pracodawcy, będą zabezpieczone tak samo jak te, których pracodawca uległ likwidacji lub upadłości.

Zmianie również ulega zasada obliczania podstawy wymiaru świadczeń, według art. 43 ustawy zasiłkowej w dotychczasowym brzmieniu, podstawy wymiaru świadczeń chorobowych nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe. W efekcie jego zmiany, od 1 stycznia 2022 r. przeliczenie nie będzie konieczne, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy.

Zgodnie z przepisami przejściowymi tj. art. 21 ustawy zmieniającej zasiłki oraz świadczenie rehabilitacyjne, do których prawo powstało przed 1 stycznia 2022 r., mają być wypłacane za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy w wysokości, na zasadach i w trybie określonym w przepisach ustawy zasiłkowej w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2022 r.

Na pytanie odpowiedziała adwokat Danuta Knapik z Kancelarii Marek Płonka i Wspólnicy. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.

Źródła:

1.      ustawa z dnia 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133 ze zm)

2.      ustawy z 24.6.2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)