Niezależnie od przyczyn ustania stosunku pracy, na pracodawcy ciąży obowiązek wypłacenia pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego w przypadku niewykorzystania przez pracownika przysługujących mu do dnia ustania stosunku pracy dni urlopowych. Od powyższego ustawodawca przewidział wyjątek w postaci możliwości przeniesienia urlopu wypoczynkowego na następną umowę o pracę. Jednak z uwzględnieniem spełnienia odpowiednich ku temu warunków.
Przeniesienie urlopu u tego samego pracodawcy
Przede wszystkim, przeniesienie urlopu wypoczynkowego na następną umowę o pracę może mieć miejsce w sytuacji, w której pracownik kończy dany stosunek pracy ze swoim pracodawcą np. na skutek upływu czasu, na który umowa o pracę jest zawarta, a następnie wspólnie z tym pracodawcą decydują się na kontynuację zatrudnienia, na podstawie kolejnej umowy o pracę. W takim przypadku, zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą wspólnie zadecydować, że dotychczas niewykorzystany urlop wypoczynkowy pracownika przenoszą na nowo zawartą umowę o pracę.
W takiej sytuacji, zgodnie z treścią art. 171 § 3 kodeksu pracy, pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego, lecz zobowiązany jest z zawrzeć z pracownikiem odrębne porozumienie. Na podstawie zawiązanego porozumienia, strony mogą ustalić, że niewykorzystany urlop wypoczynkowy zostanie odpowiednio przeniesiony na umowę o pracę bezpośrednio zawartą po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą. Tym samym, aby mogło dojść do skutecznego przeniesienia uprawnienia pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego, po pierwsze pierwotna umowa o pracę musi ulec rozwiązaniu lub wygaśnięciu (np. w skutek upływu czasu, na który została zawarta), a po drugie kolejna umowa o pracę zawarta pomiędzy tożsamymi podmiotami musi być zawarta bezpośrednio po ustaniu pierwotnego stosunku pracy.
Należy pamiętać, że wystąpienie jakiejkolwiek przerwy w zatrudnieniu, nawet kilkudniowej, sprawia, że pracownik w ramach przywołanej regulacji prawnej nie będzie mógł przenieść pozostałego urlopu wypoczynkowy na kolejną umowę o pracę. Zatem, kolejna umowa o pracę powinna być zawarta najpóźniej kolejnego dnia po ustaniu poprzedniej umowy o pracę, co nie wyłącza prawa stron umowy o pracę do ustalenia terminu rozpoczęcia świadczenia pracy w okresie późniejszym. W przypadku nie dochowania terminu do zawarcia wspomnianego porozumienia, prawo do przeniesienia urlopu wypoczynkowego samoistnie przekształci się w prawo do pieniężnego świadczenia w formie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, zaś pracownik nie będzie miał możliwości ubiegania się o zaległy urlop „w naturze”.
Powyższe wynika w sposób jednoznaczny ze stanowiska judykatury zgodnie, z którym „z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe” (wyrok Sądu Najwyższego z 29 marca 2001 r., sygn. akt I PKN 336/00).
Jeżeli chodzi o samą formę porozumienia stanowiącego podstawę do przeniesienia urlopu wypoczynkowego, to zauważyć należy, że stronom przysługuje w tym zakresie pewna dowolność. Jednak, aby w przyszłości uniknąć ewentualnych sporów, zalecane jest, aby pracodawca zawarł porozumienie z pracownikiem w formie pisemnej. W porozumieniu tym powinien być w sposób precyzyjny określony wymiar pozostałego do wykorzystania urlopu wypoczynkowego, a także liczba dni urlopu, które będą przenoszone na kolejną umowę o pracę. Co istotne, pracownik, o ile pracodawca wyrazi na poniższe zgodę, jest uprawniony zarówno do przeniesienia części, jak i całości przysługującego mu, a niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Jeśli pracownik zdecyduje się tylko na częściowe przeniesienie urlopu wypoczynkowego - za pozostałą, a niewykorzystaną przez niego część urlopu przysługiwać mu będzie ekwiwalent pieniężny.
Jednoznaczne porozumienie
Prawo do przeniesienia niewykorzystanej części urlopu wypoczynkowego wymaga w tym zakresie jednoznacznego porozumienia pracodawcy oraz pracownika. Co za tym idzie, pracodawca w świetle obowiązujących przepisów prawa nie ma podstaw prawnych, aby w sposób jednostronny nakazać pracownikowi „wybranie” urlopu wypoczynkowego w ramach zawartej dalszej umowy o pracę. Należy pamiętać, że podstawowym prawem pracownika jest prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zaś w sytuacji, w której ze względu na sytuację losową pracownik do dnia ustania umowy o pracę nie wybierze przysługującej mu części urlopu wypoczynkowego – przysługuje mu roszczenie do pracodawcy o wypłatę ekwiwalentu pieniężnego.
Odpowiedzi udzieliła Aleksandra Czerniecka, radca prawny z Kancelarii SQUARE Tax & Legal. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.
