Roman Zemanek, starszy specjalista Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu
Za pracę w szóstym dniu tygodnia
Niekiedy muszę przyjść do pracy w tzw. wolną sobotę. Jak w tej sytuacji pracodawca ma rozliczyć czas pracy?
Jeżeli pracownik pracował w dniu wolnym od pracy, tj. w tzw. wolną sobotę, w pierwszej kolejności szef powinien dać mu w zamian inny cały dzień wolny od zadań. I to niezależnie od liczby godzin przepracowanych w tym dniu. Oczywiście płaci mu także normalne wynagrodzenie za pracę wykonaną w tym dniu, czyli w wolną sobotę. Jeżeli tego dnia etatowiec pracował krócej, niż wynosi jego dobowa norma, za czas niedopracowany także przysługuje mu wynagrodzenie.
Należy zauważyć, że za dzień wolny udzielony „w zamian" w innym terminie pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, gdyż dostał już je za pracę wykonaną w dniu pierwotnie oznaczonym jako wolny. Odpowiednie regulacje zawiera art. 151
3
k.p.
Podkreślić należy, że skoro udzielenie innego dnia wolnego w zamian za pracę w tzw. wolną sobotę wymaga uzgodnień stron co do jego terminu, to choć nie ma tu rygoru pisemności, lepiej to udokumentować. Jednak z ważnych względów i gdy nie ma możliwości udzielenia innego dnia wolnego, szef ma obowiązek wypłacić dodatek zgodnie z art. 151
1
§ 2 k.p.
Dodatek lub czas wolny
Zdarza się, że pracodawca nakazuje mi pracę po godzinach. Jak ma się ze mną z tego rozliczyć – może zapłacić czy dać mi wolne?
Pracownik powinien mieć ustaloną normę dobową, np. ośmiogodzinną. Ma ją przepracować w godzinach wyznaczonych grafikiem podawanym na co najmniej siedem dni przed rozpoczęciem miesiąca kalendarzowego. Przekroczenie takiej normy wywołuje obowiązki, o których stanowi art. 151
1
§ 1 kodeksu pracy. Oznacza to, że pracodawca musi za taką aktywność podwładnego zapłacić normalne wynagrodzenie wraz z odpowiednim dodatkiem. Może je jednak zastąpić udzieleniem czasu wolnego zgodnie z art. 151
2
k.p.
Co do zasady w razie przekroczenia dobowego czasu pracy oznaczonego np. w grafiku pracodawca powinien za pracę w nadgodzinach zapłacić normalne wynagrodzenie z dodatkiem. W myśl art. 151
1
§ 1 k.p. wynosi on:
- 100 proc. wynagrodzenia, gdy nadgodziny przypadały:
– nocy,
– w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
– w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem,
- 50 proc. wynagrodzenia – za pracę godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu.
Z kolei czasu wolnego szef udziela na pisemny wniosek pracownika lub z własnej inicjatywy. Sposób jego udzielenia reguluje art. 151
2
§ 2 k.p. Stanowi on, że pracownik otrzyma go w stosunku:
- 1:1, jeśli występuje o niego samodzielnie,
- 1:1,5, jeśli udziela go pracodawca bez wniosku etatowca.
Dzień wolny ma przypaść najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego i nie może obniżyć wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.
