Prowadzę sklep internetowy (sprzedaż sprzętu komputerowego). Rozwiązuję z pracownikiem angaż za porozumieniem stron, bo zmniejszam zatrudnienie. Na poczet tego porozumienia chcę mu przekazać na własność sprzęt komputerowy, na którym pracował (laptop, drukarka, rzutnik), o łącznej wartości ok. 6000 zł. Czy wartość tych rzeczy jest zwolniona ze składek ZUS, skoro jest rekompensatą za rozstanie? – pyta czytelnik.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) z tytułu zatrudnienia w stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. Tak wynika z art. 18 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Z kolei zgodnie z art. 12 ust. 1 updof za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy w rozumieniu updof uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze. W szczególności chodzi o: wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różne dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została ustalona z góry. Ponadto są to też świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika oraz wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń.

Długa lista wyłączeń

Katalog przychodów, które nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zawiera rozporządzenie. Natomiast zgodnie z jego § 2 ust. 1 pkt 3 z podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych wyłączone są: odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

To wyłączenie pewnych należności, jako niestanowiących podstawy wymiaru składek społecznych, określono w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających prawo do takich świadczeń.

Wyjątek od zasady

Jednak § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ma charakter szczególny. Stanowi jeden z wielu wyjątków od zasady uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów updof, osiąganego przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w stosunku pracy. W konsekwencji przepis ten podlega ścisłej wykładni prawniczej. Gramatyczne zaś jego znaczenie wskazuje na to, że z podstawy wymiaru składek mogą być wyłączone odprawy, odszkodowania, rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Zatem według tego uregulowania nie mogą być wyłączone świadczenia rzeczowe, co sugeruje stwierdzenie: „odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom".

Ważne stanowiska

Taki kierunek interpretacyjny tych przepisów wynika też z pisma ZUS z 23 września 2015 r. (WPI/200000/43/992/2015). Za tym stanowiskiem może przemawiać również fakt, że sam ustawodawca w rozporządzeniu wyraźnie odróżnia m.in. świadczenia typowo pieniężne od tych rzeczowych. Świadczy o tym choćby § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia. Wskazuje on, że „podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody: wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra (...)".

Niezależnie od tego także ZUS (pismo z 15 stycznia 2015 r., WPI/200000/43/1505/2014) jednoznacznie wskazał, że warunkiem koniecznym do uznania wypłaty świadczenia dla pracownika z tytułu rozwiązania stosunku pracy jako niestanowiącego podstawy wymiaru składek społecznych jest to, aby ta wypłata na rzecz pracownika miała charakter pieniężny.

W konsekwencji przy przekazaniu pracownikowi świadczenia rzeczowego, czyli u czytelnika sprzętu komputerowego jako rekompensaty za rozwiązanie z nim umowy za porozumieniem stron, wartość tego świadczenia należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Samą zaś metodę ustalenia podstawy ich wymiaru określa § 3 pkt 1 i 2 rozporządzenia.

Marcin Nagórek, radca prawny