Wypowiedzenie zmieniające to podstawowy sposób modyfikacji treści stosunku pracy poprzez jednostronne oświadczenie pracodawcy.

Jest ono konieczne, gdy zmiana ta dotyczy istotnych warunków pracy lub płacy albo jest niekorzystna dla pracownika. Ten może odmówić przyjęcia zaproponowanych nowych zasad, ma prawo też odwołać się od wypowiedzenia do sądu pracy. Nie należy jednak utożsamiać tych czynności - nie są one równoznaczne.

Odmowa = rozstanie

Jeśli pracownik nie przyjmie nowych warunków pracy lub płacy zaproponowanych mu przez szefa w wypowiedzeniu zmieniającym, jego umowa o pracę rozwiąże się po upływie okresu wymówienia. Wynika to wprost z art. 42 § 3 k.p.

Stosunek pracy rozwiąże się z upływem okresu wymówienia, gdy pracownik odmówi przyjęcia nowych warunków pracy lub płacy, składając pracodawcy odpowiednie oświadczenie w tej sprawie. To z odmową podwładny powinien złożyć do połowy okresu wypowiedzenia, a jeżeli nie zrobi tego w tym czasie, uważa się, że zgodził się na nowe warunki.

Przy czym pismo szefa wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać odpowiednie pouczenie. Jeśli go zabraknie, pracownik do końca okresu wypowiedzenia ma czas, aby złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia podanych warunków.

Może to zrobić w dowolnej formie, także ustnie. Istotne jest przy tym, że skutek ustania (rozwiązania) angażu w razie odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków następuje z mocy prawa niezależnie od intencji szefa, który mógł zmierzać jedynie do zmiany istotnych elementów treści stosunku pracy w wypowiedzeniu zmieniającym, a nie do pozbycia się pracownika i rozwiązania z nim angażu. Wskazał na to Sąd Najwyższy w wyroku z 25 lutego 2009 r. (II PK 178/08).

Prawo do odwołania

Ten, kto nie zgadza się ze złożonym mu wypowiedzeniem zmieniającym, może odwołać się do sądu pracy. Kwestionując jego zasadność lub zgodność z przepisami, wolno mu żądać orzeczenia przez sąd o bezskuteczności wypowiedzenia lub przywrócenia poprzednich warunków pracy albo zasądzenia odszkodowania. Takie roszczenia przysługują podwładnemu, gdy wypowiedzenie zmieniające dotyczyło umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony.

Przy umowie na czas określony podwładny ma w zasadzie tylko roszczenie o odszkodowanie. Przy czym w sprawie o uznanie wypowiedzenia zmieniającego za bezskuteczne (przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach) nie jest istotne, czy zatrudniony odmówił przyjęcia zaproponowanych warunków (wyrok SN z 1 lutego 2000 r., I PKN 515/99).

To różne czynności

Zaskarżenie do sądu przez pracownika złożonego mu wypowiedzenia zmieniającego nie jest równoznaczne z odmową przyjęcia przez niego nowych warunków pracy i płacy. Nie spowoduje to zatem rozwiązania angażu w myśl art. 42 § 3 k.p. Wniesienie odwołania oraz odmowa przyjęcia nowych warunków stanowią bowiem dwie, zupełnie odrębne instytucje prawne, powołane do realizacji różnych celów.

Ponadto inny jest także adresat tych oświadczeń woli pracownika. Pogląd ten jest już ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który wielokrotnie podkreślał tę odrębność, m.in. w wyroku z 13 marca 1997 r. (I PKN 41/97). Nie ma więc podstaw, aby uznać, że odwołanie pracownika do sądu od wypowiedzenia zmieniającego oznacza zarazem odmowę przyjęcia przez niego zaproponowanych nowych warunków.

Tak też wskazał SN w wyroku z 22 lipca 1998 r. (I PKN 254/98). Dodał, że wykładnia art. 42 § 3 k.p. nie pozwala przyjąć, że odwołanie pracownika do sądu od wypowiedzenia zmieniającego oznacza odmowę przyjęcia zaproponowanych nowych zasad.

Przykład

Z powodów ekonomicznych firma przeprowadzała zmiany organizacyjne. Ponieważ trzeba było przesunąć pracowników do innego działu, wszystkim magazynierom zatrudnionym na czas nieokreślony złożono wypowiedzenia zmieniające ich warunki pracy. Zaproponowano im pracę w sąsiedniej miejscowości, gdzie jest drugi oddział firmy.

Dwóch z nich złożyło pozwy do sądu, w których odwołali się od wypowiedzeń. Uznali, że są dla nich krzywdzące. Takie odwołanie nie oznacza jednak, że odmówili przyjęcia nowych warunków.

Zatem ich umowy o pracę nie rozwiążą się po upływie okresu wypowiedzenia, ale będą kontynuowane na nowych warunkach. Niezależnie od tego zasadność i zgodność z prawem wypowiedzeń sąd będzie oceniał w postępowaniu.

WNIOSEK

Pracodawcy nie powinni traktować pozwu pracownika wobec wypowiedzenia zmieniającego jako odmowy przyjęcia nowych warunków pracy skutkującej rozwiązaniem angażu.

—Ryszard Sadlik sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach