- W artykule Pracownik z Ukrainy zasili budżet w naszym kraju czytałam, jak rozliczyć obywatela Ukrainy zatrudnionego na umowę o pracę przez polskiego pracodawcę (zobacz: . Nasza firma planuje przyjąć studentów na umowy-zlecenia zarówno z krajów UE, jak i spoza niej. Jak zrobić listę płac dla takich zleceniobiorców? Gdzie odprowadzać ich składki i podatki?
– pyta czytelniczka.
Zacznijmy od składek na ubezpieczenie społeczne. Osoby fizyczne zatrudnione w Polsce m.in. na podstawie umowy o pracę bądź zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w naszym kraju.
Tak stanowi art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Dodatkowo wobec cudzoziemców z krajów UE stosuje się zasadę, że podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa, a składki ZUS płacą w kraju, w którym praca jest wykonywana.
Zatem studenta obcokrajowca zatrudnionego przez polską firmę i pracującego w naszym kraju, bez względu na to czy jest z krajów UE czy nie, zgłaszamy do polskiego ZUS na formularzu ZUS ZUA.
Student zleceniobiorca będzie finansował z własnej kieszeni składki emerytalną i rentowe oraz dobrowolnie chorobową.
Przynależność do krajów UE ma znaczenie przy ubezpieczeniu zdrowotnym. Cudzoziemców z państw UE traktujemy w tym zakresie tak jak polskich obywateli, ale obywateli spoza UE już nie. Oni płacą składkę zdrowotną, jeżeli przebywają w naszym kraju na podstawie:
- wizy pobytowej z prawem do pracy (omawiana sytuacja),
- zezwolenia na osiedlenie bądź zamieszkanie na czas oznaczony,
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,
- zgody na pobyt tolerowany albo
- posiadania statusu uchodźca bądź korzystania z ochrony czasowej na terytorium Polski.
Tak stanowi art. 3 w zw. z art. 66 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Uwaga!
Przedstawione wyżej zasady ulegają modyfikacji, gdy student na zleceniu nie ukończył 26 roku życia.
Wtedy składek ZUS nie trzeba odprowadzać, a co za tym idzie studenta nie ubezpieczamy też zdrowotnie patrz przykładowe listy płac. Tę regułę stosujemy także do obcokrajowców.
Teraz czas na podatki. Przy dochodach uzyskiwanych z działalności wykonywanej osobiście (np. umowy-zlecenia) sposób opodatkowania zależy od
- miejsca zamieszkania obcokrajowca oraz
- tego czy cudzoziemiec dostarczył certyfikat rezydencji.
Bez znaczenia jest to, czy obywatel pochodzi z krajów UE czy nie. Zasada jest następująca. Jeżeli cudzoziemiec ma miejsce zamieszkania:
- w Polsce, to jego dochody są opodatkowane na zasadach ogólnych według skali podatkowej, tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy,
- poza Polską, to dochody z umowy-zlecenia są opodatkowane 20-proc. ryczałtem, tzw. ograniczony obowiązek podatkowy.
Tak wynika z art. 3 w zw. z art. 29 ust. 1 oraz art. 41 ust. 1 i 9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.; dalej updof). Przepisy te stosujemy uwzględniając jednocześnie właściwą umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Tymczasem każda z nich, bazując na modelowej konwencji OECD, odsyła do miejsca zamieszkania obcokrajowca, stanowiąc jednocześnie, że o tym miejscu rozstrzygają przepisy wewnętrzne umawiających się państw.
Dopiero przy ewentualnej ich kolizji trzeba stosować postanowienia konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
- Jeżeli osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, to podlega obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Wówczas w Polsce jest objęta tzw. nieograniczonym obowiązkiem podatkowym (ma status rezydenta podatkowego w Polsce).
Tak stanowi art. 3 ust. 1 updof. Inaczej, gdy osoba fizyczna nie ma na terytorium Polski miejsca zamieszkania. Wtedy podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Polski, co oznacza, że ma status nierezydenta (art. 3 ust. 2a updof).
- Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania stanowią, że rezydencję podatkową osoby fizycznej, która ma miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, ustala się według następujących zasad.
Krok 1.
Osobę uważa się za rezydenta tylko tego państwa (mającą miejsce zamieszkania w tym państwie), w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania, a jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, to uważa się ją za rezydenta tylko tego państwa, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych).
Krok 2.
Jeżeli nie można ustalić, w którym państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych albo jeżeli nie ma ona stałego zamieszkania w żadnym z państw, to uważa się ją za rezydenta tego państwa, w którym zwykle przebywa.
Krok 3.
Gdy osoba ta przebywa zazwyczaj w obu państwach lub nie przebywa w żadnym z nich, to uważa się ją za rezydenta tego państwa, którego jest obywatelem.
Krok 4.
Jeśli osoba ta jest obywatelem obydwu państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to jej miejsce zamieszkania rozstrzygną właściwe organy umawiających się państw, w drodze wzajemnego porozumienia.
- Właściwość urzędów skarbowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych nieposiadających polskiej rezydencji podatkowej ustala się zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (DzU nr 165, poz. 1371 ze zm.).
Uwaga!
W umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania znajdziemy zwrot „osoba mająca miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie”. Chodzi tu o każdą osobę, która zgodnie z prawem wewnętrznym tego państwa podlega tam opodatkowaniu ze względu na jej miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu.
Miejsce zamieszkania obcokrajowca ustalamy zgodnie z art. 3 updof, a ten stanowi, że polskim rezydentem podatkowym jest osoba fizyczna
- posiadająca na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
- przebywająca w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Ustalając ośrodek interesów życiowych podatnika, sprawdzamy miejsce zamieszkania członków jego najbliższej rodziny (żony, męża, dzieci). Z kolei w przypadku osób samotnych istotne jest to, w którym kraju jest centrum interesów gospodarczych podatnika.
Bezwarunkowo miejsce zamieszkania dla celów podatkowych rozstrzyga certyfikat rezydencji. Zgodnie z art. 5a pkt 21 updof to dokument wydawany przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika.
Certyfikat wskazuje, że w państwie, którego organ administracji wydał ten dokument, podatnik ma nieograniczony obowiązek podatkowy. A to oznacza, że od dochodów uzyskiwanych w Polsce płatnik pobiera zryczałtowany 20-proc. podatek. Certyfikat rezydencji powoduje, że testu rezydencji podatkowej nie trzeba przeprowadzać.
Pobranie zryczałtowanego podatku rodzi po stronie płatnika określone obowiązki. W terminie do 20 następnego miesiąca płatnik przekazuje pobrany ryczałt na rachunek urzędu skarbowego właściwego według swego miejsca zamieszkania, a jeżeli nie jest osobą fizyczną, to według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy siedziby nie posiada.
Ponadto w terminie do końca lutego roku następnego po roku podatkowym płatnik przesyła podatnikowi i urzędowi skarbowemu, właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika w Polsce, imienną informację IFT-1 o wysokości dochodu. Tak stanowi art. 42 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 updof. Cudzoziemiec, któremu wystawiono informację IFT-1, nie składa rocznego zeznania podatkowego.
- pochodzi z Niemiec,
- został zatrudniony na umowę-zlecenie,
- zarabia 20 000 zł,
- przedstawił certyfikat rezydencji.
Załóżmy, że student na zleceniu, który ukończył 26 lat, przystąpił dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego.
PIERWSZA LISTA PLAC STUDENT NA ZLECENIU DO 26 ROKU ŻYCIA
KROK 1. Podatek
20 000 zł x 20 proc. = 4000 zł
KROK 2. Do wypłaty
20 000 zł – 4000 zł = 16 000 zł
Uwaga!
Składek społecznych i zdrowotnych nie odprowadzamy.
DRUGA LISTA PŁAC STUDENT NA ZLECENIU, KTÓRY UKOŃCZYŁ 26 LAT
KROK 1. Składki społeczne
emerytalna 20 000 zł x 9,76 proc. = 1952 zł
rentowe 20 000 zł x 1,5 proc. = 300 zł
chorobowa 20 000 zł x 2,45 proc. = 490 zł
razem 2742 zł
KROK 2. Składki zdrowotne
podstawa oskładkowania 20 000 zł – 2742 zł = 17 258 zł
składka pełna 17 258 zł x 9 proc. = 1553,22 zł
składka odliczana od podatku 17 258 zł x 7,75 proc. = 1337,50 zł
KROK 3. Podatek
20 000 zł x 20 proc. = 4000 zł
KROK 4. Do wypłaty
20 000 zł – (2742 zł + 1553,22 zł + 4000 zł) = 11 704,78 złZróbmy teraz dwie listy płac: dla studenta na zleceniu przed 26 rokiem życia i dla studenta, który ukończył 26 lat. Przyjmijmy, że każdy z nich:
- pochodzi z Niemiec,
- został zatrudniony na umowę-zlecenie,
- zarabia 20 000 zł,
- przedstawił certyfikat rezydencji.
Załóżmy, że student na zleceniu, który ukończył 26 lat, przystąpił dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego.
PIERWSZA LISTA PLAC STUDENT NA ZLECENIU DO 26 ROKU ŻYCIA
KROK 1. Podatek
20 000 zł x 20 proc. = 4000 zł
KROK 2. Do wypłaty
20 000 zł – 4000 zł = 16 000 zł
Uwaga!
Składek społecznych i zdrowotnych nie odprowadzamy.
DRUGA LISTA PŁAC STUDENT NA ZLECENIU, KTÓRY UKOŃCZYŁ 26 LAT
KROK 1. Składki społeczne
emerytalna 20 000 zł x 9,76 proc. = 1952 zł
rentowe 20 000 zł x 1,5 proc. = 300 zł
chorobowa 20 000 zł x 2,45 proc. = 490 zł
razem 2742 zł
KROK 2. Składki zdrowotne
podstawa oskładkowania 20 000 zł – 2742 zł = 17 258 zł
składka pełna 17 258 zł x 9 proc. = 1553,22 zł
składka odliczana od podatku 17 258 zł x 7,75 proc. = 1337,50 zł
KROK 3. Podatek
20 000 zł x 20 proc. = 4000 zł
KROK 4. Do wypłaty
20 000 zł – (2742 zł + 1553,22 zł + 4000 zł) = 11 704,78 zł
