Jeżeli pracodawca wypłaca pensję pracownika zmarłego w trakcie roku, musi od niej pobrać i odprowadzić do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. W takiej sytuacji nie stosuje się jednak pracowniczych kosztów uzyskania przychodów.
Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa. Wszelkie świadczenia przysługujące zmarłemu, niewypłacone do dnia jego śmierci, przechodzą jako prawa majątkowe ze stosunku pracy w równych częściach na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tak stanowi art. 63
1
§ 1 i 2 kodeksu pracy.
Co ważne, świadczenia te wypłaca się małżonkowi i innym członkom rodziny, do których zmarły pracownik przyczyniał się za życia, nie czekając na to, aż uzyskają oni z sądu formalne stwierdzenie praw do spadku i orzeczenie o jego podziale (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11 grudnia 1996 r., III APz 18/96). Jeśli nie ma takich osób, prawa te wchodzą do spadku. Wtedy zakład nie ma żadnych obowiązków podatkowych.
Dla współmałżonka wypłata wynagrodzenia po zmarłym jest przychodem z praw majątkowych, o których mowa w art. 18 updof. Przepis ten wymienia tylko przykładowe rodzaje praw majątkowych, używając zwrotu „w szczególności”. Dlatego do tej otwartej listy można zaliczyć też inne prawa, nigdzie w ustawie podatkowej niewymienione (por. m.in. wyroki NSA: z 28 maja 1997 r., I SA/Ka 102/96, oraz z 7 kwietnia 1999 r., SA/Sz 775/98).
Od wypłaty należności z praw majątkowych osobie zamieszkałej w Polsce płatnik musi pobrać zaliczkę na podatek dochodowy zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pracodawca zmarłego oblicza zatem, pobiera i odprowadza do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy od wypłaty na rzecz jego małżonka w wysokości 19 proc. od całej kwoty przychodu. Dla tych przychodów przepisy podatkowe nie określają kosztów ich uzyskania (art. 22 ust. 9 updof).
Jako płatnik pracodawca musi kwotę pobranej zaliczki na podatek przekazać do urzędu skarbowego do 20 następnego miesiąca (czyli w tym wypadku do 20 sierpnia 2008 r.). Będzie ją także wykazywał w rocznej deklaracji PIT-4R składanej do 31 stycznia 2009 r. (art. 42 ust. 1 i ust. 1a w zw. z art. 38 ust. 1b updof).
Po zakończeniu roku podatkowego kwotę pobranej zaliczki szef wykaże też w imiennej informacji PIT-11, przekazywanej do urzędu skarbowego i żonie zmarłego do 28 lutego 2009 r. (art. 42 ust. 2 pkt 1 updof). Z kolei wdowa po pracowniku będzie musiała wykazać to wynagrodzenie w swoim zeznaniu podatkowym za 2008 r.
Autorka jest radcą prawnym
Osoby uprawnione do renty rodzinnej zgodnie z art. 67 ustawy emerytalnej to członkowie rodziny (spełniający warunki określone w art. 68 – 71 tej ustawy):
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej,
- małżonek (wdowa i wdowiec),
- rodzice (w tym ojczym i macocha oraz osoby przysposabiające).
- art. 18, art. 22 ust. 9, art. 38 ust. 1b, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1 i 1a, art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.)
- art. 67, art. 68 – 71 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. z DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.
- art. 631 § 1 i 2 kodeksu pracy