Sejmowa Komisja do Spraw Petycji Sejmu RP przedstawiła projekt ustawy, mający na celu zwiększenie skuteczności egzekucji sądowej i administracyjnej. Głównym celem projektu jest zwiększenie kwot wolnych od potrąceń w egzekucji z wynagrodzenia za pracę oraz z rachunku bankowego (i analogicznie z rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej). Wszystko po to, aby ułatwić odzyskiwanie należności.

Komisja zakłada nowelizację czterech kluczowych ustaw, tj.: Kodeksu pracy, Kodeksu karnego wykonawczego, ustawy – Prawo bankowe oraz ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Obniżenie limitów kwoty wolnej

Ustawa zakłada obniżenie kwoty wolnej od egzekucji do 85% minimalnego wynagrodzenia. W obecnym stanie prawnym, w przypadku prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia, kwota ta stanowi równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Obniżenie limitu kwoty wolnej od egzekucji miałoby dotyczyć również wynagrodzenia za pracę osób skazanych – z równowartości 60% minimalnego wynagrodzenia do 50%. Środki zgromadzone na rachunkach bankowych i w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych byłyby wolne od potrąceń do wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia, przy obecnym limicie 75%.

Vacatio legis ustalono na okres 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy, z zastrzeżeniem, że wprowadzone regulacje znajdą również zastosowanie do postępowań egzekucyjnych wszczętych i niezakończonych przed dniem jej wejścia w życie.

Jaka jest podstawa zmian?

Jako uzasadnienie dla wprowadzenia zmian wskazuje się potrzebę poprawy, aktualnie niskiej, skuteczności egzekucji sądowej i administracyjnej. Dostrzeżono również fakt znaczącego podwyższenia w ostatnich latach minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pamiętajmy, że dość powszechnym sposobem uniknięcia regulowania zobowiązań innych niż alimentacyjne, pozostaje oficjalne zatrudnienie z minimalnym wynagrodzeniem za pracę oraz otrzymywaniem pozostałej części zapłaty w sposób nierejestrowany.

Obserwowany na przestrzeni ostatnich kilku lat wzrost kwoty minimalnego wynagrodzenia spowodował, że kwota ta zbliżyła się do zarobków osiąganych przez znaczną część społeczeństwa, oddalając się tym samym od kwoty uznawanej za minimum egzystencji. Projektowana ustawa ma w ocenie autorów wyeliminować swoistą nierówność wobec znacznej części społeczeństwa, która, z analogicznego wynagrodzenia, musi ponosić bieżące wydatki również na regulowanie zaciągniętych zobowiązań.

Co prawda, jako budzący oczywiste zastrzeżenia z perspektywy zasad równości i sprawiedliwości społecznej, przywołany został również fakt, że kwota wolna od potrąceń nie ma odniesienia do rzeczywistej sytuacji życiowej dłużnika. Brakuje m.in różnicowania sytuacji osoby, która z minimalnego wynagrodzenia musi utrzymać kilkuosobową rodzinę i osoby, która pozostaje np. na utrzymaniu rodziców. Kwestia ta nie została jednak jakkolwiek uregulowana w projekcie. Proponowana nowelizacja ma pozwolić osobom zadłużonym na zachowanie środków do życia, zmierzając jednak do ograniczenia skali przywołanej niesprawiedliwości.

Przedmiotowe zmiany, które nie zostały obarczone wysokimi kosztami wprowadzenia, wywrzeć mają pozytywny wpływ na sytuację wierzycieli prywatnych. Poprawa efektywności egzekucji ma również przynieść pozytywny skutek dla sektora finansów publicznych prowadząc m.in. do zwiększenia wpływów:

• podatkowych,

• celnych,

• ze składek ZUS i KRUS,

• grzywien i kosztów sądowych,

• z wyegzekwowanych świadczeń na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej,

• kar pieniężnych wymierzanych przez organy administracji publicznej.

Maria Muchin-Kresa, adwokat RK Legal Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.