Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy

Jeżeli w okresie, który wchodzi do podstawy pensji za urlop (3 do 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia wypoczynku), pracownikowi nie przysługiwały żadne zmienne składniki za okresy nie dłuższe niż miesiąc, miesiąc ten trzeba wyłączyć z tej podstawy jako „pusty".

W zamian trzeba wziąć pod uwagę najbliższy poprzedni miesiąc, za który podwładny dostał takie składniki. Dotyczy to sytuacji, gdy np. przez cały miesiąc kalendarzowy/miesiące kalendarzowe przebywał na urlopie macierzyńskim, wychowawczym bądź bezpłatnym (§ 11 ust. 1 rozporządzenia urlopowego).

Urlop macierzyński, wychowawczy albo bezpłatny obejmujący część miesiąca nie powoduje takich skutków. Otrzymane za takie miesiące składniki zmienne (należne za okresy nie dłuższe niż miesiąc) wlicza się wtedy do podstawy pensji urlopowej na standardowych zasadach – w łącznej kwocie wypłaconej pracownikowi w ciągu 3 miesięcy przypadających przed miesiącem rozpoczęcia urlopu.

Przykład 1

Urlop wychowawczy i bezpłatny

W lipcu 2013 r. pani Franciszka, zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, korzystała z 7 dni urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z rozkładem czasu pracy powinna wtedy przepracować 56 godzin. Otrzymuje 2100 zł brutto wynagrodzenia zasadniczego i zmienne dodatki motywacyjne wynoszące od 20 do 500 zł miesięcznie.

Podstawę wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy zgodnie z przepisami należałoby ustalić z łącznej kwoty dodatków wypłaconych w czerwcu, maju i kwietniu 2013 r. Jednak przez cały kwiecień 2013 r. kobieta była na urlopie wychowawczym, a w czerwcu przez 10 dni na urlopie bezpłatnym.

W 2013 r. uzyskała: w czerwcu 180 zł dodatku motywacyjnego, w maju 320 zł i w kwietniu 0 zł. Kwiecień trzeba wyłączyć z podstawy wymiaru pensji urlopowej, a w zamian uwzględnić przychód za marzec, kiedy to pracownica dostała 300 zł dodatku. W miesiącach tych faktycznie przepracowała ona odpowiednio: w czerwcu 82 godziny, w maju i w marcu po 160 godzin. Płacę za urlop ustalamy tak:

- podstawa wymiaru: 180 zł + 320 zł + 300 zł = 800 zł

- godzinowa stawka: 800 zł : (82 godz. + 160 godz. + 160 godz.) = 1,99 zł

- finalna kwota pensji za urlop: 1,99 zł x 56 godzin = 111,44 zł

Za lipiec 2013 r. kobieta powinna uzyskać 2100 zł wynagrodzenia zasadniczego, dodatek motywacyjny w kwocie przyznanej przez szefa i wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy 111,44 zł.

Przykład 2

Dwa rodzaje składników zmiennych

W czerwcu 2013 r. pan Wojciech, zatrudniony na pół etatu, wziął 2 dni urlopu wypoczynkowego, podczas którego powinien zgodnie z grafikiem przepracować 7 godzin.

Uzyskuje on wynagrodzenie zasadnicze 1000 zł brutto, zmienne dodatki lojalnościowe wynoszące od 10 do 1000 zł miesięcznie i zmienne premie miesięczne wahające się od 2 do 30 proc. pensji zasadniczej. Dodatki lojalnościowe i premia przysługują za czas urlopów wychowawczego i bezpłatnego. Podstawę wymiaru pensji za urlop należy ustalić, biorąc pod uwagę wynagrodzenie wypłacone w maju, kwietniu i marcu 2013 r. Jednak przez cały kwiecień mężczyzna korzystał z urlopu bezpłatnego.

W maju 2013 r. dostał on 300 zł dodatku lojalnościowego i 150 zł premii (15 proc. pensji zasadniczej), w kwietniu 2013 r. – 200 zł dodatku i 100 zł premii (10 proc. pensji zasadniczej), a w marcu 2013 r. – 270 zł dodatku i 150 zł premii (15 proc. pensji zasadniczej). Mimo że przez cały kwiecień pracownik był na urlopie bezpłatnym, nie należy wyłączać tego miesiąca z obliczeń, ponieważ za ten miesiąc uzyskał on dodatek i premię. Płacę urlopową ustalamy tak:

- podstawa wymiaru: 300 zł + 150 zł + 200 zł + 100 zł + 270 zł + 150 zł = 1170 zł

- godzinowa stawka: 1170 zł : liczba godzin faktycznej pracy (w tym czas pracy w kwietniu) = 1170 zł : 490 godz. = 2,39 zł

- finalna kwota pensji za urlop: 2,39 zł x 7 godz. = 16,73 zł.

W czerwcu 2013 r. pan Wojciech powinien dostać 1000 zł brutto wynagrodzenia zasadniczego, dodatek lojalnościowy w kwocie przyznanej przez szefa zmniejszony za czas urlopu wypoczynkowego, premię w kwocie przyznanej przez szefa obniżoną za czas urlopu wypoczynkowego i wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy 16,73 zł brutto.

Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

Gdy w którymś z miesięcy, z których bierze się pod uwagę przychód do naliczenia podstawy ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy (3 miesiące występujące przed ostatnim miesiącem zatrudnienia), pracownikowi w ogóle nie przysługiwały składniki zmienne za okresy nie dłuższe niż miesiąc, miesiąc ten należy pominąć. Nie odrzuca się go jednak zupełnie, lecz jedynie zastępuje kwotą z najbliższego poprzedniego miesiąca, za jaki pracownikowi należały się takie składniki (§ 16 ust. 3 w związku z § 11 ust. 1 rozporządzenia urlopowego). Tak trzeba postąpić w odniesieniu do przerw z powodu trwających cały miesiąc kalendarzowy urlopów macierzyńskiego, wychowawczego czy bezpłatnego.

Inaczej rachunki wyglądają, gdy urlop macierzyński, wychowawczy bądź bezpłatny obejmował część miesiąca, w związku z czym etatowiec nie przepracował pełnego okresu, z którego trzeba ustalić podstawę wymiaru ekwiwalentu. W takiej sytuacji należy uzupełnić tę podstawę, aby uzyskać średnią arytmetyczną miesięcznej płacy stanowiącej podstawę ekwiwalentu. Składniki zmienne za okresy nie dłuższe niż miesiąc wypłacone w ciągu tych 3 miesięcy trzeba podzielić przez liczbę dni, za które one przysługiwały, a następnie pomnożyć wynik przez liczbę dni, jakie zatrudniony powinien przepracować zgodnie z wymiarem czasu pracy podczas tych 3 miesięcy.

Przykład 3

Absencja przez część miesiąca

Stosunek pracy pani Zuzanny, zatrudnionej na 2/3 etatu, uległ rozwiązaniu 31 lipca 2013 r.

Zostały jej 64 godziny niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Pracownica otrzymywała pensję zasadniczą 1700 zł brutto miesięcznie i ruchome premie miesięczne wynoszące od 10 do 50 proc. stałego wynagrodzenia. Podstawę wymiaru ekwiwalentu należy ustalić, biorąc pod uwagę zarobki z czerwca, maja i kwietnia 2013 r.

Przez część kwietnia kobieta przebywała jednak na urlopie wychowawczym. Łącznie w ciągu tych 3 miesięcy pani Zuzanna otrzymała 850 zł premii i przepracowała 53 z 61 dni roboczych. Obowiązuje ją 8-godzinna dobowa norma czasu pracy. Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy obliczamy następująco:

- podstawa ekwiwalentu z pensji zasadniczej: 1700 zł

- uzupełniona podstawa ekwiwalentu z premii: (850 zł : 53 dni x 61 dni) : 3 miesiące = 326,10 zł

- łącznie podstawa ekwiwalentu: 1700 zł + 326,10 zł = 2026,10 zł

- współczynnik ekwiwalentu: 20,92 x 2/3 etatu = 13,95

- dzienna stawka ekwiwalentu: 2026,10 zł : 13,95 = 145,24 zł

- godzinowa stawka ekwiwalentu: 145,24 zł : 8 godz. = 18,16 zł

- finalna kwota ekwiwalentu: 18,16 zł x 64 godz. = 1162,24 zł.

Odpowiednio należy postępować ze składnikami za okresy dłuższe niż miesiąc, które przysługują w stałej stawce lub mają ruchomy charakter.

Przykład 4

Składniki kwartalne

Stosunek pracy pana Darka, zatrudnionego na pół etatu, uległ rozwiązaniu z końcem lipca 2013 r. Pracownik nie wykorzystał 24 godzin należnego mu urlopu wypoczynkowego. Otrzymuje on pensję zasadniczą 900 zł brutto i zmienne dodatki kwartalne pomniejszane w razie absencji w pracy, w maksymalnej wysokości równej minimalnej płacy właściwej dla jego wymiaru czasu pracy (czyli najwyżej 800 zł brutto).

Podstawę ekwiwalentu z premii należy ustalić ze średniej kwoty premii wypłaconej za okres od lipca 2012 r. do czerwca 2013 r. Mężczyzna pobrał w tym czasie 1800 zł premii kwartalnych za 230 dni pracy (z 251 dni roboczych); przez część jednego z tych miesięcy korzystał z urlopu bezpłatnego. Obowiązuje go 8-godzinna dobowa norma czasu pracy. Ekwiwalent należy obliczyć następująco:

- podstawa ekwiwalentu z pensji zasadniczej: 900 zł

- uzupełniona podstawa ekwiwalentu z premii kwartalnej: 1800 zł : 230 dni x 251 zł = 1964,35 zł; 1964,35 zł : 12 miesięcy = 163,70 zł

- podstawa ekwiwalentu łącznie: 900 zł + 163,70 zł = 1063,70 zł

- współczynnik ekwiwalentu: 20,92 : 2 = 10,46

- dzienna stawka ekwiwalentu: 1063,70 zł : 10,46 = 101,69 zł

- godzinowa stawka ekwiwalentu: 101,69 zł : 8 godz. = 12,71 zł

- finalna kwota ekwiwalentu: 12,71 zł x 24 godz. = 305,04 zł.

Zasiłek chorobowy

Kwestia ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla pracownika, który bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia pozostawał na długim urlopie wychowawczym bądź bezpłatnym, budzi kontrowersje. Wszystko zależy wówczas od tego, czy w miesiącu powstania niezdolności do pracy osiągnął on wynagrodzenie – choćby za jeden dzień, czy też nie.

Gdy zatrudniony przeszedł na zwolnienie lekarskie tuż po zakończeniu urlopu wychowawczego albo bezpłatnego, na którym był przez całe 12 miesięcy poprzedzających miesiąc zachorowania, podstawę wymiaru zasiłku szacujemy tak jak dla pracownika, który stał się niedysponowany pierwszego dnia pracy. Dla osoby otrzymującej składniki w stałej miesięcznej wysokości podstawę zasiłku stanowi wtedy wynagrodzenie w stałej stawce sprecyzowanej w umowie o pracę bądź innym akcie ustanawiającym stosunek pracy.

Dla pracownika uzyskującego składniki zmienne podstawą tą jest kwota zmiennych składników w średniej wysokości otrzymana przez zatrudnionych w tym zakładzie na takim samym bądź podobnym stanowisku co chory – za miesiąc powstania niezdolności do pracy.

Przykład 5

Bez ani jednego dnia pracy

Pani Luiza, pracownica, pozostawała na urlopie wychowawczym od 1 stycznia 2012 r. do 14 lipca 2013 r. Bezpośrednio po jego zakończeniu zachorowała. Niedyspozycja trwała do 7 sierpnia 2013 r. Kobieta jest wynagradzana wyłącznie według stałej stawki miesięcznej 3700 zł brutto. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi kwota wynagrodzenia z umowy o pracę, czyli 3192,73 zł (3700 zł – 13,71 proc.).

Inaczej obliczenia wyglądają, jeżeli po upływie długiego urlopu bezpłatnego albo wychowawczego obejmującego 12 miesięcy poprzedzających miesiąc zachorowania, pracownik dostał jakieś wynagrodzenie w miesiącu powstania niedyspozycji. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wchodzi wówczas osiągnięty w tym miesiącu przychód uzupełniony do pełnej kwoty miesięcznej. Zatem jeśli zatrudniony otrzymuje:

- składniki w stałej stawce miesięcznej – bierzemy pod uwagę pełną kwotę miesięczną pensji ustaloną w umowie o pracę albo innym akcie nawiązującym stosunek pracy,

- zmienne składniki – uwzględniamy ich miesięczną kwotę uzyskaną przez podzielenie wynagrodzenia faktycznie osiągniętego w miesiącu zachorowania przez liczbę dni przypadających w tym miesiącu do przepracowania zgodnie z wymiarem czasu pracy.

Przykład 6

Po długim urlopie bezpłatnym

Do końca czerwca 2013 r. pan Andrzej, pracownik, korzystał z 2-letniego urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy w innym zakładzie. W lipcu 2013 r. przepracował 2 dni (powinien przepracować 23 dni) i zachorował, a niedyspozycja trwała do 2 sierpnia 2013 r.

Otrzymuje on jedynie wynagrodzenie prowizyjne, a za 2 dni pracy w lipcu 2013 r. wyniosło ono 183 zł brutto. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego kalkulujemy z prowizji wypłaconej za lipiec 2013 r. po jej uzupełnieniu w następujący sposób: 183 zł : 2 dni x 23 dni = 2104,50 zł. Podstawa zasiłku wynosi 1815,97 zł (2104,50 zł – 13,71 proc.).

Gdy pracownik był na urlopie wychowawczym/bezpłatnym tylko przez część 12-miesięcznego okresu poprzedzającego miesiąc powstania niezdolności do pracy, postępujemy według ogólnych zasad określonych w art. 38 ust. 2 i 3 ustawy zasiłkowej.