Opodatkowanie kartą podatkową przez wiele lat stanowiło jedną z dopuszczalnych i powszechnie stosowanych form opodatkowania dochodów z prowadzenia przez osoby fizyczne pozarolniczej działalności gospodarczej. Model ten został zarezerwowany dla przedsiębiorców prowadzących swoją aktywność gospodarczą w tych zawodach, dla których ustawodawca dopuszczał to szczególne, uproszczone rozwiązanie.

Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej: ustawa ryczałtowa) przewiduje bowiem katalog profesji, dla których możliwe jest stosowanie tego typu instrumentu podatkowego zarezerwowanego głównie dla przedsiębiorców działających w branżach rzemieślniczych lub usługowych, których przedsiębiorstwa prowadzone są w niewielkim, wskazanym rozmiarze zatrudnienia. Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 ustawy ryczałtowej kartę podatkową mogą opłacać wyłącznie podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w przedmiotach wskazanych tym przepisem.

Sam sposób opodatkowania kartą podatkową z punktu widzenia obowiązków formalnych stanowi niewątpliwie najbardziej przyjazne rozwiązanie w zakresie rozliczania podatku dochodowego z prowadzonej działalności gospodarczej. Mianowicie, podatnik opłaca kartę podatkową w wysokości ustalonej doręczoną mu decyzją właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Tak opodatkowani przedsiębiorcy co do zasady są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Ich jedyne obowiązki to wydawanie na żądanie klienta rachunków czy faktur stwierdzających dokonaną sprzedaż oraz przechowywanie tych dokumentów przez określony czas. Tym samym, wśród form opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej trudno jest znaleźć taką, która mogłaby się równać z kartą podatkową w kontekście odformalizowania czy minimalizacji obowiązków przedsiębiorcy.

Opcja nie dla nowych

Do końca 2021 roku wybór opodatkowania kartą podatkową następował poprzez złożenie przez podatnika wniosku o zastosowanie opodatkowania w tej formie (PIT-16). Wniosek taki podatnicy składali właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie do 20 stycznia roku podatkowego, a ci podatnicy, którzy rozpoczynali prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego, składali wniosek przed rozpoczęciem działalności gospodarczej.

Ponadto, jeżeli podatnik opodatkowany w poprzednim roku kartą podatkową, nie zgłosił do 20 stycznia roku podatkowego likwidacji działalności gospodarczej, nie złożył oświadczenia o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo oświadczenia o wyborze opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatkiem liniowym albo nie zawiadomił na piśmie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania kartą podatkową, to uważało się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie. Na skutek zmian wprowadzonych regulacjami Polskiego Ładu, poczynając od 1 stycznia 2022 r. nie jest już możliwy wybór opodatkowania kartą podatkową. Tę formę rozliczeń z fiskusem mogą stosować wyłącznie ci przedsiębiorcy, którzy kontynuują opodatkowanie kartą podatkową.

PRZYKŁAD

Pan Adam Nowak, taksówkarz z Krakowa, w latach 2005–2020 był opodatkowany kartą podatkową. W związku z pandemią Covid-19 i brakiem zleceń na jego usługi w roku 2021, rozszerzył przedmiot swojej działalności gospodarczej, rezygnując z opodatkowania kartą podatkową. W efekcie, w roku 2021 był opodatkowany na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej. W roku 2022, z uwagi na polepszenie sytuacji na rynku usług taksówkarskich, chciałby wrócić do opodatkowania kartą podatkową, świadcząc wyłącznie usługi taksówkarskie.

Niestety, w związku ze zmianą przepisów wynikającą z Polskiego Ładu, nie jest to już możliwe. Stosownie bowiem do znowelizowanego art 25 ust. 1 ustawy ryczałtowej opodatkowanie kartą podatkową poczynając od 1 stycznia 2022 r. jest dostępne wyłącznie dla podatników, którzy kontynuują stosowanie opodatkowania w tej formie po 31 grudnia 2021 r. oraz nie zrezygnowali z opodatkowania w tej formie po 31 grudnia 2021 r. i nie utracili prawa do opodatkowania w tej formie po tym dniu. Tym samym, skoro podatnik w roku 2021 był opodatkowany na zasadach ogólnych, to nie może być opodatkowany kartą podatkową w roku 2022, a także w latach kolejnych. Bez znaczenia pozostaje tutaj fakt, iż do roku 2020 podatnik przez wiele lat był opodatkowany kartą podatkową.

Konsekwencją wprowadzonych rozwiązań jest zatem istotne ograniczenie w zakresie dopuszczalności opodatkowania kartą podatkową. Opodatkowanie takie jest bowiem dostępne tylko dla tych podatników, którzy:

- byli opodatkowani kartą podatkową na dzień 31 grudnia 2021 r.,

- spełniają warunki przewidziane dla tej formy opodatkowania i

- nie podjęli decyzji o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo z zastosowaniem podatku liniowego albo nie zrezygnowali z opodatkowania kartą podatkową.

PRZYKŁAD

10 września 2021 r. dwie fryzjerki: pani Anna i pani Katarzyna rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej. Jedna ze wspólniczek złożyła przed rozpoczęciem działalności gospodarczej wniosek o opodatkowanie kartą podatkową. Właściwy naczelnik urzędu skarbowego wydał decyzję o opodatkowaniu wskazanej działalności gospodarczej kartą podatkową. Czy karta podatkowa jest dostępna dla opodatkowania wskazanej działalności także w roku 2022?

Jeżeli podatniczki nie zdecydowały się do 20 stycznia 2022 r. na inną formę opodatkowania (ryczałt, podatek liniowy), nie zrezygnowały z opodatkowania kartą podatkową bądź nie zrzekły się tej formy opodatkowania, a zarazem nie wystąpiła bądź nie wystąpi jakakolwiek przyczyna prowadząca do utraty prawa do opodatkowania kartą podatkową, to także w roku 2022 do prowadzonej działalności gospodarczej (zakład fryzjerski – spółka cywilna) może być stosowane opodatkowanie kartą podatkową.

Reasumując, od roku 2022 karta podatkowa jest dostępna wyłącznie na zasadzie kontynuacji, a ewentualna rezygnacja, utrata prawa bądź zmiana formy opodatkowania w przyszłości przez podatników kontynuujących po 1 stycznia 2022r. opodatkowanie kartą podatkową będzie prowadziło do braku możliwości późniejszego powrotu do tej formy opodatkowania. Prowadzi to zatem do naturalnego schyłku opodatkowania kartą podatkową. W uzasadnieniu do projektu ustawy Polski Ład wykazano: „Projekt wprowadza zasadę, że stosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej będzie dotyczyło wyłącznie podatników, którzy korzystali z tej formy opodatkowania na dzień 31 grudnia 2021 r. i będą kontynuować stosowanie tej formy opodatkowania. Od 1 stycznia 2022 r. nikt nowy nie będzie mógł złożyć wniosku o zastosowanie opodatkowania w tej formie".

Przedsiębiorstwo w spadku

Zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy ryczałtowej w roku podatkowym, w którym zmarł przedsiębiorca, przedsiębiorstwo w spadku opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej w wysokości określonej w decyzji ustalającej jego wysokość na ten rok wydanej na wniosek zmarłego przedsiębiorcy lub jego wspólnika, w części przypadającej na okres od dnia następującego po dniu otwarcia spadku do końca tego roku podatkowego (oczywiście jeśli nie zaszły sytuacje szczególne skutkujące wyłączeniem opodatkowania kartą podatkową). Z kolei, w myśl art 24 ust. 7 ustawy ryczałtowej, jeżeli w kolejnym roku podatkowym do 20 stycznia przedsiębiorstwo w spadku opłacające kartę podatkową na zasadzie wynikającej z art. 24 ust. 4 ustawy ryczałtowej nie wybierze innej formy opodatkowania, to uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej. Polski Ład nie zmodyfikował wskazanych rozwiązań, co oznacza, że na zasadzie kontynuacji przedsiębiorstwo w spadku, jako szczególny typ podatnika, może stosować także w roku 2022 kartę podatkową. Ta forma opodatkowania nie jest już jednak dostępna dla nabywcy przedsiębiorstwa w spadku, np. nabywcy przejmującego to przedsiębiorstwo w wyniku dokonanego działu spadku. W takim bowiem przypadku nabywca przedsiębiorstwa w spadku nie może być traktowany jest kontynuujący opodatkowanie kartą podatkową.

Zmiany dla branży medycznej

Obowiązująca do końca roku 2021, treść załącznika nr 3 do ustawy ryczałtowej w części VIII wskazuje na możliwość stosowania opodatkowania kartą podatkową przez lekarzy i lekarzy dentystów, felczerów, techników dentystycznych, a także pielęgniarek i położnych jako tzw. wolnych zawodów. W treści objaśnień wskazano, że ustalona stawka podatku dotyczy również wykonywania zawodu przy zatrudnieniu jednej pomocy fachowej lub przyuczonej, przy czym nie jest możliwe stosowanie tej formy opodatkowania do działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej osób fizycznych. Z kolei, obowiązująca do końca roku 2021 cześć IX załącznika nr 3 do ustawy ryczałtowej przewiduje stawki karty podatkowej dla świadczenia w ramach wolnych zawodów usług weterynaryjnych przez lekarzy weterynarii (z uwzględnieniem zasad szczególnych wynikających z obowiązujących w tym zakresie objaśnień).

Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku regulacje Polskiego Ładu wprowadziły tu istotne zmiany. Pierwsza wynika z wyłączenia wskazanych zawodów z katalogu profesji definiowanych w ustawie ryczałtowej jako wolne zawody. Druga zmiana została wprowadzona do objaśnień w zakresie stosowania stawek karty podatkowej dla usług medycznych (część VIII załącznika nr 3 do ustawy ryczałtowej) i dla usług weterynaryjnych (część IX załącznika nr 3 do ustawy ryczałtowej). W obydwu tych przypadkach od 1 stycznia 2022 r. wskazane stawki karty podatkowej nie dotyczą działalności wykonywanej na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej. Oznacza to zatem, że od 1 stycznia 2022 r. opodatkowania kartą podatkową nie mogą stosować wskazani w części VIII załącznika nr 3 przedstawiciele branż medycznych oraz lekarze weterynarii (cześć IX załącznika nr 3) w sytuacji, w której świadczą oni swoje usługi na rzecz czy to osób prawnych, czy jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, czy w końcu na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Składka zdrowotna

Przedsiębiorcy, którzy zachowali opodatkowanie kartą podatkową w 2022 r., nie zostaną także szczególnie dotknięcie zmianami w zasadach opłacania składki zdrowotnej. Podatnicy opodatkowujący dochody z działalności gospodarczej skalą podatkową, podatkiem liniowym, ale też ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych muszą w swoim biznesie uwzględnić realny i znaczący wzrost obciążeń publicznoprawnych wynikający z nowych zasad opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne, w tym także likwidację odliczenia zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku dochodowego (w ramach limitu 7,75 proc. podstawy składki zdrowotnej). Podatnicy opłacający kartę podatkową zachowali natomiast ryczałtowy charakter opłacania tej składki w stałej minimalnej wysokości.

W związku z regulacjami ustawy Polski Ład podatnicy opłacający kartę podatkową opłacają składkę na ubezpieczenie zdrowotne od wartości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku. Oznacza to zatem, że tacy przedsiębiorcy w roku 2022 będą opłacali składkę zdrowotną od wartości 3010 zł, a wartość miesięczna tej składki wynosi 270,90 zł. Podobnie jak w innych przypadkach zapłacona składka zdrowotna nie będzie już jednak odliczana od podatku dochodowego, co oznacza, że ciężar jej poniesienia w roku 2022 w całości będą ponosić podatnicy opłacający kartę podatkową.

Autor jest doradcą podatkowym

Podstawa prawna:

- art. 23 – art. 41 oraz załącznik nr 3 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1993 ze zm.)

- art. 9 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 2105 ze zm.).