Uwzględnienie zrównoważonego rozwoju otwiera nowe możliwości rynkowe - case study od CIMA

Założony w 1919 r. Chartered Institute of Management Accountants (CIMA) jest czołową i jednocześnie największą światową organizacją zrzeszającą specjalistów z dziedziny rachunkowości zarządczej. Będąc częścią Association of International Certified Professional Accountants (Międzynarodowego Stowarzyszenia Dyplomowanych Specjalistów ds. Rachunkowości) zrzesza członków i studentów ze 192 krajów, którzy zajmują kluczowe stanowiska w świecie biznesu. Członkowie i studenci CIMA pracują w przemyśle, handlu, sektorze publicznym i organizacjach non-profit. CIMA ściśle współpracuje z pracodawcami i sponsoruje nowatorskie badania, nieustannie aktualizując swój program nauczania, dzięki czemu pozostaje pierwszym wyborem przy rekrutacji liderów biznesu wykształconych w zakresie finansów.

AmaZZZing Beds ma swoją siedzibę w Eastlandii, europejskim kraju, którego walutą jest dolar eastlandzki (E$). Firma sprzedaje materace i łóżka poprzez sieć 120 sklepów, które znajdują się w całej Eastlandii, oraz poprzez własną stronę internetową. Jest to największy w kraju sprzedawca łóżek i materacy pod względem obrotu. AmaZZZing Beds sprzedaje wszystkie główne marki materacy i łóżek, jak również własną markę, którą firma produkuje w zakładzie produkcyjnym w Eastlandii. Firma nie sprzedaje obecnie materacy ani łóżek poza Eastlandią.

Firmę założono w 1978 roku. W 2005 roku sprzedano ją funduszowi private equity. Inwestor ten nadal posiada 100 proc. udziałów w kapitale zakładowym spółki.

Celem AmaZZZing Beds jest utrzymanie czołowej pozycji wśród sprzedawców materacy i łóżek w Eastlandii. Planuje to osiągnąć poprzez:

- oferowanie pełnego asortymentu produktów, w tym wszystkich głównych marek materacy i łóżek dostępnych w Eastlandii, w swoich sklepach detalicznych i sklepie internetowym;

- zatrudnianie w placówkach sprzedaży detalicznej personelu, który jest dobrze wyszkolony zarówno w obsłudze klienta, jak i w udzielaniu wsparcia klientom w wyborze odpowiedniego materaca;

- uczynienie sklepów detalicznych przyjaznymi dla użytkownika. Firma stosuje system barwnego kodowania informacji w celu identyfikacji typu materaca i jego unikatowych cech.

W swoim zakładzie produkcyjnym AmaZZZing Beds produkuje własną markę materacy sprężynowych, hybrydowych i tapczanów. Zatrudnia również niewielki zespół badawczo-rozwojowy, który nieustannie pracuje nad technologią materaców, aby poprawić jakość snu konsumentów. Około 30 proc. przychodów i 33 proc. zysku brutto spółki pochodzi z własnych materacy i łóżek. Wszystkie inne materace i łóżka sprzedawane w sklepach detalicznych pochodzą od znanych markowych producentów.

Czytaj więcej:

Biznes

Czynniki zewnętrzne i ich wpływ na ocenę projektu - case study od CIMA

Pro

Inne informacje dotyczące działalności przedsiębiorstwa

Polityką AmaZZZing Beds jest wynagradzanie pracowników powyżej krajowego minimum egzystencji (ang. living wage – wartość koszyka dóbr niezbędnych do podtrzymania funkcji życiowych człowieka i sprawności psychofizycznej). Firma została uznana za dobrego pracodawcę przez Instytut Handlu Eastlandii w aspekcie dobrostanu pracowników i możliwości szkoleniowych.

Budżety są tworzone corocznie z wykorzystaniem budżetowania przyrostowego, na podstawie informacji dostarczonych przez menedżerów funkcjonalnych. Firma stosuje partycypacyjne podejście do budżetowania, a kierownicy funkcjonalni ponoszą odpowiedzialność za budżet w swoich obszarach. Na potrzeby produkcji tworzone są standardowe karty kosztów, które są corocznie aktualizowane.

Branża materacy i łóżek w Eastlandii

Po latach stagnacji w ciągu ostatnich 5 lat nastąpił wzrost sprzedaży materacy i łóżek (o 3,5 proc. rocznie w tym okresie), co jest częściowo spowodowane popularnością filozofii wellness i dbania o jakość snu, które są postrzegane jako ważne dla zdrowia. Wiele osób obecnie monitoruje cyfrowo swoje wzorce snu.

Zarówno w produkcji, jak i sprzedaży detalicznej łóżek i materacy coraz ważniejszy staje się zrównoważony rozwój. W 2018 r. firma Zee Sleep jako pierwsza w Eastlandii wyprodukowała materac wykonany w dużej mierze z materiałów pochodzących z recyklingu. W tym samym roku Gordon’s Beds (główny konkurent) rozpoczął program recyklingu, w ramach którego klienci mogą oddać swoje stare łóżko i materac do ponownego przetworzenia. Recykling starych materacy jest poważnym problemem w Eastlandii. Raporty branżowe sugerują, że tylko 20 proc. z nich jest poddawanych recyklingowi, reszta kończy na wysypiskach śmieci. W 2019 r. AmaZZZing Beds ogłosił swój własny program zrównoważonego rozwoju, w tym plan zastąpienia wszystkich pojazdów dostawczych napędzanych olejem napędowym pojazdami hybrydowymi.

Zadanie

Mamy 1 grudnia 2020 r. Spółka jest zainteresowana wdrożeniem nowych inicjatyw z zakresu zrównoważonego rozwoju, w związku z czym zdecydowała się na produkcje serii eko materacy wytwarzanych głównie z materiałów otrzymanych z materacy poddanych wcześniej recyclingowi. Materace eko będą oferowane w szczególności konsumentom wrażliwym na kwestie klimatyczne. Produkcja i sprzedaż rozpoczną się w styczniu 2021.

Kilka dni później spółka zdecydowała się na zaoferowanie nowej usługi, która pozwoli nabywcom nowych materacy na odebranie przy okazji zakupu ich starych materacy do recyklingu, po uiszczeniu opłaty recyklingowej. Odebrane materace zostaną przez Spółkę następnie zdemontowane, a materiały składowe skompaktowane przed sprzedażą do firmy recyklingowej. Usługa zostanie uruchomiona w styczniu 2021.

Kilka tygodni później Stephan Tang, dyrektor finansowy, informuje:

„Asortyment ekologicznych materaców sprzedaje się dość dobrze, a nowa usługa recyklingu cieszy się dużym zainteresowaniem. Dlatego zdecydowaliśmy się wziąć w leasing kilka nowych pojazdów dostawczych, aby sprostać rosnącemu popytowi. Ponieważ jest to pierwszy raz, kiedy bierzemy sprzęt w leasing, zarząd poprosił o szczegóły dotyczące ujmowania leasingu w naszych sprawozdaniach finansowych. Szczegóły dotyczące leasingu przedstawiłem w Tabeli 1, którą wkrótce Ci prześlę.

Przygotuj raport, który będę mógł przedstawić na następnym spotkaniu zarządu, wyjaśniający, w jaki sposób leasing będzie początkowo ujmowany w naszych księgach rachunkowych oraz jak będzie traktowany w naszym sprawozdaniu finansowym za rok zakończony 30 czerwca 2021 r. i w latach następnych.

Kierownictwo podjęło również decyzję o sfinansowaniu dodatkowych działań marketingowych dla gamy materacy ekologicznych. Helene Hugo, dyrektor marketingu, zasugerowała trzy potencjalne pakiety marketingowe, które kosztują tyle samo, ale wykorzystują inny zestaw mediów. Firma zajmująca się badaniem rynku oszacowała oczekiwaną wartość dodatkowych nakładów, odchylenie standardowe i współczynnik zmienności dla każdego pakietu. Szczegóły podsumowałem w Tabeli 2. Helene chciałaby skorzystać z pakietu C, ponieważ ma on najwyższą wartość oczekiwaną.

W swoim sprawozdaniu zawrzyj również wyjaśnienie danych liczbowych przedstawionych w Tabeli 2 oraz własną opinię dotyczącą tego, czy wybór pakietu w oparciu o wartość oczekiwaną byłby najlepszym podejściem. Wyjaśnij również podejścia do podejmowania decyzji polegające na unikaniu ryzyka i poszukiwaniu ryzyka oraz pakiet, który zostałby wybrany w oparciu o każde z nich”.

Odpowiadasz Stephanowi, że prześlesz mu raport jak najszybciej.

Tabela 1. – Szczegóły umowy leasingowej

* Wartość bieżąca z wyłączeniem płatności leasingowych dokonanych z góry na 1 marca 2021 r.

Tabela 2. – Proponowane pakiety marketingowe

Komentarz eksperta

Mariusz Rogowski, ACMA CGMA Członek CIMA, analityk finansowy specjalizujący się w tematach z zakresu ESG

Jak wynika z opisu tego przypadku biznesowego kwestie zrównoważonego rozwoju w zakresie produkcji i dystrybucji materaców stanowią obecnie najważniejszy trend rynkowy. Rosnąca świadomość klientów w tym zakresie powoduje zmianę ich decyzji zakupowych. Klienci szukają produktów, których wpływ na środowisko jest możliwie jak najmniejszy, firm, które rozumieją te oczekiwania i są w stanie na nie w rozsądny sposób odpowiedzieć. Konkurenci AmaZZZing Beds wdrożyli już w tym zakresie konkretne inicjatywy. Zee Sleep oferuje materace z materiałów pochodzących z recyklingu, a Gordon’s Beds możliwość przekazania starego materaca do recyklingu.

AmaZZZing Beds jako lider rynku ogłosił własny program zrównoważonego rozwoju, którego jednym z głównych punktów jest wymiana wszystkich pojazdów z silnikiem diesla na pojazdy hybrydowe.

Z treści zadania egzaminacyjnego dowiedzieliśmy się, że AmaZZZing Beds wprowadziło na rynek nową linię materacy Eco oraz nową usługę recyklingową. Obie decyzje przyniosły zwiększoną sprzedaż, a co za tym idzie zwiększony popyt na usługi transportowe. Spółka zdecydowała się zatem na zwiększenie swojej floty pojazdów. Inwestycja ta, zgodnie z decyzją SMT będzie realizowana przez AmaZZZing Beds po raz pierwszy w formie leasingu.

Ujęcie w księgach po raz pierwszy i na 30.06.2021

Zgodnie z IFRS 16 w dacie rozpoczęcia leasingu po stronie leasingobiorca rozpoznaje w swoich księgach (1) aktywa z tytułu prawa do używania i (2) zobowiązanie równe wartości bieżącej niezapłaconych rat leasingowych oraz ewentualnych innych płatności wynikających z umowy, np. z tytułu opcji kupna aktywa po zakończeniu umowy. Stopa procentowa użyta do ustalenia wartości bieżącej to IRR umowy leasingu, jeżeli można ją ustalić lub tzw. krańcowa stopa procentowa, czyli cena po której leasingobiorca może zaciągnąć zobowiązanie na podobny okres i przy podobnych zabezpieczeniach na finansowanie zakupu składnika majątku analogicznego do „prawa do używania”.

Na 1 marca 2021 r. AmaZZZing powinien dokonać następującego ujęcia:

(1) Wn aktywa: „prawo używania”* = 122,895 E$ + 37,105 E$ + 4,000 E$ = 164,000 E$

(2) Ma zobowiązania leasingowe, zgodnie z informacją z Tabeli 1 = 122,895 E$

* ujęcie początkowe następuje wg kosztu, na który składają się: wartość początkowa zobowiązania leasingowego, raty leasingowe zapłacone przy lub przed uruchomieniem umowy, pomniejszone o otrzymane zachęty leasingowe, wszelkie koszty bezpośrednie poniesione przez leasingobiorcę w związku z zawarciem umowy, a także szacunkowe koszty związane z demontażem i usunięciem składnika aktywów, przeprowadzeniem renowacji miejsca bądź składnika aktywów do stanu wymaganego przez warunki leasingu.

Na 30 czerwca 2021 r. (zamknięcie roku) spółka dokona wyceny na dzień bilansowy:

(3) Wn „prawo do używania” ** = 164,000 E$ - 164,000 / 5 x 4/12 = 153,067 E$

(4) Ma Wartość bieżąca rat leasingowych = 122,895 E$ oraz

(5) Ma odsetki naliczone*** za okres od 1.03.2021 do 30.06.2021, czyli za 4 miesiące

Pozycje (4) i (5) zostaną rozbite na zobowiązania krótko- (do 12 miesięcy) i długoterminową (pow. 12 mies.). W kolejnych latach wartość zobowiązania będzie ustalana z uwzględnieniem kolejnych rat, których termin płatności przypada na dzień 1 marca w latach 2022-26. Wartość prawa do używania będzie ustalana z uwzględnieniem amortyzacji, która w skali roku wynosi 164,000 E$ / 5 = 32,800 E$

** prawo do używania aktywa wycenia się na dzień bilansowy zgodnie z MSR 16 według modelu kosztowego lub wartości przeszacowanej. Dla nieruchomości inwestycyjnej można także wybrać metodę wartości godziwej zgodnie z MSR 40.

*** w zadaniu nie podano IRR umowy leasingu, można ją wyliczyć, ale nie jest to przedmiotem pytania.

Ujęcie w sprawozdaniu finansowym za rok 2021 i lata kolejne

Do wyniku spółki zaliczone zostaną po stronie kosztów:

1) za rok 2021: odsetki naliczone od 1.03 do 30.06.2021, w latach 2022–25 odsetki zapłacone (płatność przypada 1 marca) i naliczone za 4 miesiące na dzień bilansowy 30 czerwca, a w 2026 tylko odsetki zapłacone w ostatniej racie;

2) amortyzacja „prawa do używania”, zgodnie z przyjętą metodą wyceny; przy amortyzacji liniowej za rok 2021 amortyzacja zostanie naliczona za 4 miesiące = 4/12 x 164,000 E$ / 5 = 10,933 E$, w latach 2022-25 roczny koszt = 164,000 E$ / 5 = 32,800 E$, a w ostatnim roku używania pozostaje 8 miesięcy, czyli koszt = 21,867 E$.

Jakie rozwiązanie jest najlepsze

W Tabeli 2 mamy trzy miary statystyczne: wartość oczeki- waną, odchylenie standardowe i współczynnik zmienności dodatkowej marży na pokrycie kosztów stałych (przychody – koszty zmienne), dalej „marży, każdego z trzech zaproponowanych pakietów marketingowych.

Wartość oczekiwana EV danego pakietu marketingowego to średnia wartość dodatkowej marży możliwej do uzyskania w wyniku jego wdrożenia, ważona prawdopodobieństwem jego realizacji.

Odchylenie standardowe pakietu marketingowego jest miarą zróżnicowania dodatkowej marży operacyjnej możliwej do uzyskania po jego wdrożeniu w stosunku do jej wartości oczekiwanej. Zróżnicowanie można interpretować jako miarę ryzyka, im wyższe odchylenie standardowe tym większa niepewność realizacji wartości oczekiwanej danego pakietu.

Współczynnik zmienności jest ilorazem odchylenia standardowego i wartości oczekiwanej i normalizuje zróżnicowanie wyników w przedziale od 0 do 1.

Wybór pakietu wyłącznie w oparciu o wartość oczekiwaną nie jest dobrym podejściem, gdyż pomijamy bardzo ważny w tej analizie element ryzyka, opisany przez rozkład prawdopodobieństwa realizacji dodatkowej marży operacyjnej. Wysoki współczynnik zmienności oznacza, że ryzyko realizacji tego KPI na poziomie wartości oczekiwanej także jest wysokie. W zadaniu Pakiet C ma najwyższą EV, jednakże przy najwyższym oczekiwanym od niej odchyleniu. Wartość oczekiwana zgodnie z w/w definicją uwzględnia wszystkie możliwe do osiągnięcia poziomy marży operacyjnej i prawdopodobieństwa ich wystąpienia. Oznacza to, że przy wielokrotnym powtórzeniu decyzji o wyborze pakietu średnia ich wyniku zmierzałaby do wartości oczekiwanej. Jednak przy jednorazowej decyzji wynik może istotnie odbiegać od EV, a o tym jak bardzo powinniśmy być przygotowani na różnicę mówi nam właśnie odchylenie standardowe i współczynnik zmienności. Z uwagi na powyższe poleganie wyłączenie na EV nie jest dobrym podejściem, w szczególności przy decyzjach jednorazowych. W zadaniu nie mamy informacji o typie rozkładu ani o tym jak ustalono poszczególne prawdopodobieństwa. Być może dane, które użyto do jego oszacowania nie są już aktualne, być może analiza marketingowa nie uwzględniła istotnych dziś zmiennych, takich jak zmiany preferencji klientów w odniesieniu do produktów zrównoważonych lub nowych regulacji kształtujących zachowania podmiotów w tym obszarze.

Model podejmowania decyzji na podstawie poziomu akceptacji ryzyka

Przyjmując podejście otwartości na ryzyko (ang. risk seeking) wybierzemy pakiet dający największą dodatkową marżę, niezależnie od poziomu ryzyka jej realizacji. Z da- nych w zadaniu nie możemy ustalić, który z Pakietów za- wiera scenariusz z najwyższą możliwą marżą operacyjną. Patrząc na dane z Tabeli 2 prawdopodobnie jest to pakiet C, gdzie EV i odchylenie standardowe są najwyższe.

Podejście unikania ryzyka (ang. risk averse) oznacza, że wybrany zostanie pakiet, dla którego przy danej war- tości oczekiwanej realizacji dodatkowej marży poziom ryzyka jest najmniejszy. Miarą pomocną w wyborze takiej opcji jest współczynnik zmienności, wskazujący poziom ryzyka przypadający na jednostkę EV. Przy wyborze tego podejścia należy wybrać pakiet A.