Z takim pytaniem zwrócił się wnioskodawca do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej we wniosku o wydanie indywi- dualnej interpretacji prawa podatkowego z 25 sierpnia 2022 r. (0111-KDIB1-2.4010. 369.2022.1.DP).
Wnioskodawca w opisywanej sprawie jest spółką prawa niemieckiego (odpowiednikiem polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) z siedzibą na terytorium Niemiec. Spółka zarządza funduszami inwestycyjnymi zajmującymi się obrotem i wynajmem nieruchomości, a swoją działalność gospodarczą w Polsce prowadzi poprzez oddział. Przedmiotem działalności oddziału jest m.in. zarządzanie nieruchomościami w imieniu funduszy oraz zarządzanie środkami inwestowanymi w nieruchomości. Spółka podlega w Niemczech opodatkowaniu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania. W opisywanej sprawie, spółka powzięła wątpliwość czy oddział może zostać zakwalifikowany jako spółka nieruchomościowa w rozumieniu ustawy o CIT.
Spółka nieruchomościowa
Pojęcie „spółki nieruchomościowej” zostało wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z początkiem 2021 r. O tym, czy dany podmiot zostanie uznany za spółkę nieruchomościową w świetle ustawy decyduje fakt sporządzania bilansu na podstawie przepisów o rachunkowości, posiadanie nieruchomości zlokalizowanych na terytorium Polski o określonej wartości, odpowiedni udział tych nieruchomości w sumie aktywów tego podmiotu oraz odpowiedni procentowy udział przychodów z nieruchomości w przychodach tego podmiotu. Co jednak istotne – jak podkreślił organ podatkowy – przesłanki te muszą zostać spełnione łącznie.
Konsekwencją posiadania przez dany podmiot statusu spółki nieruchomościowej jest natomiast m.in.: powstanie po stronie spółki nieruchomościowej obowiązków płatnika podatku dochodowego od osób prawnych w przypadku przeniesienia własności udziałów tej spółki, obowiązek składania informacji o strukturze udziałowej tej spółki, a także – w określonych przypadkach: ograniczenie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych w pełnej wysokości, czy też obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego pod groźbą kary do 1 mln zł.
Zdaniem autora
Hubert Palewski - konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte
Nie ulega wątpliwości, że uzyskanie statusu spółki nieruchomościowej niejednokrotnie może być problematyczne dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. Wynika to głównie z dodatkowych obowiązków podatkowych ciążących na takich podmiotach.
W analizowanej sprawie argumentacja wnioskodawcy zaakceptowana przez DKIS wydaje się być w pełni uzasadniona z perspektywy wykładni literalnej i celowościowej rozpatrywanych przepisów. W szczególności, oddział nie posiada osobowości prawnej, nie jest spółką i nie ma obowiązku sporządzania bilansu. Oddział nie posiada własnych nieruchomości i przychodów – są one jedynie przypisane do oddziału na potrzeby zarządcze i podatkowe. Co więcej, oddział (zagraniczny zakład) nie byłby w stanie wypełnić nałożonych na niego obowiązków w przypadku uznania go za spółkę nieruchomościową. Z perspektywy polskich podmiotów komentowane rozstrzygnięcie wydaje się korzystne. Nie zmienia to faktu, że przepisy dotyczące spółek nieruchomościowych wciąż dostarczają wielu wątpliwości interpretacyjnych i praktycznych.
Działalność prowadzona przez oddział
W przedstawionym stanie faktycznym, spółka niemiecka posiada ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce w związku z działalnością prowadzoną przez oddział (tj. zagraniczny zakład dla celów podatkowych).
Wnioskodawca słusznie zauważył jednak, że utworzony oddział nie jest odrębnym podmiotem w stosunku do jednostki macierzystej, lecz stanowi jej część, zatem spółka zagraniczna i oddział, poprzez który prowadzi ona działalność na terytorium Polski są traktowane jako jeden podmiot. Oddział nie ma możliwości prowadzenia działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek, a wszystkie czynności prawne dokonywane przez oddział muszą mieć umocowanie w woli odpowiednich organów zagranicznego przedsiębiorcy. Oddział nie może zatem funkcjonować w obrocie gospodar- czym niezależnie od jednostki macierzystej.
Bez znaczenia pozostaje zatem to, że dla celów podatkowych przyjmuje się fikcję prawną o podatkowej odrębności zakładu. Polega ona na tym, że na potrzeby CIT, wszystkie przychody i koszty osiągane przez spółkę niemiecką w Polsce (w tym związane z działalnością polegającą na wynajmie nieruchomości), alokowane są do oddziału (zakładu) i efektywnie opodatkowane w Polsce.
Co więcej, jak zauważył wnioskodawca „uznanie Oddziału za spółkę nieruchomościową byłoby sprzeczne z zasadą racjonalności ustawodawcy. Z uwagi na nieadekwatność i niedostosowanie obowiązków nałożonych na spółki nieruchomościowe do statusu prawnego Oddziału (…) nie byłby on (…) w stanie spełnić żadnego z nałożonych na Oddział obowiązków. (…) posiadanie przez Oddział status spółki nieruchomościowej byłoby całkowicie niecelowe”.
Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że oddział nie spełnia podstawowej przesłanki definiującej spółkę nieruchomościową dotyczącą obowiązku sporządzania bilansu na podstawie przepisów o rachunkowości. W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o CIT, obowiązek prowadzenia ewidencji rachunkowej spoczywa na podatniku, czyli jednostce macierzystej (w tym przypadku spółce niemieckiej) działającej poprzez oddział, a nie bezpośrednio na oddziale. Wyklucza to w tym przypadku możliwość uznania oddziału za spółkę nieruchomościową.
Stanowisko fiskusa
W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy. Dyrektor KIS podkreślił, że oddział nie posiada osobowości prawnej, a jest jedynie wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie częścią działalności gospodarczej prowadzonej przez zagranicznego przedsiębiorcę. Ponadto, oddział jako wyodrębniona jednostka organizacyjna nie ma struktury udziałowej, ani nie występują inne podobne prawa do uczestnictwa w nim.
