Przedpłata może przyjąć charakter zadatku lub zaliczki. To, którą z tych form będzie, zależy od woli i decyzji stron umowy. Ważne jednak, by w zawieranej umowie tę decyzję zamieścić.
Ogólny sposób działania instytucji zadatku wynika z treści art. 394 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU 2022 r., poz. 1360 ze zm.; dalej kc): W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.