Stanowisko takie zajął dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 18 sierpnia 2023 r. (0111- KDIB1-3.4010.341.2023.3.JG).

Pozyskanie nowego inwestora to dla spółki często wieloetapowy i długotrwały proces, w którym ogromną rolę odgrywa odpowiednie przygotowanie i zaangażowanie. Stawką przedsięwzięcia może być dostęp do nowych rynków, know-how, nowego lub tańszego kapitału, a więc strategiczna możliwość dalszego rozwoju czy długoterminowy wzrost przychodów spółki. Z tego względu często w poszukiwanie inwestora angażowane są wyspecjalizowane w tym podmioty. Standardowym modelem ich wynagradzania jest tzw. success fee, tj. wynagrodzenie uzależnione od sukcesu i korelujące z wartością transakcji. Należy zauważyć, że najczęściej w takich sytuacjach dochodzi jednak do sprzedaży udziałów lub akcji spółki – a więc ona sama nie uzyskuje na tym etapie żadnych przychodów, ale ponosi koszt wynagrodzenia doradcy zaangażowanego w proces pozyskania nowego inwestora. Czy taki koszt może więc stanowić koszt podatkowy?

Stan faktyczny

Wnioskodawcą była polska spółka osobowa, prowadząca działalność m.in. w zakresie projektowania oraz produkcji urządzeń elektrycznych z branży zabezpieczeń. W związku z planowanym rozwojem spółki podjęto starania w zakresie pozyskania nowego wsparcia i inwestycji w obszarze prowadzonej działalności operacyjnej. Planowane działania nie wiązałyby się z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki. Pozyskanie nowego inwestora było dla spółki istotne m.in. ze względu na warunki ekonomiczne, takie jak:

- pozyskanie dodatkowego finansowania m.in. dla dalszej ekspansji,

- potencjalnie tańszy dostęp do kapitału,

- potencjalne synergie kosztowe i przychodowe,

- potencjalny dostęp do nowych rynków (terytorialnych) i nowych segmentów rynku,

- dostęp do know-how biznesowego.

Spółka planowała zawrzeć umowę z zewnętrznym doradcą transakcyjnym, celem wsparcia działań w zakresie pozyskania nowego inwestora zainteresowanego nabyciem ogółu praw i obowiązków w spółce albo części lub całości jej udziałów po ewentualnym jej przekształceniu w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jeżeli proces zakończyłby się sukcesem, spółka byłaby zobowiązana zapłacić doradcy dodatkowe wynagrodzenie uzależnione od efektu, którego wysokość jest skorelowana z wartością transakcji, tj. ceną, jaką nowy inwestor zapłaci za ogół praw i obowiązków w spółce albo udziały w spółce po przekształceniu jej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

W związku z tym wnioskodawca zapytał, czy będzie uprawniony do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia uzależnionego od efektu wypłaconego doradcy (na podstawie faktury VAT) w związku ze skutecznym pozyskaniem inwestora.

Wnioskodawca stał na stanowisku, że w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o CIT spółka będzie uprawniona do uznania za koszt uzyskania przychodów tzw. success fee wypłaconego doradcy (na podstawie faktury VAT) w związku ze skutecznym pozyskaniem inwestora.

Co na to organ podatkowy

Organ podatkowy uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Jak wskazał organ, definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej ocenie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku pomiędzy poniesionym kosztem a powstaniem przychodu lub zabezpieczeniem źródła uzyskiwania przychodów.

Zdaniem organu, w odniesieniu do wydatków na nabycie usług doradczych opisanych we wniosku wszystkie przesłanki dotyczące uznania danych wydatków za koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT będą spełnione. Z uwagi na cel, jaki ma spełniać nabycie usług doradczych wskazanych we wniosku, poniesione wydatki na ich nabycie należy potraktować jako ogólne koszty działalności (gdyż nie są one związane z konkretnym przychodem), których celem jest zabezpieczenie i zachowanie źródeł przychodów, tj. koszty, które stanowią pośrednie koszty uzyskania przychodów. Poniesione przez Wnioskodawcę koszty usług doradczych mogą przełożyć się na powstanie przychodu spółki, a zatem w sytuacji opisanej we wniosku Wnioskodawca będzie uprawniony do uznania za koszt uzyskania przychodów wynagrodzenia uzależnionego od efektu, wypłacanego doradcy w przypadku skutecznego pozyskania inwestora.

Zdaniem autorów

Marta Chyla-Bielecka - menedżerka w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Damian Sowa - konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Stanowisko organu należy uznać za w pełni zasadne. Co prawda po stronie spółki w takiej sytuacji nie następuje bezpośrednie i natychmiastowe przysporzenie majątkowe, ale należy wziąć pod uwagę długofalowy wpływ transakcji na sytuację podmiotu gospodarczego – związek z przychodami i utrzymaniem ich źródła niewątpliwie występuje, jeśli to inwestor strategiczny, który w określonej perspektywie czasowej ma umożliwić spółce dalszą ekspansję i rozwój. Należy więc zgodzić się z organem, iż wynagrodzenie doradcy, który pomógł znaleźć inwestora i zawrzeć z nim umowę, niewątpliwie związane jest z prowadzoną działalnością gospodarczą, a tym samym powinno stanowić koszt uzyskania przychodów spółki. Praktyka organów podatkowych w podobnych stanach faktycznych jest jednolita i korzystna dla podatników. O możliwości zaliczania tego typu kosztów do kosztów uzyskania przychodów rozstrzygnięto już w szeregu indywidualnych interpretacji prawa podatkowego (por. m.in. 0114-KDIP2-2.4010.292.2023.2.PK, 0114-KDIP2-2.4010.18.2023.3.IN).

Także w orzecznictwie przyjmuje się, że kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów, w tym również w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. Kosztami będą więc również koszty pośrednie związane z uzyskiwanymi przychodami, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów) – nawet wówczas, gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Niemniej zwracamy uwagę, szczególnie w kontekście potencjalnych przyszłych kontroli organów podatkowych, że usługi niematerialne należy odpowiednio udokumentować – zarówno w odniesieniu do dowodów ich wykonania, jak i w zakresie ich zawiązku z przychodami. Często wynagrodzenie doradcy, którego zadaniem jest znalezienie nowego inwestora to duża, materialna kwota – należy więc zabezpieczyć ryzyko zakwestionowania takiego kosztu gromadząc odpowiednią dokumentację, jak i informacje o korzyściach, które w późniejszym czasie osiągnęła spółka w związku z pozyskaniem inwestora, aby potwierdzić celowość i racjonalność tego wydatku.