Tak rozstrzygnął dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 8 listopada 2023 r. (0114-KDIP1-2.4012. 400.2023.1.JO).

Stan faktyczny

Spółka, w ramach swojej działalności, planuje zawarcie umowy sprzedaży z klientem na dostawy części. Proces produkcji będzie realizowany na bazie potwierdzonych przez klienta zamówień, a dostawy części będą odbywać się zgodnie z określonymi w zamówieniu terminami i ilościami. Umowa między spółką a klientem przewiduje, że klient ma możliwość rozwiązania umowy lub zrezygnowania z zamówienia za pisemnym powiadomieniem spółki. W takiej sytuacji klient zobowiązuje się do pokrycia rzeczywistych i uzasadnionych kosztów poniesionych przez spółkę w związku z rezygnacją z umowy lub zamówienia, wraz z odpowiednią częścią marży. Kwoty za rozwiązanie umowy lub rezygnację z zamówienia będą ustalane indywidualnie w porozumieniu z klientem i uwzględnione w osobnym dokumencie, podpisanym przez obie strony.

Wnioskodawca powziął wątpliwość czy w opisanych okolicznościach środki wypłacane spółce w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy lub rezygnacją z zamówienia stanowić będą odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT.

W ocenie wnioskodawcy, wynagrodzenie mu wypłacane powinno stanowić odpłatne świadczenie usług opodatkowane VAT.

Stanowisko fiskusa

W komentowanej sprawie dyrektor KIS zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy.

W celu uznania uiszczanej kwoty za wynagrodzenie w zakresie odpłatnego świadczenia usług, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem musi mieć charakter bezpośredni.

Z zawartej umowy pomiędzy podmiotami wynika, że spółka zobowiąże się do tolerowania takich sytuacji, w których klient może rozwiązać umowę w całości lub zrezygnować z zamówienia. Umowa precyzyjnie określa warunki związane z taką ewentualnością i zobowiązuje klienta do pokrycia rzeczywistych kosztów oraz części marży w przypadku rezygnacji z zamówienia. Zatem, występuje bezpośredni związek między świadczoną usługą (zgodą na rozwiązanie umowy/rezygnację ze zwolnienia) a otrzymywaniem wynagrodzenia, co stanowi kluczowy element w kontekście opodatkowa- nia VAT.

Zdaniem autorki

Klaudia Bajdiuk - konsultantka w dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte

Stosunki gospodarcze pomiędzy stronami mogą przewidywać różnego rodzaju postanowienia. W dzisiejszym dynamicznym świecie biznesu, elastyczność umów i możliwość przedterminowego zakończenia kontraktów stają się istotnym elementem relacji pomiędzy kontrahentami. Decyzje o rezygnacji z umowy przez klientów mogą wynikać z wielu czynników, takich jak m.in. zmiany w strategii biznesowej czy dostosowanie się do zmieniających się warunków rynkowych. Takie sytuacje wymagają nie tylko kreowania jasnych klauzul umownych, lecz także schematów odpowiedniej klasyfikacji prawnej, również w kontekście interpretacji prawa podatkowego, szczególnie jeśli chodzi o traktowanie takich świadczeń na gruncie VAT.

Omawiane rozstrzygnięcie organu jest zgodne z dość jednolitą oraz aktualną linią orzeczniczą, wyrażoną w przeszłości przykładowo w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 października 2020 r. (I FSK 22/18). Interpretacja przedstawia przeciwstawne stanowisko do uznawania takiego rodzaju świadczeń jako odszkodowania czy kary za poniesioną szkodę (pozostających poza regulacjami VAT). Niemniej, klasyfikacja taka nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie.

W kontekście sprawy, istotne jest również odniesienie się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Powołać należy się szczególnie na wyrok TSUE z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93, zgodnie z którym istnienie usługi podlegającego opodatkowaniu VAT wymaga:

- związku prawnego między podmiotami;

- powstania świadczenia wzajemnego;

- bezpośredniego związku między świadczeniem a otrzymanymi środkami.

W rozumieniu organu, opodatkowanie dotyczy wyłącznie czynności, które zostały wykonane w zamian za wynagrodzenie. W tym zakresie, wątpliwość można wiązać z oceną czy rekompensata za wypowiedzenie umowy powinna być określana mianem „wynagrodzenia”. Biorąc pod uwagę zawiłość wielu nawiązywanych transakcji, może stanowić to pole do powstania rozbieżności interpretacyjnych. Ważne jest w tym miejscu wskazanie cechy wynagrodzenia, którą jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług oraz otrzymaną zapłatą i dalsze ustalenie czy było ono należne z tytułu danego świadczenia.

W ocenie dyrektora KIS sama czynność przekazania środków finansowych nie podlega opodatkowaniu VAT i nie rodzi żadnych obowiązków podatkowych. Niemniej, w rozpatrywanym przypadku mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną, zatem zasadnym jest zgodzenie się ze stanowiskiem organu, iż z punktu widzenia przepisów uiszczane spółce środki należy traktować jako formę wynagrodzenia.

W świetle przytoczonych przepisów i orzecznictwa można zatem wnioskować, że świadczenie usług, za które przewidziano rekompensatę w sytuacji przedwczesnego zakończenia umowy lub zrezygnowania z zamówienia, mieści się w kategorii usług podlegających opodatkowaniu VAT. To wyraźne powiązanie pomiędzy świadczeniem usługi a otrzymywanym wynagrodzeniem, potwierdzone w nawiązanej między podmiotami umowie, stanowi uzasadnienie dla akceptacji takiego stanowiska.

Dyrektor KIS w swoim rozstrzygnięciu wskazał klarownie przesłanki i rozwinął ich znaczenie, wobec czego przedstawiony pogląd nie budzi szerszych niepewności. Interpretacja ta ma zatem istotny wpływ na rozumienie przez podatników istoty klasyfikacji środków otrzymywanych z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy. Ważne zatem z perspektywy podatników jest odpowiednie kształtowanie postanowień umownych oraz świadomości, że mimo przedterminowego wypowiedzenia umowy lub rezygnacji z zamówienia na pewnym etapie, mogą mieć do czynienia ze świadczeniem podlegającym opodatkowaniu VAT.