Nowa ordynacja podatkowa ma uniemożliwić zwrot nadpłat, gdyby bezpodstawnie wzbogaciły podatnika. Projektodawcy przywołują w uzasadnieniu sytuacje z przeszłości. Podatnik przerzucał wtedy ekonomiczny ciężar podatku na klienta, a prócz tego domagał się zwrotu od fiskusa. Zarówno w Polsce, jak i w Europie dochodziło do różnych rozstrzygnięć sądów w takich sprawach. Brytyjskiej sieci handlowej Marks & Spencer udało się w 2008 r. po głośnym procesie w Trybunale Sprawiedliwości UE wygrać zwrot 3,5 mln funtów z tytułu VAT. Chodziło o nienależny podatek od słodyczy za lata 1973–1994. Władze skarbowe przyznały się do złej ich klasyfikacji. Chciały jednak zwrócić tylko 10 proc. tej kwoty, zarzucając sieci, że podatek de facto zapłacili jej klienci. TSUE nie uznał tego za „bezpodstawne wzbogacenie", jak chciał brytyjski fiskus.
W Polsce spory dotyczyły m.in. akcyzy od prądu. Doszło do rozbieżnych uchwał NSA w tych sprawach. W 2009 r. sędziowie Izby Finansowej uznali, że przeniesienie ciężaru podatku na klientów nie stoi na przeszkodzie zwrotowi zapłaty (sygn. I FPS 4/09). W 2011 r. Izba Gospodarcza zawyrokowała zupełnie inaczej (sygn. I GPS 1/11).
Pytani przez „Rzeczpospolitą" eksperci krytycznie odnoszą się do pomysłu podatkowej komisji kodyfikacyjnej. Zwracają uwagę, że trudno będzie wykazać, czy doszło do wzbogacenia podatnika i w jakim stopniu.
– Wprawdzie ciężar dowodów ma tu spoczywać na organie podatkowym, ale będzie to oznaczało zwracanie się do podatnika o przedstawienie konkretnych dowodów, analiz, sposobu kalkulacji ceny itp. – zauważa Alicja Sarna, doradca podatkowy i partner w MDDP.
Z kolei Tomasz Pabiański, doradca podatkowy w PwC, twierdzi, że gdy sprzedaż następuje na na rzecz konsumenta z ceną brutto, nie można mówić o zwrocie nienależnie pobranego podatku jak o bezpodstawnym wzbogaceniu. Przewiduje on, że nowy przepis będzie silnym orężem władz podatkowych.
– Mogą wykorzystywać nowy przepis do odmowy nadpłat w podatkach pośrednich, przede wszystkim VAT. Takie próby są już dziś podejmowane – mówi Pabiański.
etap legislacyjny: Konsultacje wewnątrzresortowe
