- Jestem przedsiębiorcą zarejestrowanym jako czynny podatnik VAT. Moją podstawową działalnością jest świadczenie zwolnionych od VAT usług pośrednictwa ubezpieczeniowego. Ponadto świadczę opodatkowane VAT według stawki 23 proc. usługi doradztwa finansowego. W związku z prowadzeniem działalności mieszanej podatek naliczony od większości zakupów odliczam proporcjonalnie. Występują jednak u mnie również zakupy wykorzystywane wyłącznie do celów działalności zwolnionej od podatku (od zakupów takich nie odliczam VAT) oraz wykorzystywane wyłącznie do celów działalności opodatkowanej (od takich zakupów odliczam VAT w całości).

Zamierzam jednak zaprzestać świadczenia usług doradztwa finansowego i zrezygnować ze statusu podatnika VAT czynnego. Czy w tej sytuacji powinienem złożyć zgłoszenie VAT-Z, jeżeli nadal będę prowadził działalność zwolnioną od VAT? Jak taka sytuacja wpłynie na dokonane przeze mnie zakupy, od których VAT odliczyłem w całości lub częściowo? – pyta czytelnik.

Obowiązek składania przez podatników zgłoszeń VAT-Z określa art. 96 ust. 6 ustawy o VAT, który stanowi, że jeżeli zarejestrowany podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegającej opodatkowaniu, jest on obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego. Zgłoszenie to jest dla naczelnika urzędu skarbowego podstawą do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT.

Istnieją dwa rodzaje czynności podlegających opodatkowaniu:

- czynności opodatkowane VAT oraz

- czynności zwolnione od tego podatku

– przy czym czynności zwolnionych od VAT nie należy utożsamiać z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu. Powoduje to, że w przedstawionej sytuacji nie zaprzestanie Pan wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, gdyż nadal będzie Pan wykonywał czynności zwolnione od VAT. A zatem w przedstawionej sytuacji nie powinien Pan składać zgłoszenia VAT-Z.

Informacja do urzędu

Zamiast tego zgłoszenia powinien Pan zaktualizować zgłoszenie VAT-R, wskazując w poz. 31 tego formularza, że będzie dokonywał (dokonuje) sprzedaży wyłącznie zwolnionej od VAT na podstawie art. 43 ustawy o VAT. W poz. 8 trzeba z kolei wskazać datę, od której taka sytuacja będzie miała (ma) miejsce. Zgłoszenie takie będzie dla naczelnika urzędu skarbowego podstawą do zmiany Pana statusu w rejestrze podatników VAT na podatnika VAT zwolnionego (zob. art. 96 ust. 10 ustawy o VAT).

Roczna albo rozłożona w czasie

Jeżeli chodzi o zakupy, w stosunku do których prawo do odliczenia przysługiwało częściowo, korekta podatku odliczonego powinna zostać ujęta w ramach korekty rocznej, o której mowa w art. 91 ust. 1 ustawy o VAT, albo – w przypadku towarów i usług podlegających korekcie rozłożonej w czasie (na 5 lub 10 lat) – korekt rocznych, o których mowa w art. 91 ust. 2 ustawy o VAT.

Przykład

Podatnik prowadzący dotychczas działalność mieszaną z końcem kwietnia 2017 r. zrezygnował z prowadzenia działalności opodatkowanej, a w konsekwencji od 1 maja 2017 r. prowadzi wyłącznie działalność zwolnioną przedmiotowo od VAT. Na użytek prowadzonej działalność podatnik wynajmuje lokal na biuro, a więc podatek z faktur za wynajem tego biura w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2017 r. dotyczył działalności mieszanej podatnika. Podatek z tych faktur podatnik odliczał w wysokości 23 proc., tj. w wysokości obowiązującej go w 2017 r. proporcji wstępnej. W tej sytuacji:

1) podatek odliczony z faktur za najem biura w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2017 r. podatnik powinien skorygować w ramach korekty rocznej za 2017 r.,

2) podatnik nie ma prawa do odliczania VAT z faktur za najem biura w okresie od 1 maja 2017 r.

Na zasadach ogólnych

Inaczej jest w przypadku zakupów, w stosunku do których prawo do odliczenia przysługiwało w całości. W tym zakresie korekta podatku odliczonego powinna zostać przeprowadzona na zasadach określonych w art. 91 ust. 7-7d ustawy o VAT. Zgodnie z tymi przepisami towary i usługi, o których mowa, dzielą się na trzy grupy:

1) towary i usługi podlegające korekcie rozłożonej w czasie (na 5 lub 10 lat) – w tym zakresie korekta podatku odliczonego powinna być dokonywana w ramach korekt rocznych (zob. art. 91 ust. 7a w zw. z art. 91 ust. 2 ustawy o VAT),

2) towary i usługi inne niż podlegające korekcie rozłożonej w czasie, wykorzystywane przez podatnika do działalności gospodarczej – w tym zakresie korekta jest robiona jednorazowo (w stosunku do całej kwoty podatku odliczonego) w okresie rozliczeniowym zmiany prawa do odliczenia, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania, nie upłynęło 12 miesięcy; w przeciwnym razie korekta nie będzie musiała zostać dokonana (zob. art. 91 ust. 7c ustawy o VAT),

3) inne niż wymienione powyżej towary i usługi, w szczególności towary handlowe lub surowce i materiały – w tym zakresie korekta jest ujmowana jednorazowo (w stosunku do całej kwoty podatku odliczonego) w okresie rozliczeniowym zmiany prawa do odliczenia.

Uwaga! Korekty, o których mowa, często powinny być wykazane przez podatników w specjalnie w tym celu składanych deklaracjach VAT. Jest tak, gdyż wyłączenia obowiązku regularnego składania deklaracji VAT przez podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo od VAT nie stosuje się, między innymi, jeżeli podatnicy są obowiązani do rozliczenia korekty podatku odliczonego, o której mowa w art. 90a, art. 90c lub art. 91 ustawy o VAT (zob. art. 99 ust. 7 pkt 2 ustawy o VAT).

Przykład

Wróćmy do poprzedniego przykładu i załóżmy, że podatnik, o którym w nim mowa, w styczniu 2017 r.  abył laptopa przeznaczonego wyłącznie na potrzeby działalności opodatkowanej, a więc z tytułu nabycia którego podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT w całości. W związku z rezygnacją od 1 maja 2017 r. z dalszego prowadzenia działalności opodatkowanej, od tego dnia podatnik będzie wykorzystywać laptopa wyłącznie do działalności zwolnionej od podatku. W związku z tym – ponieważ od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania, nie upłynęło 12 miesięcy – podatnik jest zobowiązany w okresie rozliczeniowym zmiany prawa do odliczenia do korekty całości podatku odliczonego przy nabyciu urządzenia. Okresem rozliczeniowym zmiany prawa do odliczenia jest w omawianej sytuacji maj 2017 r. (skoro rezygnacja z dalszego prowadzenia działalności opodatkowanej nastąpiła w maju 2017 r.). Zakładając, że podatnik dotychczas składał miesięczne deklaracje VAT-7 – korektę tę jest obowiązany ująć w deklaracji VAT-7 za maj 2017 r.

Autor jest doradcą podatkowym