Organy podatkowe uznają, że wydatki na wsparcie inicjatyw społecznie użytecznych nie wpłyną na osiągane przez firmę obroty opodatkowane VAT, więc nie można odliczyć od nich podatku od towarów i usług. Można je natomiast uznać za koszt uzyskania przychodów, gdyż zostaną poniesione w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Izba Skarbowa w Katowicach przedstawiła stanowisko na ten temat w interpretacji z 11 października 2016 r. (IBPP3/4512-437/16-1/EJ).
Z wnioskiem zwróciła się spółka z o.o. (radio), która na podstawie udzielonej jej koncesji rozpowszechnia program radiowy o charakterze uniwersalnym. Jest także wydawcą portalu zapewniającego dostęp do materiałów tekstowych, graficznych i multimedialnych o różnorodnej tematyce. Uzyskuje przychody m.in. ze sprzedaży czasu reklamowego radia oraz przestrzeni reklamowej w portalu.
Spółka zamierza upowszechniać działalność społecznie użyteczną, jak m.in.: wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej, integracja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, działalność charytatywna, ochrona i promocja zdrowia, działalność na rzecz osób niepełnosprawnych.
Strategia marketingowa
Podejmowanie tych działań to jeden z elementów strategii marketingowej radia. Wpłynie na postrzeganie wydawcy jako podmiotu odpowiedzialnego społecznie, wspierającego różne społeczności. Spółka zakłada, że efektem będzie wzrost słuchalności programu radiowego i zwiększenie liczby wejść na stronę internetową. W ten sposób zwiększą się przychody z emisji reklam.
W praktyce będzie to realizowane w taki sposób, że spółka ogłosi na antenie programu radiowego lub w portalu zamiar wsparcia inicjatyw społecznie użytecznych. Słuchacze będą zgłaszać propozycje wsparcia potrzebujących tego osób, instytucji lub społeczności. Taką społecznością mogą być np. dzieci, które w małych miejscowościach i wsiach nie mają placu zabaw. Powołana przez spółkę kapituła wybierze inicjatywę, której przyzna pomoc finansową.
Radio zbuduje plac zabaw
Gdy wybrana zostanie budowa placu zabaw, wsparcie ze strony spółki będzie polegać na zakupie przez nią towarów i usług. Będą to np. usługi projektowe, materiały budowlane, usługi budowlane, usługi nadzoru inwestorskiego, usługi kierownika robót. Informacje o tej inicjatywie będą rozpowszechniane na antenie programu radiowego i w internecie w postaci np. wywiadów z osobą, która zgłosiła inicjatywę, relacji z placu budowy, czy zdjęć bawiących się dzieci. Słuchacze będą aktywnie uczestniczyć w przedsięwzięciu, np. będą mogli zgłaszać konkretne towary i usługi, które w ich ocenie najlepiej przyczynią się do zrealizowania celu społecznie użytecznego.
Spółka zaznaczyła, że poniesienie wydatków na ten cel jest konieczne, aby informacje o podjętym działaniu mogły stać się elementem programu radiowego czy portalu. Spółka będzie posiadać dokumentację poniesionych wydatków (faktury).
Spółka zapytała, czy przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług na działalność społecznie użyteczną. Argumentowała, że mają one związek z czynnościami opodatkowanymi, gdyż m.in. są elementem strategii marketingowej.
Odpowiedź izby skarbowej była jednak negatywna. Izba przypomniała, że zgodnie z art. 86 ustawy o VAT, prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje tylko podatnikom VAT, jeśli zakupy mają związek z czynnościami opodatkowanymi. Odliczyć można tylko podatek związany z transakcjami opodatkowanymi, których następstwem jest określenie podatku należnego. Wyklucza to możliwość odliczenia VAT od towarów i usług, które są wykorzystywane do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających opodatkowaniu.
Bez związku z działalnością
Organ podatkowy stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie nie występuje bezpośredni związek z działalnością opodatkowaną, gdyż nabywane towary i usługi nie wiążą się bezpośrednio z wykonywaniem przez spółkę czynności opodatkowanych VAT w zakresie sprzedaży reklam. Nie ma też pośredniego wpływu na przyszłą sprzedaż opodatkowaną spółki przez ewentualne nakłonienie reklamodawców do nabywania czasu reklamowego. Jak czytamy w interpretacji: „Brak jest związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy realizacją działalności społecznie użytecznej, o której może być mowa podczas programu radiowego, a potencjalnym zwiększeniem przychodów spółki z tytułu sprzedaży czasu reklamowego".
Tym samym nie można uznać, że np. zbudowanie placu zabaw wpłynie na zwiększenie obrotów spółki z tytułu reklam. Organ uznał na tej podstawie, że wydatki poniesione na działalność społecznie użyteczną pozostają bez związku z działalnością gospodarczą spółki i nie wpłyną na osiągane przez spółkę obroty opodatkowane VAT. Spółce nie przysługuje więc prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług pozostających w bezpośrednim związku z upowszechnianiem i wspieraniem działalności społecznie użytecznej.
Można pomniejszyć przychód
Izba skarbowa zgodziła się natomiast na zaliczenie wydatków na działalność społecznie użyteczną w ciężar kosztów podatkowych. Mówi o tym druga z interpretacji z 11 października 2016 r. (IBPB-1-1/4510-231/16-1/BK) dotycząca tej samej spółki.
Zgodnie z art. 15 ustawy o CIT, kosztem uzyskania przychodów może być wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia ich źródła lub taki, który może mieć inny wpływ na wielkość osiągniętych przychodów. Musi być właściwe udokumentowany i nie może być wymieniony w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, czyli w katalogu wydatków nieuznawanych na koszty.
podstawa prawna: art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 851 ze zm.)
podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 710 ze zm.)
Joanna Pęczek- Czerwińska, doradca podatkowy i menedżer w MDDP
Dobroczynność może być elementem działalności gospodarczej
Działalność społecznie użyteczna – jako taka – nie jest działalnością gospodarczą. W pewnych okolicznościach może natomiast wykazywać związek z taką działalnością, stanowiąc jej element, a w efekcie uzasadniać prawo przedsiębiorcy do odliczenia VAT od nabytych towarów i usług. Związek taki wystąpi oczywiście, jeżeli działalność społecznie użyteczna będzie podejmowana przez przedsiębiorcę w związku z działalnością gospodarczą opodatkowaną VAT. Celem działalności społecznie użytecznej jest niewątpliwie kreowanie pozytywnego wizerunku przedsiębiorcy, który przekłada się, w zależności od rodzaju działalności gospodarczej, czy to na wzrost przychodów z tytułu sprzedaży opodatkowanej VAT (przypadek stacji radiowej, która zyskuje popularność wśród słuchaczy, a przez to sprzedaż reklam generuje więcej przychodów), czy na inne korzyści biznesowe (np. pozytywne postrzeganie przez pracowników w sytuacji „rynku pracownika" albo lokalną społeczność, jeśli działalność gospodarcza przedsiębiorcy ma negatywny wpływ na środowisko naturalne i działalność ta mogłaby zostać oprotestowana lokalnie i przez to ograniczona).
Z perspektywy prawa do odliczenia podatku naliczonego istotne jest natomiast to, aby informacje o działalności społecznie użytecznej danego przedsiębiorcy były udostępniane przez niego lub inne podmioty w taki sposób, aby trafiały do właściwych odbiorców, tj. takich, wśród których należy budować pozytywny wizerunek firmy. Mogą to być zarówno potencjalni kontrahenci, słuchacze audycji radiowych, obecni lub przyszli pracownicy lub społeczność lokalna.
Działalność społecznie użyteczna wykazuje zatem znamiona działalności marketingowej. A w tym kontekście, można powołać się na analogię do usług nieodpłatnej pomocy prawnej, co do których zarówno NSA, jak i organy podatkowe potwierdzały istnienie związku z działalnością gospodarczą (i prawo do odliczenia), podkreślając marketingowy aspekt takich działań (odpowiedź z 24 kwietnia 2012 r. podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 3376 w sprawie opodatkowania darmowej pomocy prawnej; wyrok NSA z 23 marca 2010 r., I FSK 326/09). Niestety obecnie organy podatkowe odmawiają podatnikom prawa do odliczenia VAT od wydatków na działalność społecznie użyteczną mimo istnienia związku z działalnością gospodarczą.