W niepublicznych przedszkolach (i szkołach) funkcję dyrektora placówki może pełnić sam właściciel. Za pracę wykonaną na stanowisku dyrektora może pobierać wynagrodzenie finansowane z dotacji otrzymywanej od jednostki samorządu terytorialnego. Do końca 2016 r. wynagrodzenia tego rodzaju korzystają ze zwolnienia z opodatkowania. Od 1 stycznia 2017 r. właściciel przedszkola będący jednocześnie dyrektorem placówki będzie jednak musiał podzielić się pensją z urzędem skarbowym.

Konieczna rejestracja w CEiDG

Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zasadniczo pod pojęciem działalności gospodarczej rozumiemy firmę zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Przedsiębiorca może bowiem podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do CEIDG albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy, którzy są osobami fizycznymi. Tak stanowi art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Odrębna definicja

Ustawa o PIT zawiera własną definicję pozarolniczej działalności gospodarczej. Jest ona określona w jej art. 5a pkt 6.

Dla potrzeb ustawy o PIT działalność gospodarcza oznacza m.in. działalność zarobkową prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ustawy.

Prowadzenie niepublicznych przedszkoli, o których mowa w ustawie z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, jest rodzajem aktywności określanej jako działalność podjęta w celu zarobkowym, która jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Osoba fizyczna prowadząca niepubliczne przedszkole ma takie same prawa i obowiązki podatkowe jak każdy inny właściciel firmy. Przychody osiągane z prowadzenia niepublicznych przedszkoli są przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zadania organu prowadzącego

Właściciel przedszkola niepublicznego jest organem prowadzącym przedszkole. Organ prowadzący szkołę lub placówkę odpowiada za jej działalność. Tak stanowi art. 5 ust. 7 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Przepis ten określa zadania organu prowadzącego. Są to:

- zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;

- zapewnienie warunków umożliwiających stosowanie specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym;

- wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie;

- zapewnienie obsługi administracyjnej, w tym prawnej, obsługi finansowej, w tym w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2–6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości i obsługi organizacyjnej szkoły lub placówki;

- wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych.

Za realizację wskazanych zadań organ prowadzący nie może pobierać wynagrodzenia finansowanego z dotacji.

Dwie różne funkcje

Właściciele przedszkoli bardzo często występują jednak w dwóch rolach. Obok organu prowadzącego przedszkole mogą pełnić także funkcję dyrektora placówki. Pełnienie tej funkcji może wiązać się z wymiernymi korzyściami finansowymi, które nie podlegają opodatkowaniu (są zwolnione z PIT). Naturalnie stanowisko dyrektora przedszkola może być powierzone do pełnienia osobie trzeciej, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby dyrektorem placówki był jej właściciel >patrz ramka.

Czynności wykonywane przez właściciela przedszkola w ramach funkcji dyrektora powinny odpowiadać czynnościom określonym w art. 39 ust. 1 ustawy o systemie oświaty.

Dyrektor w szczególności:

- kieruje działalnością szkoły lub placówki i reprezentuje ją na zewnątrz,

- sprawuje nadzór pedagogiczny, z zastrzeżeniem, że sprawowanie nadzoru pedagogicznego można powierzyć nauczycielowi zajmującemu stanowisko kierownicze (art. 36 ust. 2 i 2a ustawy o systemie oświaty),

- sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne,

- realizuje uchwały rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej, podjęte w ramach ich kompetencji stanowiących;

- dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły lub placówki zaopiniowanym przez radę szkoły lub placówki i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyjną, finansową i gospodarczą obsługę szkoły lub placówki;

- wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę;

- wykonuje inne zadania wynikające z przepisów szczególnych;

- współdziała ze szkołami wyższymi oraz zakładami kształcenia nauczycieli w organizacji praktyk pedagogicznych;

- współdziała ze szkołami wyższymi w organizacji praktyk pedagogicznych;

- stwarza warunki do działania w szkole lub placówce: wolontariuszy, stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki;

- odpowiada za realizację zaleceń wynikających z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego ucznia.

Za realizację wskazanych zadań dyrektor przedszkola będący jednocześnie jego właścicielem może pobierać wynagrodzenie.

W zgodzie z ustawą

Możliwość pobierania wynagrodzenia za pełnienie funkcji dyrektora jest określona bezpośrednio w przepisach ustawy o systemie oświaty. Dotowanie przedszkoli niepublicznych reguluje jej art. 90. Katalog wydatków, które mogą być sfinansowane dotacją, jest zamknięty. Zgodnie z art. 90 ust. 3d pkt 1 lit. a ustawy o systemie oświaty dotacja może być wykorzystana m.in. na pokrycie wydatków bieżących szkół, przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego i placówek, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności szkoły, przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub placówki, w tym na wynagrodzenie osoby fizycznej prowadzącej szkołę, przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego lub placówkę, jeżeli odpowiednio pełni funkcję dyrektora szkoły, przedszkola lub placówki albo prowadzi zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego.

Po spełnieniu dwóch warunków

Wynagrodzenie właściciela niepublicznego przedszkola za pełnienie funkcji dyrektora finansowane z dotacji jest obecnie zwolnione od opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 129 ustawy o PIT.

Zwolnienie wynikające z tego przepisu dotyczy każdego rodzaju dotacji, która spełnia dwa warunki, a mianowicie:

1. jest dotacją w rozumieniu ustawy o finansach publicznych oraz

2. pochodzi z budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Z treści art. 218 ustawy o finansach publicznych wynika, że z budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą być udzielane dotacje podmiotowe, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią. Taką odrębną ustawą jest ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Dotacje przyznane przedszkolom niepublicznym z budżetu jednostek samorządu terytorialnego (np. przez urzędy gminy lub powiatu) na podstawie art. 90 ustawy o systemie oświaty, przeznaczone na działalność oświatową, są dotacjami w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. W myśl art. 90 ust. 1 tej ustawy, niepubliczne przedszkola, w tym specjalne, szkoły podstawowe i gimnazja, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych oraz szkół podstawowych artystycznych, otrzymują dotacje z budżetu gminy.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Przychodem z działalności gospodarczej, zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o PIT, są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Przychodem z działalności gospodarczej są także dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków. Tak stanowi art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT.

Dotacje przeznaczone na prowadzenie przedszkoli niepublicznych objęte są jednak zwolnieniem od opodatkowania PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 129 ww. ustawy. Wolne od podatku dochodowego są bowiem dotacje, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, otrzymane z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Innymi słowy: część dotacji, otrzymanej na pokrycie kosztów pracy właściciela (za pełnienie statutowych obowiązków dyrektora przedszkola), jest zwolniona z PIT.

Pobrane wynagrodzenie nie jest przy tym wynagrodzeniem za pracę w myśl kodeksu pracy. Jest to przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, który jest zwolniony z opodatkowania podatkiem dochodowym na mocy art. 21 ust. 1 pkt 129 ustawy o PIT.

Potwierdzenie w interpretacjach

Taki pogląd potwierdzają organy podatkowe w licznych interpretacjach np. Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 12 lipca 2016 r. (1061-IPTPB1.4511.412.2016.2.DJD) i z 1 lipca 2016 r. (1061-IPTPB1.4511.340.2016.2.KU), Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 17 lutego 2016 r. (ITPB1/4511-1209/15/JC) oraz Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 31 grudnia 2015 r. (IPPB1/4511-1261/15-2/KS).

Ze wskazanych interpretacji jednoznacznie wynika, że dotacja, w części przeznaczonej na sfinansowanie wynagrodzenia dyrektora przedszkola będącego jego właścicielem podlega zwolnieniu z opodatkowania PIT. Prowadząc działalność gospodarczą właściciel przedszkola uzyskuje przychody i ponosi koszty ich uzyskania, które są rozliczane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Dotacja, jaką otrzymuje z jednostki samorządu terytorialnego, w części przeznaczonej na swoje „wynagrodzenie" jako dyrektora przedszkola jest przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej zwolnionym z PIT. Nie jest to przychód ze stosunku pracy. W konsekwencji, przychód ten nie podlega ewidencjonowaniu w ewidencjach księgowych ani w nie podlega wykazywaniu w składanym zeznaniu rocznym. Od pobranych kwot wynagrodzenia nie odprowadza się żadnego podatku.

Powołanie dyrektora musi spełniać wymogi formalne

Powołanie właściciela (osoby fizycznej) niepublicznego przedszkola na dyrektora powinno być stwierdzone w statucie placówki. Dane dotyczące pełnienia funkcji dyrektora podlegają ponadto zgłoszeniu w ewidencji szkół i placówek niepublicznych. W praktyce właściciel przedszkola powinien być powoływany do funkcji dyrektora w formie pisemnej, np. aktem powołania. Za pełnienie funkcji pobiera wynagrodzenie dokumentowane listą płac. Może być to lista odrębna od listy pozostałych pracowników przedszkola. Sporządzona lista jest podstawą do ujęcia wypłaconego wynagrodzenia w wydatkach finansowanych dotacją. Wysokość wynagrodzenia dyrektora niepublicznego przedszkola nie jest regulowana (limitowana) żadnymi przepisami.