Przed zastosowaniem proporcji odliczenia VAT– stosunku sprzedaży, do której sprzedawca dolicza VAT, i tej, która, choć objęta przepisami o tym podatku, jest z niego zwolniona – trzeba będzie ustalić jeszcze jedną proporcję. Ta tzw. preproporcja ma pokazywać, w jakim stopniu zakupy podatnika są związane ze sprzedażą opodatkowaną (w tym zwolnioną) i tą, do której dolicza się kwotę podatku, a w jakim z zupełnie innymi czynnościami. To efekt nowelizacji ustawy o VAT i prawa zamówień publicznych.

Poważne zmiany czekają m.in. gminy, które obok prowadzonej działalności gospodarczej pełnią funkcję organu władzy publicznej, w ramach której wykonują czynności nieobjęte regulacjami o VAT.

Podlegającą odliczeniu kwotę podatku od zakupów wykorzystywanych zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i do innych, gdy ich przypisanie w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, ustala się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej.

Nie ma jednego uniwersalnego sposobu określenia preproporcji. Art. 86 ust. 2a ustawy o VAT mówi, że powinien on najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. Ustawa daje jedynie wskazówki, kiedy należy uznać, że wybrany sposób ustalenia preproporcji odpowiada specyfice zakupów podatnika. Jest tak, gdy:

• zapewnia obniżenie VAT należnego fiskusowi o kwotę VAT z faktur zakupowych wyłącznie w odniesieniu do części kwoty VAT z faktur proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz

• obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na inne cele niż działalność.

Przy wyborze sposobu określenia proporcji można wykorzystać dane o liczbie osób wykonujących wyłącznie prace związane z poszczególnymi czynnościami opodatkowanymi i nieopodatkowanymi, średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na te dwa rodzaje prac, roczne obroty z tych dwóch działalności czy powierzchnię wykorzystywaną do działalności opodatkowanej i ogólnej powierzchni wykorzystywanej przez podatnika. Pamiętajmy, że jest to tylko przykładowe wyliczenie, szczegółowe określenie sposobu ustalania kwoty VAT do odliczenia zależy od samego podatnika.

Minister finansów w rozporządzeniu określił szczegółowe metody kalkulacji prewspółczynnika przez jednostki samorządu terytorialnego, państwowe jednostki budżetowe, uczelnie publiczne oraz instytuty badawcze.

Decyzja o zastosowaniu metody proponowanej przez ministra pozostaje w gestii podatnika. Istotne jest to, by w razie wyboru innej był on w stanie przekonująco wyjaśnić, dlaczego właśnie ona lepiej odzwierciedla specyfikę jego działalności.

podstawa prawna: ustawa z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o VAT i Prawa zamówień DzU z 4 maja 2015 r., poz. 605