Instytucja przywrócenia terminu ma istotne znaczenie, ponieważ daje możliwość wykonania czynności w postępowaniu po upływie terminu, który został ustanowiony do jej wykonania. Uchybienie terminowi oznacza bowiem niewykonanie określonej czynności procesowej we wskazanym czasie. Należy przy tym zwrócić uwagę, że chodzi tu o terminy procesowe, a nie materialne. Uchybienie terminowi do dokonania danej czynności (w analizowanym przypadku – do wniesienia odwołania) pociąga za sobą niemożność jej wykonania. Mając jednak na uwadze dobro podatników, ustawodawca przewidział możliwość ochrony ich przed negatywnymi skutkami takiego uchybienia, poprzez zastosowanie instytucji przywrócenie terminu, określonej w art. 162–164 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.).
Tylko na wniosek
Organ podatkowy nie przywraca terminu do złożenia odwołania z urzędu. Może to zrobić tylko na wniosek podatnika. Podatnik musi natomiast spełnić pewne warunki. Złożenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania jest możliwe, gdy:
1. została wydana decyzja w konkretnej sprawie,
2. decyzja ta została prawidłowo i skutecznie doręczona (nie sposób bowiem przywracać terminu, który faktycznie nie upłynął, a tak jest, gdy termin taki w ogóle nie rozpoczął biegu, ponieważ stronie nie doręczono decyzji w sposób prawidłowy),
3. podatnik chce się odwołać od tej decyzji,
4. podatnik nie złożył w terminie odwołania.
W przypadku uchybienia terminowi o.p. przewiduje możliwość przywrócenia go na wniosek zainteresowanego (strony), jeżeli spełni on łącznie następujące warunki:
1. złoży wniosek, który spełnia wymogi podania, czyli zawiera m.in. oznaczenie stron i przedmiot podania;
2. dochowa siedmiodniowego terminu do złożenia tego wniosku, liczonego od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi;
3. uprawdopodobni, że naruszenie terminu nastąpiło bez jego winy, tzn. przedstawi wiarygodne okoliczności potwierdzające brak winy. Chodzi tu o przeszkody nie do przezwyciężenia, takie jak np. pożar czy powódź;
4. jednocześnie wykona czynność, której wcześniej nie wykonał, a więc złoży odwołanie, którego wcześniej nie mógł złożyć.
Instytucja przywrócenia terminu oznacza możliwość uchylenia negatywnych skutków opóźnienia w dokonaniu czynności prawnej, dla której zastrzeżono termin procesowy, w takiej sytuacji, gdy nastąpiło to bez winy strony (wyrok WSA w Krakowie z 9 lutego 2007 r., I SA/Kr 923/05).
Należy uwiarygodnić brak winy...
O braku winy można mówić wtedy, gdy dana przeszkoda w dokonaniu czynności skonfrontowana z obiektywnymi miernikami staranności prowadzi do wniosku, że strona zobowiązana do wykonania określonej czynności postępowania nie mogła przezwyciężyć przeszkody w zachowaniu terminu (wyrok WSA w Gdańsku z 8 kwietnia 2014 r., I SA/Gd 177/14).
To podatnik musi w sposób właściwy uwiarygodnić, że nie był w stanie dochować terminu, a więc że nie ponosi za to winy. Podatnik musi więc przedstawić taką argumentację, aby organ podatkowy wiedział, że podatnik dochował wszelkiej staranności, chcąc wnieść odwołanie w zakreślonym terminie. Organ musi także powziąć informacje, że przeszkody, jakie dotknęły podatnika, nie były zależne od jego działania. Dotyczy to nie tylko winy podatnika, lecz także jego pełnomocnika (jeśli został ustanowiony).
Z kolei organ podatkowy ma obowiązek ocenić stan faktyczny przedstawiony przez podatnika. Musi więc ocenić, czy te okoliczności, które wnioskodawca wskazał we wniosku, pozwalają stwierdzić, że uchybienie terminu nastąpiło bez winy strony. Badanie tych okoliczności jest kategorią subiektywną. Często w praktyce zdarza się, że organy podatkowe różnie interpretują sytuacje przedstawione przez podatników.
...ale nie trzeba jej udowadniać
Organy podatkowe badają podane przez podatnika okoliczności związane z uchybieniem terminowi do wykonania danej czynności.
Zgodnie z art 162 § 1 o.p. w razie uchybienia terminowi należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni on, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Zwrot „uprawdopodobni" jest istotny. Nie ma tu mowy o udowodnieniu, ale o uprawdopodobnieniu. Nie mogą to być jednak twierdzenia gołosłowne (wyrok NSA w Warszawie z 25 lutego 2014 r., I GSK 675/12).
Podatnik nie musi więc udowodnić swojego braku winy, a co najwyżej go uprawdopodobnić. Organ podatkowy powinien natomiast ocenić stan faktyczny przedstawiony przez podatnika. To organ ma bowiem obowiązek zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Organ podatkowy nie ma obowiązku poszukiwania przyczyn uchybienia terminu, a jedynie obowiązek weryfikacji twierdzeń strony pod względem ich wiarygodności (wyrok WSA w Poznaniu z 15 maja 2014 r., III SA/Po 1082/13).
Świadczy to nie tylko o odformalizowaniu, ale i o uproszczeniu tego postępowania. Uprawdopodobnienie jest bowiem środkiem zastępczym, „słabszym" niż dowód, który nie daje pewności, ale tylko wiarygodność twierdzenia o danym fakcie (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 maja 1998 r., IV SA 1153/96). Uprawdopodobnienie ma więc prowadzić nie do udowodnienia, ale do uzasadnionego przypuszczenia, że dana okoliczność czy zdarzenie rzeczywiście miało miejsce.
W praktyce organy podatkowe często chcą, aby strona przedstawiła konkretne dowody (np. zaświadczenia), a to z kolei należy odebrać jako przekroczenie wymogów ustawowych. Uprawdopodobnienie oparte na dokumentach, zeznaniach świadków czy innych oświadczeniach staje się bowiem udowodnieniem.
Przykład
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością osobą wyznaczoną do kontaktów z organami podatkowymi jest główny księgowy. Urząd skarbowy wydał decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za 2012 rok w wysokości 125 011 zł. Spółka zdecydowała się złożyć odwołanie od tej decyzji. Pisanie odwołania zajęło jednak sporo czasu. W ostatnim dniu terminu do wniesienia odwołania pracownik firmy, który wiózł pismo – odwołanie do urzędu skarbowego – miał wypadek. Okazało się, że wypadek spowodował pijany kierowca innego samochodu. Obrażenia pracownika spółki były na tyle poważne, że został przewieziony do szpitala wojewódzkiego oddalonego od miejsca siedziby firmy o 100 km. W trzecim dniu od tego wypadku pracownik firmy poinformował spółkę, że nie dowiózł pisma z odwołaniem do urzędu skarbowego. Po otrzymaniu tej informacji główny księgowy firmy w następnym dniu sporządził i przesłał do urzędu skarbowego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, zaznaczając, że zrobił to w ciągu siedmiu dni od momentu, kiedy dowiedział się o fakcie niezłożeniu pisma w terminie. Do swojego wniosku dołączył odwołanie, a jako załączniki do wniosku złożył również informację z policji o wypadku oraz kartę – zaświadczenie ze szpitala.
Nieznajomość prawa niestety szkodzi
Organy podatkowe nie mają obowiązku pouczać podatnika, że ma prawo złożyć wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania.
W praktyce niejednokrotnie zdarza się, że osoba zainteresowana wniesieniem odwołania nie wie o możliwości przywrócenia terminu do jego wniesienia. Tym bardziej nie wie, co należy przedstawić i jakie warunki spełnić, aby wniosek taki został pozytywnie rozpatrzony.
Zażalenie nie przysługuje
Generalnie samo przywrócenie terminu lub odmowa jego przywrócenia, stosownie do art. 163 § 1 o.p., następuje w formie postanowienia, wydanego przez organ właściwy w sprawie. Na takie postanowienie stronie postępowania przysługuje zażalenie.
Jednak w sytuacji złożenia wniosku o przywrócenia terminu do wniesienia odwołania tryb zażaleniowy jest inny. W tym przypadku, a więc w sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania, postanawia ostatecznie organ podatkowy właściwy do rozpatrzenia tego odwołania, a więc organ odwoławczy. W tym miejscu należy zwrócić baczną uwagę na zwrot „postanawia ostatecznie". Oznacza on bowiem, że postanowienie organu odwoławczego odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia odwołania ma charakter ostateczny. To z kolei oznacza, że na takie postanowienie nie przysługuje zażalenie. Z uwagi na to, że postanowienie organu drugiej instancji o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania jest ostateczne i służy na nie tylko i wyłącznie skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania
Kraków, 14 września 2015 r.
PPHU „Sigma" Sp. z o.o.
ul. Rodzinna 11/1
31-620 Kraków
NIP 694-109-06-70
Do
Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie
ul. Wiślna 7
31-007 Kraków
za pośrednictwem
Naczelnika Urzędu Skarbowego
w Krakowie
ul. Bohaterów Września 80
31-621 Kraków – Nowa Huta
Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania
Na podstawie art. 162 § 1 i 2 w związku z art. 163 § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 613 ze zm.) składam wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego Kraków – Nowa Huta w Krakowie z 27 sierpnia 2014 roku (nr US KH 412/211/2015-Tn), odebranej 31 sierpnia 2015 roku.
Uzasadnienie
Decyzją z 27 sierpnia 2015 roku (nr US KH 412/211/2015-Tn), odebraną 31 sierpnia 2015 roku, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Krakowie określił wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za 2013 rok w kwocie 52 702 zł. Od tej decyzji sporządziliśmy odwołanie.
9 września 2015 roku odwołanie to zostało zabrane przez kierowcę z naszej firmy - pana Jana Janowskiego, celem dostarczenia do urzędu skarbowego. Niestety, w drodze do urzędu pan Janowski uległ wypadkowi, wskutek czego został przewieziony do szpitala. Odwołanie nie zostało więc złożone w terminie, o czym dowiedzieliśmy się 11 września 2015 roku.
Przedkładamy niniejszym odwołanie wraz z kompletem dokumentów dotyczących wypadku pana Janowskiego i jego pobytu w szpitalu, i wnosimy o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Uchybienie nastąpiło nie z naszej winy. Wniosek niniejszy składamy ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi.
Krzysztof Jackowski, prezes zarządu
Załączniki:
1. pismo Policji w Krakowie Wadowicach z 14 września 2015 r. (POL-112/2015-JM),
2. zaświadczenie z 14 września 2015 roku ze szpitala wojewódzkiego o pobycie Jana Janowskiego wraz z informacją o stanie zdrowia pacjenta na dzień 13 września 2015 roku,
3. odwołanie z 9 września 2015 roku od decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego Kraków - Nowa Huta w Krakowie z 27 sierpnia 2015 roku (nr US KH 412/211/2015-Tn).
