Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z 14 maja 2015 r. (I SA/Ol 148/15).
Stan faktyczny
Naczelnik urzędu skarbowego, działając na podstawie art. 87 ust. 2 ustawy o VAT, przedłużył spółce termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym za sierpień 2014 r. Z uzasadnienia tego rozstrzygnięcia wynikało, że 24 września 2014 r. spółka złożyła deklarację za sporny – jak się okazało – miesiąc. Wykazała w niej prawie milion złotych podatku do zwrotu na rachunek bankowy w terminie 60 dni.
W połowie października urząd kontroli skarbowej (UKS) wszczął wobec niej postępowanie kontrolne w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania VAT za sierpień 2014 r. Urzędnicy mieli wątpliwości odnoszące się do jednego z dostawców towarów dla spółki. W celu ustalenia, skąd pochodziły nabyte towary i czy na wcześniejszym etapie obrotu został od nich odprowadzony należny VAT, UKS wszczął postępowanie również wobec tego kontrahenta. Naczelnik urzędu skarbowego postanowił o przedłużeniu terminu zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do czasu zakończenia przez UKS weryfikacji prawidłowości zadeklarowanego przez podatnika rozliczenia VAT za sierpień 2014 r.
Spółki nie przekonała ta argumentacja. Podniosła, że stosowanie instytucji przedłużenia terminu zwrotu VAT jest uzależnione od zaistnienia dostatecznych wątpliwości. Organy podatkowe powinny posługiwać się tym środkiem bardzo ostrożnie, aby nie narazić podatnika na jakiekolwiek ryzyko finansowe oraz nie naruszyć zasady zaufania do organów podatkowych. W ocenie spółki okoliczność nieustalenia pierwotnego źródła towarów nie stanowiła podstawy do uznania, że istnieją dostateczne wątpliwości pozwalające na przedłużenie terminu zwrotu. Podatniczka wskazywała na brak jakichkolwiek wątpliwości, że towar został jej dostarczony. Podniosła także, że zapłaciła za niego z uwzględnieniem 23-proc. stawki VAT. Firma tłumaczyła, że nie miała natomiast wiedzy, czy dostawca nabył towar od kontrahenta krajowego. Wskazała, że jej pracownicy prowadzili rozmowy z przedstawicielami dostawcy, którzy występowali na targach w charakterze dystrybutora jednego z arabskich eksporterów, a towary były dostarczane do magazynów podatnika bezpośrednio m.in. z kontenerów znajdujących się w składach celnych. Ponadto transakcje z kontrahentem były ubezpieczone, a ceny towarów nie odbiegały w znaczny sposób od stosowanych w tym okresie przez innych dostawców.
Rozstrzygnięcie
Fiskus nie zmienił zdania i spółka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie.
W ocenie sądu możliwość przedłużenia terminu zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym właśnie w związku z potrzebą weryfikacji zasadności tego zwrotu, m.in. w ramach kontroli podatkowej czy postępowania podatkowego, została wprost wyrażona w art. 87 ust. 2 ustawy o VAT. Przy czym, jak podkreślił WSA, przepis ten nie uzależnia możliwości wydłużenia terminu zwrotu nadwyżki VAT od wykazania przez organ, że zwrot ten był nienależny, ale od uznania, że konieczna jest weryfikacja (sprawdzenie) zasadności tego zwrotu. Nie zawiera natomiast konkretnych przesłanek nakazujących weryfikację zasadności zwrotu. Wystarczy więc powzięta przez organ wątpliwość co do jego zasadności, co w niniejszej sprawie związane było z wszczęciem postępowania wyjaśniającego przez właściwy organ kontroli skarbowej.
Sąd uznał, że podjęte przez UKS czynności kontrolne związane były z zaistnieniem określonego stanu faktycznego, który był podstawą podjęcia odpowiednich kroków w celu ochrony interesów finansowych budżetu państwa. Postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu wydano w toku postępowania kontrolnego prowadzonego na podstawie przepisów ustawy o kontroli skarbowej. Kompetencją naczelnika urzędu skarbowego, działającego na podstawie art. 87 ust. 2 ustawy o VAT, nie było przeprowadzanie własnych ustaleń faktycznych w sprawie wszczętej przez inny organ czy też dokonywanie odmiennej oceny prawnej ustaleń podjętych przez właściwy organ kontroli skarbowej. Ocena przez naczelnika zasadności terminowego zwrotu związana jest zatem ze stanowiskiem organu weryfikującego w toku kontroli rozliczenie VAT za dany miesiąc.
W ocenie WSA przedłużenie przez naczelnika urzędu skarbowego terminu zwrotu podatnikowi nadwyżki podatku naliczonego nad należnym było uzasadnione. Organ w wystarczającym zakresie podał okoliczności, które w jego ocenie zaważyły na konieczności zweryfikowania zasadności zwrotu podatku. Istnienie tych okoliczności, związanych z ustaleniami poczynionymi przez organ kontroli skarbowej, było konieczną i wystarczającą przesłanką wydania w trybie art. 87 ust. 2 ustawy VAT postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu podatku do czasu zakończenia postępowania kontrolnego.
—oprac. Aleksandra Tarka
Zdaniem eksperta
Piotr Świniarski, adwokat w departamencie podatkowym kancelarii BSWW Legal & Tax
W świetle najnowszego orzecznictwa NSA przedłużanie terminu zwrotu VAT podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Organy podatkowe nie mogą już w nieskończoność przedłużać terminu zwrotu bez podania konkretnych powodów. Postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu VAT musi zawierać wyczerpujące uzasadnienie faktyczne i prawne, ponieważ może być przedmiotem ewentualnej kontroli przez sąd administracyjny. W rezultacie tylko uzasadnione wątpliwości co do prawidłowości rozliczenia podatkowego przedsiębiorcy i wykazanej kwoty zwrotu powinny powodować przedłużenie terminu zwrotu. Komentowany wyrok stanowi wyłom w korzystnej dla podatników linii orzeczniczej. Zdaniem sądu, jeżeli postępowanie kontrolne jest prowadzone przez urząd kontroli skarbowej, to wówczas postanowienie urzędu skarbowego o przedłużeniu terminu zwrotu VAT nie podlega kontroli sądów administracyjnych. Dobra wiara podatnika czy zachowanie należytej staranności nie mają wówczas znaczenia, ponieważ urząd skarbowy może poprzestać na ustaleniach faktycznych poczynionych przez urząd kontroli skarbowej.
