Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 28 października 2014 r. (IBPBI/2/423-922/14/AK).
Spółka skierowała do organu podatkowego wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, w którym wskazała, że wraz z innymi podmiotami należącymi do tej samej grupy kapitałowej zamierza zawrzeć z bankiem umowę cash poolingu rzeczywistego. System zakłada konsolidację sald uczestniczących w nim rachunków. Na koniec każdego dnia roboczego bank będzie transferował środki pieniężne między rachunkami uczestników w celu zbilansowania nadwyżek finansowych (sald dodatnich) z saldami ujemnymi. Końcowe saldo netto wszystkich uczestników będzie wykazywane na rachunku pomocniczym spółki koordynującej. Z tytułu udostępnionych środków spółki będą płacić lub otrzymywać odsetki, które będą kalkulowane i rozliczane przez bank.
Spółka zapytała, czy przy zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów zapłaconych przez nią odsetek będą miały zastosowanie ograniczenia wynikające z przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji (art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT). Według spółki rozliczenia pomiędzy poszczególnymi spółkami wchodzącymi w skład opisanej struktury nie powinny być traktowane jak udzielanie pożyczki. W konsekwencji do płaconych z tego tytułu odsetek nie powinny znaleźć zastosowania przepisy o tzw. niedostatecznej kapitalizacji.
Ze stanowiskiem tym nie zgodził się organ podatkowy. W jego ocenie przepisy o tzw. niedostatecznej kapitalizacji znajdują zastosowanie także do odsetek płaconych w ramach cash poolingu, jeżeli uczestnicy systemu są podmiotami kwalifikowanymi, gdyż dochodzi tutaj do udzielenia pożyczki.
Joanna Pidzik, menedżer w dziale doradztwa podatkowego EY, zespół rachunkowości podatkowej i zarządzania ryzykiem podatkowym
Cash pooling to narzędzie często wykorzystywane przez podmioty funkcjonujące w ramach dużych grup kapitałowych, które pozwala na poprawę płynności finansowej oraz zmniejszenie kosztów finansowania. W obecnym stanie prawnym podatkowe traktowanie umów cash poolingu wciąż pozostaje niejasne. Wątpliwości w tym zakresie dotyczą m.in. zastosowania przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji do odsetek płaconych w ramach systemu.
Pojawia się bowiem pytanie, czy w ramach umowy cash poolingu dochodzi między uczestnikami do zawarcia umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT. Zgodnie z tym przepisem przez pożyczkę należy rozumieć każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się ją zwrócić (w tym także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę).
Komentowana interpretacja indywidualna wpisuje się w szerszą linię interpretacyjną prezentowaną w ostatnim czasie przez organy podatkowe, które w systemie cash poolingu dopatrują się cech tak zdefiniowanej umowy pożyczki (analogiczny pogląd został zaprezentowany w interpretacjach indywidualnych wydanych we wrześniu 2014 r. przez Izbę Skarbową w Bydgoszczy z 25 września 2014 r., ITPB3/423-287a/14/DK oraz Izbę Skarbową w Warszawie z 18 września 2014 r., IPPB5/423-639/14-2/JC). Również niektóre wojewódzkie sądy administracyjne przychylają się do takiego stanowiska (np. wyrok WSA w Lublinie z 11 czerwca 2014 r., I SA/Lu 240/14, nieprawomocny).
Organy podatkowe, nakazując wyłączenie odsetek z kosztów podatkowych na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT, nie dostarczają jednak wskazówek, w jaki sposób ustalić ich część niestanowiącą kosztów uzyskania przychodów oraz poziom zadłużenia względem kwalifikowanych podmiotów uczestniczących w systemie cash poolingu. W praktyce ustalenie, od jakiego podmiotu pochodzą środki finansowe wykorzystywane w celu pokrycia debetu, jest niejednokrotnie bardzo trudne, a nawet niemożliwe.
Z korzyścią dla podatników wiele aktualnych wyroków sądów administracyjnych prezentuje stanowisko odmienne od zaprezentowanego w opisywanej interpretacji (przykładowo WSA w Warszawie w wyroku z 21 maja 2014 r., III SA/WA 160/14, nieprawomocny, WSA w Poznaniu z 4 czerwca 2014 r., I SA/Po 1261/13, nieprawomocny). Sądy argumentują, że transfer środków w ramach cash poolingu wprawdzie zawiera element kredytowania, jednak nie powinien być uznawany za pożyczkę na gruncie przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji. Sądy wskazują m.in., że w umowie cash poolingu, w odróżnieniu od umowy pożyczki, brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w podmiot. Uczestnicy nie wiedzą, kiedy ich środki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego z uczestników. Nie jest zatem skonkretyzowana ani druga strona transakcji, ani wysokość pożyczki.
Niestety, wchodząca w życie 1 stycznia 2015 r. nowelizacja ustawy o CIT nie precyzuje zastosowania przepisów dotyczących tzw. niedostatecznej kapitalizacji do umów cash poolingu.
Trzeba więc poczekać na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, który jeszcze nie rozstrzygał skargi kasacyjnej w tego typu sprawie. Miejmy nadzieję, że ugruntowanie się linii orzeczniczej na poziomie sądu drugiej instancji ostatecznie rozwieje istniejące wątpliwości.
Współautorem komentarza jest Grzegorz Rogala – doradca podatkowy, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego EY, zespół rachunkowości podatkowej i zarządzania ryzykiem podatkowym
