Na ogół przedsiębiorca, który nie mógł pomniejszyć VAT należnego o kwotę VAT naliczonego, może wykazany na fakturach zakupowych podatek potraktować jako koszt uzyskania przychodu. Kwotę VAT należnego pomniejsza się też o zryczałtowany zwrot podatku, tj. kwotę doliczaną przez nabywcę do ceny zakupu produktów rolnych, którą nabywca przekazuje sprzedawcy. Nabywca niejako zastępuje w takiej sytuacji organy podatkowe w zwrocie rolnikowi zryczałtowanej kwoty podatku, którego ciężar ten ostatni poniósł wcześniej. Nie dość, że przepisy nakładają na niego ten obowiązek, to jeszcze w razie niedochowania formalności przedsiębiorca poniesie w całości koszt zwrotu VAT z własnej kieszeni.

Faktura i przelew

W przypadku nabycia produktów rolnych to nabywca, a nie rolnik sprzedawca, wystawia dokument księgowy potwierdzający transakcję – fakturę VAT RR. Aby odliczyć wykazaną na niej kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, transakcja musi być przeprowadzona bezgotówkowo. Mówi o tym art. 116 ust. 6 ustawy o VAT, zgodnie z którym zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty, ale pod trzema warunkami. Pierwszy jest dość oczywisty – zakupy muszą być związane z dostawą opodatkowaną VAT. Drugi dotyczy formy i terminu płatności. Zapłata za produkty, razem ?z kwotą zryczałtowanego zwrotu VAT, musi być zrealizowana nie później niż 14. dnia od dnia zakupu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umowa określa dłuższy termin płatności. Co ważne, zapłata musi wpłynąć na konto rolnika.

Trzeci warunek dotyczy natomiast potwierdzenia wpłaty. W dokumencie tym muszą się znaleźć dane dotyczące faktury, tj. numer i data, albo odwrotnie, tj. na fakturze muszą widnieć dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego uregulowanie zapłaty.

Nie odliczy...

Co będzie, jeśli podatnik wbrew intencji ustawodawcy kupi sprzedawane później ?w swoim sklepiku owoce ?i warzywa za gotówkę, np. od rolników sprzedających je na giełdzie, którzy chcą otrzymać pieniądze od razu?

O sposób rozliczenia takich wydatków Izbę Skarbową ?w Łodzi zapytała podatniczka prowadząca podatkową księgę przychodów i rozchodów. Opisała, że płatności realizuje gotówką i nie odlicza zryczałtowanego podatku, bo brak takiego uprawnienia wynika wprost z przepisów. Kwoty ?z faktury VAT RR ujmuje natomiast w pkpir w kwocie brutto.

...i nie pomniejszy przychodów

Izba uznała, że nieprawidłowo (interpretacja z 31 stycznia 2014 r., IPTPB1/415-685/13-4/DS). Zgodnie z art. 23 ust. 1 ?pkt 43 lit. a tiret drugie ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kwoty VAT, z tym że jest kosztem podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnej fiskusowi daniny lub zwrot nadwyżki VAT naliczonego nad należnym. Ten przepis nie ma jednak zastosowania w tym konkretnym przypadku, bo brak prawa do odliczenia wynika z działań samej podatniczki.

– W przypadku utraty prawa do odliczenia na skutek ich niedopełnienia (warunków opisanych w art. 116 ustawy ?o VAT, przytoczonych powyżej) – bez względu na okoliczności, z powodu których nie doszło do spełnienia warunków określonych tym przepisem – brak podstaw do przyjęcia, że ?w takiej sytuacji podatek naliczony stanowi koszt uzyskania przychodu – uznała izba.

Tak samo odpowiedziała podatnikowi wcześniej Izba Skarbowa w Bydgoszczy (interpretacja z 4 lutego 2013 r., ITPB1/415-1228/12/WM).

Pytając o stanowisko izby, napisał on, że zajmuje się produkcją galanterii ogrodowej. Zakup surowców od rolników to około połowy całego zakupu drewna na firmowe potrzeby. Nie wszyscy rolnicy chcą zapłaty na rachunek bankowy. ?– W składanych oświadczeniach rolnicy zaznaczali, że nie posiadają takiego rachunku, ?a w przypadku gdy taki posiadali, woleli otrzymać zapłatę ?w formie gotówki – wyjaśniał. Uznał, że może w takim wypadku zaliczyć zryczałtowany zwrot VAT wypłacany rolnikom w gotówce do podatkowych kosztów. Nic z tego. Izba z Bydgoszczy, tak samo jak łódzka, uznała, że powody nie mają żadnego znaczenia. Jeśli warunki odliczenia opisane w ustawie o VAT nie są spełnione, to podatku nie można też zaliczyć do kosztów.