Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą. Podatek dochodowy rozliczam na podstawie księgi przychodów i rozchodów. Zajmuję się wykonywaniem usług budowlanych i często korzystam z podwykonawców. Aby zagwarantować sobie, że wykonają oni swoje prace zgodnie z zawartymi umowami, z ich wynagrodzenia potrącam kaucje gwarancyjne. Zwykle polega to na zatrzymaniu określonej procentowo części wynagrodzenia. Kaucje mają charakter zwrotny i umowy szczegółowo określają terminy ich przekazania kontrahentowi (po ewentualnym potrąceniu kosztów usunięcia wad budynku lub budowli związanych z nienależytym wykonaniem usług przez podwykonawcę). Czy potrącenie z wynagrodzenia kaucji oznacza obowiązek korekty kosztów na podstawie art. 24d ustawy o PIT? – pyta czytelnik.

Artykuł 24d ustawy o PIT obowiązuje od 1 stycznia 2013 r. Celem jego wprowadzenia było zapobieganie powstawaniu zatorów płatniczych. Ustawodawca uznał, że należy przeciwdziałać nie tylko płaceniu zobowiązań po terminie, ale także narzucaniu kontrahentom przez duże podmioty długich terminów płatności za nabywane towary i usługi. To z kolei spowodowało, że przepisy zostały sformułowane w niezwykle skomplikowany sposób.

Co wynika z przepisów

W praktyce można wyróżnić dwie podstawowe zasady. Pierwsza uregulowana jest w art. 24d ust. 1 ustawy o PIT. Przepis ten stanowi, że w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z faktury (rachunku), a jeżeli nie istniał obowiązek wystawienia faktury (rachunku) – kwoty wynikającej z umowy albo innego dokumentu, i nieuregulowania tej kwoty w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności, podatnik jest obowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z tych dokumentów.

Druga zasada została ustanowiona w art. 24d ust. 2 i dotyczy przypadków, gdy termin płatności jest dłuższy niż 60 dni. Wówczas zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów dokonuje się z upływem 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli nie została ona uregulowana w tym terminie.

Dalej przepisy regulują, w którym miesiącu następuje zmniejszenie kosztów oraz ewentualne ich ponowne zwiększenie (po uregulowaniu zobowiązania). Czytelnik pyta jednak, czy zatrzymanie kaucji gwarantującej prawidłowe wykonanie usług powoduje, że mają zastosowanie przepisy dotyczące korekty kosztów.

Jednolite interpretacje fiskusa

Problem ten był przedmiotem interpretacji indywidualnych. Wynika z nich, że zatrzymanie kaucji opisanej w pytaniu nie powoduje konieczności zmniejszenia kosztów na podstawie art. 24d ustawy o PIT. Wskazuje na to m.in. odpowiedź Izby Skarbowej w Poznaniu z 10 stycznia 2014 r. (ILPB1/415-1160/13-4/AG). Wynika z niej, że w opisanej w pytaniu sytuacji czytelnik reguluje całe zobowiązanie – jego część płaci gotówką, a część potrąca z przysługującą mu wierzytelnością umowną ?z tytułu kaucji gwarancyjnej >patrz ramka.

Taki sposób wykładni przepisów znajduje również potwierdzenie ?w innych interpretacjach indywidualnych, np. w piśmie Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 11 lipca 2013 r. (ITPB1/415-451/13/WM).

W konsekwencji, jeśli czytelnik będzie regulował płatność zasadniczej części wynagrodzenia (z którego nie jest potrącana kaucja) ?w terminach wskazanych ?w art. 24d ust. 1 i 2 ustawy o PIT, to nie będzie musiał korygować kosztów w sposób określony ?w § 26a rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. ?w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU nr 152, poz. 1475 ze zm.) >patrz ramka.

Autor jest doradcą podatkowym

Potrącenie to też uregulowanie zobowiązania

W interpretacji z 10 stycznia 2014 r. (ILPB1/415-1160/13-4/AG) Izba Skarbowa w Poznaniu wskazała: „jeżeli podwykonawca, wykonujący na podstawie zawartej umowy z zamawiającym (wnioskodawca) roboty budowlano-montażowe, wystawi na rzecz zamawiającego fakturę VAT za wykonane roboty, ?a zamawiający dokona częściowego potrącenia z należności objętej ww. fakturą swojego roszczenia ?o wpłacenie gwarancji należytego wykonania umowy oraz gwarancji wad i rękojmi przewidzianych ?w tej umowie, to kwoty objętej potrąceniem nie można uznać za należność nieuregulowaną w rozumieniu art. 24d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, w odniesieniu wdo wspomnianych gwarancji potrąconych przez wnioskodawcę nie znajdą zastosowania przepisy ?art. 24d ww. ustawy. Innymi słowy, nie nastąpi konieczność zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów w przewidzianych w tym przepisie terminach o wysokość kwot zatrzymanych na poczet zabezpieczenia należytego wykonania umowy oraz gwarancji wad i rękojmi".

Zasady korekty w księdze przychodów i rozchodów

Zgodnie z § 12 ust. 3 pkt 1a i 1b rozporządzenia w sprawie kpir podstawą zapisów w księdze są m.in.:

- ?dokumenty określające zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów (zwiększenie przychodów) na podstawie art. 24d ustawy o PIT (dowody zmniejszenia kosztów/zwiększenia przychodów), zawierające co najmniej:

a) datę wystawienia dokumentu oraz miesiąc, w którym dokonuje się zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów (zwiększenia przychodów),

b) wskazanie faktury (rachunku), a jeżeli nie istniał obowiązek wystawienia faktury (rachunku) – wskazanie umowy albo innego dokumentu, stanowiących podstawę do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów (zwiększenia przychodów) zgodnie z art. 24d ustawy o podatku dochodowym,

c) wskazanie kwoty, o którą podatnik zmniejsza koszty uzyskania przychodów (zwiększa przychody),

d) podpis osoby sporządzającej dokument,

- ?dokumenty określające zwiększenie kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 24d ustawy ?o PIT (dowody zwiększenia kosztów), zawierające co najmniej:

a) datę wystawienia dokumentu oraz miesiąc, w którym dokonuje się zwiększenia kosztów uzyskania przychodów,

b) wskazanie faktury (rachunku), a jeżeli nie istniał obowiązek wystawienia faktury (rachunku) – wskazanie umowy albo innego dokumentu, stanowiących podstawę do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów (zwiększenia przychodów) zgodnie z art. 24d ustawy o podatku dochodowym,

c) wskazanie kwoty, o którą podatnik zwiększa koszty uzyskania przychodów,

d) wskazanie dowodu potwierdzającego uregulowanie zobowiązania, o które podatnik zwiększa koszty uzyskania przychodów,

e) podpis osoby sporządzającej dokument.

Paragraf 26a ust. 1 rozporządzenia w sprawie kpir stanowi, że zapisy w księdze dotyczące zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów (zwiększenia przychodów) oraz zwiększenia kosztów uzyskania przychodów, na podstawie art. 24d ustawy o PIT, są dokonywane na podstawie dowodów, o których mowa w § 12 ust. 3 pkt 1a i 1b, w terminach określonych w art. 24d ustawy o PIT.

Zapisów w księdze dotyczących zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów (zwiększenia przychodów) na podstawie art. 24d ustawy o PIT można dokonywać na koniec każdego miesiąca, w terminie określonym w § 30 ust. 1, na podstawie danych wynikających z miesięcznych zestawień dokumentów, ?o których mowa w § 12 ust. 3 pkt 1a lub § 12 ust. 3 pkt 1b (§ 26 ust. 2 rozporządzenia w sprawie kpir).

Zestawienie takie powinno zawierać: numer kolejny wpisu; numery i daty dokumentów, o których mowa w § 12 ust. 3 pkt 1a lub 1b, i wynikającą z tych dokumentów łączną wartość zmniejszenia/zwiększenia kosztów uzyskania przychodów (ewentualnie zwiększenia przychodów).