Składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz fundusz pracy osoby prowadzącej działalność gospodarczą znacząco obciążają budżet drobnych przedsiębiorców. Składki ZUS, bo o nich mowa, opłacane przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, nie pozostają bez wpływu na wysokość PIT. Zgodnie bowiem z art. 26 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 13a ustawy o PIT zapłacone przez przedsiębiorcę w roku podatkowym składki na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe odlicza się od podstawy opodatkowania, jeśli nie zostały:

- ?zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub

- ?odliczone od przychodu na podstawie ustawy o podatku zryczałtowanym albo

- ?zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Przedsiębiorca może więc odliczyć od podstawy opodatkowania PIT zapłacone składki na swoje ubezpieczenie społeczne albo zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów z zachowaniem wymagań przewidzianych dla zaliczania takich opłat do kosztów podatkowych. Wybór wariantu zależy od samego podatnika. Wyjątkiem są składki na Fundusz Pracy. Nie mogą one być odliczane od dochodu, więc przedsiębiorcom pozostaje wyłącznie zaliczanie ich w ciężar kosztów.

Zaliczanie składek na ubezpieczenie społeczne oraz Fundusz Pracy osoby prowadzącej działalność gospodarczą podlega szczególnej regulacji. Chodzi o art. 23 ust. 1 pkt 55a ustawy ?o PIT, zgodnie z którym za koszty podatkowe nie uznaje się składek nieopłaconych do ZUS (z zastrzeżeniem pkt 37 oraz art. 22 ust. 6bb dotyczących składek pracowniczych), w części finansowanej przez płatnika składek. Składki opłacane na własne ubezpieczenie społeczne oraz Fundusz pracy przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą mogą więc zostać zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów pod warunkiem, że zostały faktycznie zapłacone. ?W związku z tym powstaje pytanie o możliwość zaliczenia do kosztów składek zaległych, tzn. opłaconych za poprzednie okresy rozliczeniowe (a nawet lata np. na podstawie zawartego z ZUS układu ratalnego). Opłacenie zaległych składek wymaga zazwyczaj jednoczesnej zapłaty odsetek za zwłokę bądź opłaty prolongacyjnej, które w żadnej mierze nie mogą zostać zaliczone do kosztów przedsiębiorcy.

Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt 18 ustawy o PIT za koszty uzyskania przychodów nie uznaje się odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej. Do kosztów przedsiębiorcy nie mogą zostać zaliczone ewentualne należności egzekucyjne, które wystąpią w razie przymusowego ściągnięcia zaległych składek ZUS (art. 23 ust. 1 pkt 14 ustawy o PIT). Natomiast organy powszechnie aprobują zaliczenie w koszty zapłaconych, zaległych składek na ubezpieczenie społeczne bądź Fundusz Pracy. Wskazują jednak, że determinantem pozwalającym na zaliczenie takich zaległych składek ?do kosztów podatkowych jest ich zapłata (por. interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy ?z 27 sierpnia 2012 r., ITPB1/415-578a/12/DP).

Inne zasady mają zastosowanie w odniesieniu do składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne. Przedsiębiorca odlicza je od podatku dochodowego w granicach limitu 7,75 proc. podstawy ich wymiaru i dlatego nie może ich zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Nawet ?w tej części, w której nie podlegają odliczeniu, bądź nie zostały odliczone z uwagi na brak podatku umożliwiającego takie odliczenie. Wynika to z art. 23 ust. 1 pkt 58 ustawy ?o PIT.

Autor jest doradcą podatkowym