Jak rozliczyć nabycie samochodu przeznaczonego na nagrodę

- Zdarza się, że spółka organizuje różnego rodzaju konkursy dla swoich klientów. Zwycięzcy loterii otrzymają nieodpłatnie nagrody, a jedną z nich jest samochód osobowy. Auto jest zakupione przez spółkę tylko i wyłącznie ?z przeznaczeniem na nagrodę i do momentu przekazania go zwycięzcy konkursu, nie jest przez firmę używane. Działalność spółki jest w całości opodatkowana VAT. Czy firma ma prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego przy zakupie samochodu osobowego, który jest przeznaczony na nagrodę dla zwycięzcy konkursu? – pyta czytelnik.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, ?w zakresie, w jakim towary ?i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Kwotą podatku naliczonego jest suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług ?(art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy ?o VAT).

Z przepisów tych wynika wprost, że prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy odliczenia dokonuje podatnik VAT oraz gdy towary i usługi, ?od nabycia których podatek został odliczony, będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Związek bezpośredni lub pośredni

Związek między zakupami towarów i usług a prowadzoną działalnością opodatkowaną może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. O związku bezpośrednim można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem sprzedaży – bezpośrednio więc wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika. Natomiast pośredni związek występuje, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa podatnika, a tym samym z osiąganymi przez niego przychodami. Najczęściej do wydatków mających pośredni wpływ na wykonywanie czynności opodatkowanych zalicza się koszty reprezentacji i reklamy, wydatki związane ?z udziałem w targach, konferencjach, koszty doradztwa podatkowego (tak stwierdziła Izba Skarbowa w Bydgoszczy ?w interpretacji z 5 grudnia 2012 r., ITPP2/443-1102/12/EK).

Ograniczenia tylko wyjątkowo

Należy przy tym wskazać, że prawo do odliczenia podatku naliczonego to integralna część systemu VAT i jest ono fundamentalnym prawem podatnika. Możliwość realizacji tego prawa powinna następować niezwłocznie i względem wszystkich kwot podatku, które zostały naliczone od transakcji związanych z zakupami. Co do zasady, nie może być ograniczane ani pod względem czasu, ani też pod względem zakresu przedmiotowego, z wyjątkiem jednak takich czynności, które zostały wprost wskazane w przepisach o VAT. Do takich przepisów należy art. 88 ustawy ?o VAT zawierający katalog przypadków, których wystąpienie wyklucza odliczenie podatku naliczonego >patrz ramka. Wśród nich nie ma jednak przypadków zakupu samochodów.

Z przedstawionego przez czytelnika opisu sprawy wynika, że nabycie nagród, w tym samochodu osobowego, jest niezbędne do przeprowadzenia przez spółkę konkursu, który w istocie ma na celu reklamę firmy oraz jej produktów (jej działalność jest w całości opodatkowana VAT). Bez ich nabycia firma nie może przeprowadzić takiej akcji marketingowej.

Ponadto przedmiotowy samochód jest przeznaczony do nieodpłatnego przekazania, które – jak wynika z art. 7 ?ust. 2 ustawy o VAT – podlega opodatkowaniu VAT.

Wobec tego zakupione nagrody służą spółce do wykonywania czynności opodatkowanych, a tym samym podatnik, który nabywa samochód, ma prawo do odliczenia podatku naliczonego.

W całości ?czy z ograniczeniem

Regulacje dotyczące odliczenia podatku naliczonego ?z tytułu nabycia samochodów, zawarte są w art. 86a ustawy ?o VAT (obowiązującym od ?1 stycznia 2014 r.). Przepisy te zostały wprowadzone do ustawy o VAT ustawą z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym (DzU nr 247, poz. 1652).

Zgodnie z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku nabycia:

1) ?samochodów osobowych,

2) ?innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony

– kwotę podatku naliczonego stanowi 60 proc. kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca – nie więcej jednak niż 6000 zł.

Jednak ustawodawca w kolejnych przepisach wskazał samochody, w przypadku których podatnik ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego >patrz ramka.

Z przepisów wynika zatem, że zasadniczo podatnik, który nabywa samochód osobowy lub inny niż samochód osobowy pojazd samochodowy ?o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej ?3,5 tony, ma ograniczone prawo do odliczenia VAT (60 proc. kwoty podatku określonej ?w fakturze, nie więcej jednak niż 6000 zł). Jednak w kolejnych przepisach (art. 86a ust. 2 i 3 ustawy o VAT) ustawodawca wskazał samochody, z którymi wiąże się prawo do pełnego odliczenia VAT.

Kiedy można uwzględnić 100 proc.

W opisanej sprawie, z uwagi na nabycie przez spółkę samochodu osobowego, nie znajduje zastosowania art. 86a ust. 2 ustawy o VAT. Odnosi się on bowiem do innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Zatem należy rozważyć, czy spółka może skorzystać z art. 86a ?ust. 3 ustawy o VAT, który daje pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego, w przypadku nabycia samochodów osobowych, gdy odsprzedaż tych pojazdów jest przedmiotem działalności podatnika.

Aby odliczyć 100 proc. podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodu, spółka musi po pierwsze – odsprzedać samochód osobowy i po drugie – odsprzedaż musi nastąpić w ramach prowadzonej przez podatnika działalności.

Trzeba wyjaśnić ?pojęcia z ustawy

Przepisy z zakresu VAT nie zawierają definicji „odsprzedaży", natomiast w art. 2 ?pkt 22 ustawy o VAT zawarta jest definicja „sprzedaży", którą można się w tym przypadku posiłkować.

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Z kolei odpłatną dostawą towarów, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Jednak, stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez odpłatną dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) ?przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) ?wszelkie inne darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub ?w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Wobec tego, przez sprzedaż należy rozumieć także nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, przy nabyciu których przysługiwało mu, w całości lub ?w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Natomiast sformułowanie „stanowi przedmiot działalności podatnika" (biorąc pod uwagę brzmienie całego ?art. 86a ust. 3 ustawy o VAT) należy rozumieć jako zadysponowanie tym konkretnym samochodem, który został zakupiony w celu odsprzedaży (czyli również nieodpłatnego przekazania). Nie ma znaczenia przedmiot działalności ?w sensie formalnym, lecz istotne jest faktyczne przeznaczenie samochodu.

Należy zatem stwierdzić, że skoro w analizowanej sprawie nabyty samochód osobowy miał związek z wykonywaną przez spółkę wyłącznie działalnością opodatkowaną i celem jego nabycia było nieodpłatne przekazanie w ramach konkursu (czyli odsprzedaż), to spółce przysługuje prawo do odliczenia 100 proc. podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodu osobowego.

W niektórych przypadkach nie można odliczyć VAT

W art. 88 ustawy o VAT wymienione zostały przypadki, w których nie można odliczyć VAT. Dotyczy to:

- usług noclegowych i gastronomicznych,

- wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy, które nie wchodzą do podstawy opodatkowania na podstawie art. 29a ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT,

- sprzedaży udokumentowanej fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący,

- transakcji udokumentowanych fakturami nie- podlegającymi opodatkowaniu albo zwolnionymi od podatku,

- wystawionych faktur, faktur korygujących lub dokumentów celnych:

a) stwierdzających czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,

b) podających kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,

c) potwierdzających czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności (tj. czynności prawnych sprzecznych z ustawą albo mających na celu obejście ustawy lub oświadczeń woli złożonych drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru),

- faktur i faktur korygujących wystawionych ?przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami, gdy nie zostały zaakceptowane przez ?sprzedającego,

- wystawionych faktur, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze ?– w części dotyczącej tych czynności

- podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni,

- wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów opodatkowanego na terytorium kraju, gdy nabywca podał numer przyznany mu przez ?dane państwo członkowskie dla celów transakcji wewnątrzwspólnotowych inne niż państwo członkowskie, na którym towary znajdują się ?w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu.

Niektóre pojazdy z pełnym odliczeniem

W myśl art. 86a ust. 2 ustawy ?o VAT, przepis ust. 1 pkt 2 (ograniczający kwotę podatku naliczonego) nie dotyczy:

1) pojazdów samochodowych mających jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych ?na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym ?do podrodzaju: wielozadaniowy, van;

2) pojazdów samochodowych mających więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są ?od części przeznaczonej ?do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze ?od najdalej wysuniętego ?punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50 proc. długości pojazdu; ?dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu ?a punktem wyprowadzonym ?w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków;

3) pojazdów samochodowych, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;

4) pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone ?do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

5) pojazdów specjalnych – jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa ?o ruchu drogowym wynika, że jest to pojazd specjalny;

6) pojazdów samochodowych innych niż wymienione ?w pkt 1–5, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie ?z miejscem dla kierowcy wynosi:

a) 1 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,

b) 2 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,

c) 3 lub więcej – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg;

7) pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą – jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa ?o ruchu drogowym wynika ?takie przeznaczenie.

Z kolei zgodnie z art. 86a ust. 3 ustawy o VAT, ograniczone prawo do odliczenia podatku naliczonego nie dotyczy przypadków, gdy odsprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów ?o podobnym charakterze stanowi przedmiot działalności podatnika.