Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z 30 grudnia 2013 r. (I SA/Ke 658/13).

Stan faktyczny

Podatnik jest wspólnikiem spółki jawnej, która zajmuje się produkcją i sprzedażą mięsa oraz wędlin. Wspólnicy mają po 50 proc. udziałów. W 1999 r. ze środków spółki została kupiona nieruchomość składająca się z budynku i gruntu. Jej własność ostatecznie została przeniesiona na podatnika w miejsce świadczenia pieniężnego z tytułu niewypłaconego zysku. Drugiemu wspólnikowi zysk został wypłacony w gotówce. Nieruchomość została wycofana z ewidencji środków trwałych. W związku z przeniesieniem jej własności spółka zarachowała w dokumentach księgowych przychód, lecz wyłączyła go z podstawy opodatkowania jako niepodlegający opodatkowaniu. Spółka jawna wyłączyła również podatkowo wartość księgową nieruchomości jako koszt.

Podatnik zapytał, czy wycofanie środka trwałego z ewidencji spółki jawnej i przekazanie go na cele prywatne na rzecz wspólnika tytułem częściowej zapłaty udziału w zysku (datio in solutum, tj. umowa świadczenia w miejsce wypełnienia) wiąże się z obowiązkiem podatkowym. Spytał także, czy spowoduje to powstanie przychodu po stronie spółki.

Fiskus odpowiedział, że taka sytuacja po stronie spółki spowoduje powstanie przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości, a więc przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej.

Rozstrzygnięcie

Podatnik zaskarżył interpretację i wygrał. WSA w Kielcach zauważył, że spółka jawna, jako osobowa, nie posiada osobowości prawnej i nie jest podmiotem prawa podatkowego. Nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym zarówno od osób fizycznych, jak i od osób prawnych. Podatnikami podatku dochodowego w sytuacji przychodu, osiąganego przez spółkę jawną, są jej wspólnicy.

W ocenie WSA za każdym razem, kiedy spółka jawna „osiąga przychód", będzie to przychód jej wspólników i jako taki właśnie będzie opodatkowany. Oznacza to, że każdy przychód, który spowodował powiększenie majątku spółki jawnej, został już opodatkowany jako przychód jej wspólników na podstawie jednej z ustaw o podatku dochodowym.

Sąd podkreślił, że przeniesienie prawa własności nieruchomości w drodze wypłaty z zysku nie jest zbyciem, które powoduje powstanie przychodu. Nie jest bowiem czynnością odpłatną. ?W wyniku takiej formy wypłaty z zysku wartość rynkowa pozostałych w spółce aktywów nie wzrośnie. Zmienią się jedynie ich rodzaj i struktura. Własność nieruchomości, które są środkami trwałymi, ujmowana będzie w bilansie spółki po stronie aktywów. Zobowiązanie do wypłaty z zysku do podziału ujęte jest natomiast po stronie pasywów. Mająca formę rzeczową wypłata z zysku spowoduje przesunięcie danej pozycji w bilansie spółki z aktywów na pasywa. W wyniku tego rodzaju wypłaty bilans aktywów i pasywów nie ulegnie zmianie. Wydając rzecz, spółka ureguluje ciążące na niej zobowiązanie. Nie powstanie z tego tytułu żadne przysporzenie majątkowe w spółce.

W ocenie sędziów w takiej sytuacji mamy do czynienia z jednostronną czynnością prawną polegającą na przeniesieniu rzeczy (praw) na wspólnika uprawnionego do udziału w zysku. Wypłata z zysku na rzecz wspólnika spółki nie jest też czynnością wzajemną. Nie prowadzi również do zwolnienia spółki z długu.

Sąd podkreślił, że zakup nieruchomości został sfinansowany ze środków spółki jawnej. Zatem pozyskanie środków na zakup nieruchomości zostało już opodatkowane PIT jako przychód wspólników spółki jawnej. Uznanie, że przeniesienie własności nieruchomości tytułem podziału zysku spółki jest przychodem wspólników, oznaczałoby ponowne opodatkowanie zysku spółki (wspólników). Istotne przy tym jest to, że spółka wyłączyła podatkowo wartość księgową przedmiotowej nieruchomości jako koszt.

—oprac. Aleksandra Tarka

Zdaniem eksperta:

Michał Krysik, doradca podatkowy z kancelarii Leśnodorski Ślusarek i Wspólnicy sp.k.

Kodeks spółek handlowych reguluje ogólnie zasady wypłaty udziału w zysku spółki, nie wyróżniając przy tym jej form. O ile sama możliwość wypłaty zysku spółki jawnej przypadającego na wspólnika ?w formie rzeczowej zamiast pieniężnej co do zasady nie budzi większych wątpliwości, o tyle w zakresie konsekwencji podatkowych takiego działania organy podatkowe wielokrotnie prezentowały rozbieżne stanowiska. Niejednokrotnie uważały, że dystrybucja zysku, z tytułu niewypłaconego/zakumulowanego zysku, w formie niepieniężnej w drodze przeniesienia na wspólnika spółki jawnej rzeczy bądź praw, stanowiących aktywa tej spółki, spowoduje w spółce (a efektywnie u wspólników) powstanie przychodu z tytułu ich odpłatnego zbycia.

Należy zauważyć, że w przypadku wypłaty udziału w zysku w formie rzeczowej, wypłata następuje kosztem majątku spółki i niezależnie od formy wypłaty dochodzi o uszczuplenia o tej samej wartości. ?W rezultacie nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem, że wypłata udziału w zysku w formie niepieniężnej stanowi przysporzenie majątkowe dla wypłacającej spółki (a w efekcie dla wspólników), zaś wypłata udziału w zysku w formie pieniężnej jest dla spółki (i jej wspólników) neutralna podatkowo.

Sąd słusznie uznał, że przeniesienie prawa własności nieruchomości tytułem wypłaty z zysku nie jest zbyciem, w wyniku którego powstaje po stronie spółki (a w efekcie po stronie wspólników) przychód, gdyż wypłata z zysku w formie rzeczowej nie stanowi odpłatnego zbycia. Dochody uzyskiwane przez każdego ze wspólników z działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki jawnej (niezależnie od faktu ich faktycznej wypłaty na rzecz wspólników) są opodatkowywane „na bieżąco". Tym samym późniejsza ich dystrybucja (niezależnie od formy) nie powinna prowadzić do ich ponownego opodatkowania.

Zgadzając się ze stanowiskiem zaprezentowanym w cytowanym wyroku, zgodnie z którym wypłata ?z zysku spółki jawnej (gotówkowa czy rzeczowa) jest – co do zasady – neutralna podatkowo, należy pamiętać, że owa neutralność podatkowa może mieć miejsce w sytuacji wypłaty na rzecz jednego ze wspólników tytułem udziału w zysku np. nieruchomości przekazanej z majątku spółki jawnej, ale m.in. przy założeniu, że wartość tej nieruchomości (rynkowa) nie przekracza kwoty wierzytelności tego wspólnika wobec spółki jawnej z tytułu prawa do udziału w zysku.

W razie planowanej wypłaty udziałów w zysku spółki jawnej w formie niepieniężnej, w celu zminimalizowania ewentualnego ryzyka konfliktu z fikusem na tle konsekwencji podatkowych takiego działania, uwzględniając aktualną linię orzeczniczą sądów administracyjnych, warto rozważyć możliwość uzyskania indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.