Rz: Czy akcyjne programy pracownicze rozlicza się tak samo jak wypłatę pensji?
Łukasz Bączyk:
Z ustawy ?o PIT wynika, że właściwie każde świadczenie uzyskane od pracodawcy należy kwalifikować jako przychód ze stosunku pracy. Organy podatkowe posługują się testem, który polega na odpowiedzi na pytanie: „czy otrzymane od pracodawcy świadczenie jest dostępne na takich samych zasadach również dla innych?". ?Jeśli odpowiedź jest przecząca, fiskus wymaga, by pracodawca pobrał zaliczki na PIT według reguł dotyczących przychodów ze stosunku pracy.
Należy jednak pamiętać o wyjątkach. Papiery wartościowe są traktowane w ustawie ?o PIT w sposób szczególny, ?bo ustawodawca przewidział odrębne źródło przychodu, ?tj. przychód z kapitałów pieniężnych, do którego zalicza się m.in. odpłatne zbycie udziałów i akcji.
Czyli samo otrzymanie świadczenia, w związku ?z programem motywacyjnym, ?w takich sytuacjach nie jest obciążone PIT?
Należy zwrócić uwagę na to, że brak bądź niska cena naby-?cia akcji w ramach programu motywacyjnego przełoży się, odpowiednio, na zerowy bądź niski koszt uzyskania przycho-?du z późniejszej sprzedaży tych papierów wartościowych. Nie dojdzie więc do uszczerbku należności publicznoprawnych w związku z nabyciem akcji przez pracownika. W tym kontekście dopatrywanie się przez organy podatkowe w planach motywacyjnych dodatkowego momentu powstania przychodu wydaje się sztucznym zabiegiem, który komplikuje rozliczenia podatkowe podatników i negatywnie wpływa na popularność tej formy wynagradzania w Polsce.
Nawet jeśli zatrudnieni otrzymują udziały czy akcje od spółki, z którą formalnie nie podpisali umowy, to wiadomo, że nie jest to zwykły nieodpłatny prezent. Jaki koszt można odliczyć przy sprzedaży takich papierów wartościowych?
Jeśli nie ma ceny zakupu, ani innych wydatków związanych z transakcją, pracownik nie może uwzględnić żadnych kosztów. Cała kwota otrzymana przy sprzedaży jest więc dochodem opodatkowanym 19-proc. PIT, nawet jeśli od otrzymania akcji do ich sprzedaży straciły one na wartości.
Jeżeli przyjąć argumentację organów podatkowych ?o momencie powstawania przychodu występującym ?przy nabyciu akcji, kwalifikacja źródła dochodu powinna być pochodną zapisów wynikających z umowy o pracę danego pracownika. Jeżeli możliwość uczestnictwa w planie wynika z umowy, teoretyczny dochód na nabyciu akcji poniżej ich wartości rynkowej powinien ?być rozpatrywany jako przychód ze stosunku pracy, ?w innym przypadku jako przychód z innych źródeł.
Naczelny Sąd Administracyjny wyroku z grudnia 2013 r. (sygn. II FSK 111/12) orzekł jednak, że nabycie akcji na gruncie ustawy o PIT może być rozpatrywane wyłącznie ?w granicach źródła przycho-?du z kapitałów pieniężnych. Nie ma więc możliwości, by żądać od podatnika PIT od przychodu, bo trudno mówić o dochodzie ze sprzedaży ?i wcześniej opodatkować samo otrzymanie akcji. W tej sprawie, z uwagi na formę programu motywacyjnego, organy podatkowe nie twierdziły, że powstaje przychód ze stosunku pracy, tylko z „innych źródeł". Wyrok dostarcza jednak argumentów potwierdzają-?cych, że również zaliczenie do przychodów z pracy, co wiązałoby się z obowiązkami pracodawcy, także byłoby błędne.
—rozmawiał Mateusz Maj
