Dostawa zwolniona z VAT gdy na gruncie jest budowla

Nowelizacja ustawy o VAT, która weszła w życie 1 kwietnia 2013 r., zmieniła znacząco zasady rozliczania krajowych dostaw towarów, w których sprzedawcami są podmioty nieposiadające siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. Konsekwencją tych zmian jest istotny wzrost znaczenia prawidłowej kwalifikacji przedmiotu transakcji. Dotyczy to w szczególności przypadków, w których istnieją wątpliwości, czy przedmiotem sprzedaży są towary z ich montażem lub instalacją, czy usługa. Możliwe są bowiem przypadki, w których wskazanie strony transakcji właściwej do rozliczenia podatku zależy od prawidłowego określenia przedmiotu świadczenia.

Tak było przed nowelizacją

W okresie od 1 kwietnia 2011 r. do ?31 marca 2013 r. obowiązek rozliczania VAT z tytułu krajowej sprzedaży towarów przez podmioty niezarejestrowane na potrzeby VAT w Polsce na rzecz podatników VAT spoczywał, co do zasady, na kupujących. Analogicznie było w przypadku świadczenia na terytorium kraju usług na rzecz podatników VAT przez podmioty nieposiadające ?w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W takich przypadkach obowiązek podatkowy również spoczywał na kupujących.

Istotna zmiana

Regulacje w zakresie rozliczania krajowej sprzedaży towarów uległy jednak istotnej zmianie 1 kwietnia ?2013 r. Znowelizowane przepisy wskazują, że w przypadku sprzedaży towarów na terytorium kraju, realizowanej na rzecz podatnika VAT przez podmiot nieposiadający siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, ale zarejestrowany na potrzeby VAT ?w Polsce, obowiązek rozliczenia VAT spoczywa, co do zasady, na sprzedawcy. Wyjątki od tej zasady dotyczą sprzedaży towarów wymienionych ?w załączniku nr 11 do ustawy o VAT.

W rezultacie, od 1 kwietnia 2013 r. już sam fakt zarejestrowania sprzedawcy na potrzeby VAT w Polsce przesądza ?o tym, że spoczywa na nim obowiązek rozliczenia VAT z tytułu sprzedaży krajowej.

Co ważne, zmianie nie uległy przepisy w zakresie zasad rozliczania VAT z tytułu usług świadczonych na terytorium kraju. Podmiotami obowiązanymi do rozliczania VAT w takich przypadkach są nadal podatnicy kupujący usługi.

Z montażem lub instalacją

Tym samym, w praktyce można spotkać się z sytuacjami, w których jedynie przedmiot sprzedaży decyduje o tym, kto jest podatnikiem z tytułu transakcji, a więc kto powinien rozliczyć VAT z tego tytułu.

Dobrym przykładem do zobrazowania potencjalnych problemów z tym związanych są transakcje złożone, ?w ramach których podmioty zagraniczne realizują na rzecz polskich kontrahentów szereg czynności, np. sprzedają towary wraz z towarzyszącymi im usługami, które z ekonomicznego punktu widzenia stanowią dla kupującego jedną całość.

Sprzedaż towarów wraz z montażem lub instalacją podlega opodatkowaniu tam, gdzie towary te są instalowane lub montowane.

Przykład

W przypadku, gdy podatnik z Czech sprzedaje towar do Polski i dokonuje jego instalacji/montażu u nabywcy (podatnika VAT), miejscem opodatkowania tej transakcji jest Polska, a więc tak samo, jak w przypadku usług. W takich przypadkach, jedynie przedmiot sprzedaży decyduje o tym, na kim spoczywa obowiązek rozliczenia podatku.

W rezultacie, jeżeli podmiot zagraniczny zarejestrowany na potrzeby VAT w Polsce, mający siedzibę lub stałe miejsce wykonywania działalności poza terytorium Polski, błędnie określi przedmiot sprzedaży, np. jako dostawę towarów z montażem, a w rzeczywistości będzie nim usługa świadczona na rzecz podatnika VAT, której miejscem świadczenia będzie Polska, może to skutkować błędnym rozliczeniem VAT. W przypadku błędnego określenia przedmiotu sprzedaży jako dostawy ?z montażem, kupującemu nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia kwoty VAT z faktury wystawionej przez sprzedawcę. Wynika to z tego, że w takim przypadku to na kupującym ciąży obowiązek rozliczenia VAT z tytułu transakcji, a faktura wystawiona przez sprzedającego nie daje prawa do odliczenia, co wynika wprost z art. 88 ?ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT.

Skutkiem są nie tylko zaległości

Konsekwencje błędnego określenia przedmiotu transakcji mogą spotkać również sprzedawcę, który błędnie stwierdzając, że przedmiotem sprzedaży jest usługa (zamiast dostawa towarów z montażem), może zaniżyć kwotę podatku należnego po swojej stronie.

Zarówno w przypadku sprzedawców, jak i kupujących, błędy te mogą wpłynąć na zaniżenie wysokości podatku do zapłaty, skutkować koniecznością wpłaty zaległości podatkowych z odsetkami, jak również przełożyć się na odpowiedzialność na gruncie kodeksu karnego skarbowego.

Podmioty będące stronami transakcji złożonych powinny więc każdorazowo analizować, czy sprzedaż lub zakup dotyczy towaru czy usługi. Rozróżnienie to może wydawać się oczywiste. Niemniej jednak w niektórych przypadkach może ono powodować uzasadnione wątpliwości, a niewłaściwe określenie przedmiotu transakcji może skutkować poważnymi konsekwencjami.

Autor jest specjalistą w Departamencie Doradztwa Podatkowego ?firmy Grant Thornton